«A my ŭsio jašče lepim savieckija tanki»
Piša mama šaści dziaciej Śviatłana Šyrviel.
Bolšaść dziaciej našaj krainy chodzić u dziaržaŭnyja sadki. Tam, što ni kažy, jość šmat stanoŭčych momantaŭ. I mnie sapraŭdy jany padabajucca, nie budu pahłyblacca. Ale na adnu vielmi važnuju častku vychavańnia chočacca źviarnuć uvahu — heta raźvićcio vučebnych prahram, mienavita ich raźvićcio i ŭdaskanaleńnie, kaniečnie, adpaviedna sučasnaści.
Voś uziać, naprykład, lepku z płastylinu. Apošniaja tema adpaviednaja dziaržkaštoŭnaściam, ja tak zrazumieła, — dzień armii (nie viedaju, prabačcie, jak zaraz dakładna nazyvajecca). Dzieci lepiać vajennuju techniku, kankretna tanki, zialonyja z čyrvonaj zorkaj. Nu, ja nie budu spyniacca na tym, što tam paru biełych i z čyrvonym arnamientam, nie ŭ detalach sutnaść, chacia heta byŭ tank Tadevuša). Sutnaść u tym, jak ja zaŭvažyła, što ŭ mirnaj krainie akcent zrobleny nie na sučasnaj technicy, a na savieckich tankach pieryjadu VAV.
Voś u mianie ŭ pačatkovych kłasach była nastaŭnica — prahres va ŭsim. Na 23-ha tatam rabili samuju prasunutuju techniku ŭ śviecie — kaśmičnyja rakiety, na ŭrokach pracy rabili skrynački ź inkrustacyjaj sałomkaj, jak sapraŭdnyja draŭlanyja, łakam pakryvali, tolki z kartonu zroblenyja, ale fajnyja, choć pradavaj (taki sučasny varyjant narodnaj tvorčaści). Heta byli 1982-1985 hady, i nijakich tankaŭ 40-ch my ŭžo nie lapili.
U čym sutnaść vychavaŭčaha momantu z tankami, mnie nie zrazumieła. Kali meta — pakazać historyju, dyk čamu nie ščyt dy mieč? I ŭvohule, kožny raz zadajusia pytańniami: niachaj adzin raz pakažuć jaki-niebudź ruski narodny pradmiet ci tradycyju, chachłamu jakuju, dla ahulnaha raźvićcia ci adzin jaki saviecki, a potym pakazać svaje biełaruskija dy susiednija: ukrainskija, polskija, dy i ŭvohule suśvietnyja. Dyk nie, bolšaść vychavaŭčaha materyjału z ruskimi kazkami, savieckimi tradycyjami, i ŭsio ŭ hetym rodzie. Mnie byvaje sumna.
Kaniečnie, ja pa chodu spravy i pa mahčymaści pilnaja i dla svaich dziaciej karektuju hetyja kasiaki. Učora ŭspomniła ŭsie rody sučasnych vojskaŭ i ŭsiu madernovuju techniku, navat madeli supiertechnałahičnych tankaŭ «Leapard» i «Čornaja pantera» (mamy prosta ŭ kursie ŭsich padziej).
Ale dabiła mianie ŭčora sačynieńnie pa adnoj knizie ruskaha sacrealizmu ŭ adzinaccatym kłasie starejšaj dački. Ja tryccać hadoŭ tamu sumniavałasia ŭ jaho ŭvažlivym vyvučeńni, a zaraz dyk uvohule.
I samaje cikavaje, što bolšaść biełfejsbuka žyvie mienavita hetymi kulturnymi markierami — abmiarkoŭvajucca knihi, prykładnaja fiłasofija, zachapleńnie ruskimi teatralnymi pastanoŭkami, i heta ŭ bolšaj stupieni robiać, kaniečnie, kulturołahi, daśledčyki, jakija ličać siabie biełaruskimi.
I arhumienty ŭ ich drobnyja: ja tak chaču, mnie tak padabajecca, mnie tak zručna, ja tak pryvyk, ja dla siabie žyvu.
Pra heta ŭžo daŭno jość mudraść: pažada płoci, pažada vačej, pycha žyćciovaja.
Nie čakaju ničoha ad suśvietu, ale vysnovy ŭsie na pavierchni.
