«Nie ździŭlajciesia, kali «Viteks» vypuścić hiel «Marysia Čarnabrova»
Kastuś Kalinoŭski — heta realna papularny hieroj.
Viadoma, jaho vobraz-lehienda dla masavaj śviadomaści ŭsio bolš addalajecca ad ujaŭleńniaŭ prafiesijnych historykaŭ. I tyja mohuć nie pahadžacca, navat pratestavać suprać nieadpaviednaści novaśpiečanaha «hienierała Kalinoŭskaha» i realnaj histaryčnaj postaci. Ale heta nijakim čynam nie admienić pracesu isnavańnia Kastusia ŭ masavaj śviadomaści, u jakoj jon znajšoŭ peŭnaje miesca, navat va ŭmovach ciapierašniaj zvyškankurencyi kultavych simvałaŭ.
Kalinoŭski nadalej pracuje na karyść Biełarusi, zastajučysia puciavodnaj zorkaj dla mnohich pradstaŭnikoŭ našaha naroda, jakija ŭpieršyniu stupajuć na šlach da biełaruščyny.
Andrej Vaškievič zaŭvažaje, što siońnia nazirajecca «militaryzacyja» Kastusia Kalinoŭskaha, u čym bačyć adychod ad kananičnaha vobraza savieckaha času. Ja ž nie liču hetuju źjavu drennaj. Nasamreč heta viartańnie na koły svaje. Varta tolki pryhadać adnu ź pieršych biełaruskich kinastužak «Kastuś Kalinoŭski» (1928), jakaja ŭ davajenny čas stała adnoj z samych papularnych. Tut jakraz «paŭsiul šabli, pistalety, strelby» i … kachańnie.
Rekłamny postar filma «Kastuś Kalinoŭski» (1928).
Niezdarma ŭ čas Vialikaj Ajčynnaj vajny partyzany nazyvali atrady i bryhady imiem Kalinoŭskaha, pakolki jon ujaŭlaŭsia mienavita jak samaachviarny zmahar, a nie niejki «ideołah, pramoŭca, palityk», jakich i siońnia nadta šmat.
Da vobraza Kalinoŭskaha jak zmahara biełarusy źviartalisia ŭ najbolš ciažkija momanty najnoŭšaj historyi.
Vidavočna, siońnia my pieražyvajem čarhovy taki vyklik — pad pahrozaj isnavańnie biełaruskaj movy i kultury.
Jak śledstva — reakcyja nieabyjakavych tvorcaŭ, niachaj i niedaśviedčanych u historyi, u vyhladzie postaraŭ, fotakałažaŭ, pryntoŭ z vyjavami Kalinoŭskaha, u jakich niašmat ahulnaha z sapraŭdnaj postaćciu.
Zatoje budučym navukoŭcam budzie z čym papracavać, bo ŭsio heta nie stolki pra minułaje, kolki pra ciapierašniaje.
Uvohule, mifałahizacyja, a dalej i kamiercyjanalizacyja najbolš słynnych histaryčnych vobrazaŭ, — źjava zvyčajnaja dla šmat jakich krain. Jaskravy tamu prykład kinaindustryja. Ci hublaje vartaść «Ivan Vasiljevič mianiaje prafiesiju» ad taho, jak u im pakazany Ivan Hrozny? Ci źmienicca mierkavańnie hledača, kali jon daviedajecca, što ŭ filmie nazvany pamyłkova hod naradžeńnia cara (1533 zamiest 1530, pry tym što tady adlik išoŭ ad stvareńnia śvietu), abo kali pačuje zhadku pra «ikru bakłažannuju», jakuju zavieźli ŭ Maskoviju tolki ŭ XVII stahodździ?
Kadr ź filma «Ivan Vasiljevič mianiaje prafiesiju».
A što ŭžo kazać pra biespryncypovaść Halivuda, jaki robić zamach na śviatoje amierykanskaj historyi — Aŭraama Linkalna, pradstaŭlajučy jaho zmaharom z vampirami.
Vialikaj papularnaściu ŭ śviecie karystajucca i psieŭdahistaryčnyja sieryjały, kštałtu «Vikinhaŭ», paśla jakich cikavaść ludziej da pakazanych u ich padziej i hałoŭnych hierojaŭ tolki ŭzrastaje. A tut jakraz šlach i da sapraŭdnych histaryčnych daśledavańniaŭ.
Moža, i ŭ Biełarusi dajduć da taho, što zdymuć film, a toje i sieryjał (voś tabie, ANT ideja!), u jakim Kalinoŭski paŭstanie zmaharom suprać uładara vampiraŭ Muraŭjova-Viešalnika, ci pra toje, što brat Kastusia, Viktar Kalinoŭski, nasamreč nie pamior, a vypraviŭsia ŭ emihracyju abo staŭ padarožnikam u časie.
Ci, moža, kali-niebudź paŭstańnie 1863-1864 hadoŭ zrobicca siužetam nie tolki nastolnaj, ale i kampjutarnaj hulni. Albo kampanija «Wargaming.NET» na dzień narodzinaŭ Kastusia Kalinoŭskaha dadaść u svaju hulniu adnajmiennaha kamandzira tankavaha ekipaža, jaki budzie padčas virtualnych bajoŭ vydavać cytaty z «Mužyckaj praŭdy». Ci moža cyrulni prapanujuć fryzury «Kastuś», WOODMAN zrobić kašulu «Vasil Śvitka», u «Buśliku» źjaviacca dziciačyja čamarki, «Viteks» vypuścić hiel «Marysia Čarnabrova», a ŭ miežach Belarus Fashion Week projdzie pakaz kalekcyi «Paŭstanckaja». Šlach da niečaha padobnaha jakraz palahaje praz postary i komiksy.
I niama ŭ tym ničoha drennaha, što historykaŭ razumiejuć nie tak, jak jany b chacieli. U šerahu vypadkaŭ heta navat dobra, bo historyki taksama mohuć pamylacca, asabliva kali stanoviacca na šlach padmieny faktaŭ ułasnym mierkavańniem, pradstaŭlajučy toje ž paŭstańnie to «polskim», to «antyrasiejskim». U hetym, darečy, adzin z faktaraŭ papularnaści Kastusia Kalinoŭskaha (u dadatak da ramantyčnaści, maładości, samaachviarnaści, supiarečlivaści i tajamničaści), ab imia jakoha ŭžo paŭtara stahodździ praciahvajuć łamać dzidy nie stolki daśledujučy hetuju histaryčnuju postać, kolki imknučysia vykazać ułasny pohlad na historyju Biełarusi i biełarusaŭ (abo ich adsutnaści).
Jość vina historykaŭ i ŭ tym, što sučasnaja pop-kultura i industryja pryntoŭ i vyšymajek «ihnaruje» inšych hierojaŭ paŭstańnia.
Tut ža nie stolki ihnaravańnie, kolki elemientarnaja niedaśviedčanaść i pakazalnik niedapracoŭki!
Kali ŭ Biełarusi vyjšła apošniaja kniha pra taho ž Valeryja Urubleŭskaha? Ci bijahrafija Ludvika Narbuta abo Ramualda Traŭhuta?
Što tut jašče kazać! 21 sakavika spaŭniajecca 180 hadoŭ sa dnia naradžeńnia adnaho z baćkoŭ biełaruskaj nacyi, taksama ŭdzielnika paŭstańnia 1863-1864 hadoŭ Franciška Bahuševiča. Dzie aktyŭnaja dziejnaść historykaŭ? Dzie padrychtavanyja artykuły, vydadzienyja manahrafii, praviedzienyja kanfierencyi?
Tamu nie varta pierakładać vinu na tych, chto robić svaju pracu značna lepš za mnohich historykaŭ.
