U Hrodnie znajšli frantavyja malunki Vasila Bykava
U Hrodnie znajšli frantavyja malunki Vasila Bykava, na jakich vyjaŭlenyja adnapałčanie i padziei 1943—1945 hadoŭ. Jany zachoŭvalisia ŭ asabistym archivie Ivana Hłuchava, hrodzienskaha žurnalista i vieterana vajny, piša Hrodna.life.
Da hetaha ličyłasia, što aryhinały frantavych nakidaŭ piśmieńnika zhareli pad kaniec vajny razam z rečmiecham. Znojdzienyja ŭ Hrodnie malunki — heta aryhinalnyja kopii čatyroch apublikavanych u 1970 hodzie frantavych malunkaŭ. U Hrodnie znajšli kopii troch nakidaŭ, miescaznachodžańnie aryhinała čaćviortaha dasiul nieviadomaje.
Nakidy, zroblenyja, mierkavana, rukoj Bykava, vyjaviŭ u chatnim archivie Ivana Hłuchava protaijerej Andrej Javarec z hrodzienskaj Uładzimirskaj carkvy. Z synam Hłuchava Valancinam Ivanavičam ajca Andreja paznajomili parafijanie.
Ajciec Andrej pakazaŭ malunki Siarhieju Šapranu, daśledčyku litaratury i bijohrafu Vasila Bykava, jašče ŭ 2019 hodzie.
«Pra toje, što takija malunki niekali byli, ja viedaŭ daŭno, bo jany jość u maim dvuchtomniku pra Bykava, ale ž ja nie spadziavaŭsia adšukać aryhinały», — kaža spadar Siarhiej.
«Heta zdajecca nievierahodnym, ale ŭ Harodni znojdzieny frantavyja malunki Vasila Bykava, dakładniej — aryhinalnyja kopii malunkaŭ 1943-1945 hh. Jašče letaś mnie paviedamiŭ pra heta protaijerej Andrej Javarec, kliryk prychodu chrama Śviatoha roŭnaapostalnaha vialikaha kniazia Uładzimira, ź jakim my paznajomilisia pazaminułaj vosieńniu padčas prezientacyi ŭ haradzienskim Centry haradskoha žyćcia «Niezavieršanaj aŭtabijahrafii Niaklajeva». Ale jak było pavieryć navat u hipatetyčnuju mahčymaść isnavańnia frantavych zarysovak Bykava — praz 75 hadoŭ paśla vajny, dyj kali sam Vasil Uładzimiravič kazaŭ, što jahonyja malunki zhareli razam z rečmiaškom u 1945-m? Dziela hetaha varta było naviedać dabrasłavionuju Harodniu…» — napisaŭ daśledčyk na svajoj staroncy ŭ Facebook.
Ivan Akimavič Hłuchaŭ, užo niabožčyk, byŭ čalcom Sajuza žurnalistaŭ, ziemlakom Bykava. Jany paznajomilisia ŭ 1957 hodzie ŭ redakcyi haziety «Hrodzienskaja praŭda». Ivan Hłuchaŭ čytaŭ lekcyi dla vajskoŭcaŭ pra žyćcio i tvorčaść Bykava, u tym liku i pra jaho talent jak mastaka. Možna mierkavać, što jon prasiŭ u piśmieńnika kopii frantavych malunkaŭ. Prynamsi, Bykaŭ pisaŭ Hłuchavu u 1979 hodzie z hetaj ci inšaj nahody: «Darahi Ivan Akimavič, vykonvaju Vašu prośbu».
U archivie Hłuchava zachavaŭsia zapis pra Bykava: «Jon malavaŭ na listku nievialikaha kavałačka papiery ałoŭkam, ryskami rabiŭ tonkija vostryja malunki, jakija, pa sutnaści, byli jaho druhoj zapisnoj knižkaj. Voś niekatoryja malunki Vasila Bykava, jakija jon zrabiŭ na froncie… «.
Na abarocie znojdzienych u Hrodnie malunkaŭ — podpisy, zroblenyja śledam za piśmieńnikam: «Kambat 2. Starejšy lejtenant Achryn. 1945 h.»; «Kamandzir harmaty starejšy siaržant Prastakoŭ. Taksama realnaja asoba z harmatnaha raźliku. 1943 h.», «U raŭčuku Sokale. Tut adlustravany siužet z 4-ch asob: dziažurny la harmatnaha raźliku; ŭ dazory; nie śpić; bajec adpačyvaje. 1944 h.».
Ciapier dakładna skazać, heta ruka Bykava abo Hłuchava, nielha, bo abodvuch užo niama ŭ žyvych.
«Ja zapytvaŭ syna piśmieńnika, Vasila Vasiljeviča, jaki žyvie ŭ Hrodnie, — kaža Siarhiej Šapran, — Na jaho dumku, heta ruka jahonaha baćki. Taksama źviartaŭsia da mastaka-hrafika Ryhora Sitnicy, staršyni Sajuza mastakoŭ, jon taksama nie vyklučaje, što aŭtaram moža być Vasil Bykaŭ».
Jak patłumačyŭ Ryhor Sitnica, kali paraŭnoŭvać znojdzienyja nakidy ź inšymi malunkami Bykava, bačna, što heta adna ruka, i što malavaŭ vučony čałaviek (Bykaŭ vučyŭsia na mastaka). Tamu ź vialikaj dolaj vierahodnaści možna skazać, što aŭtar malunkaŭ — Vasil Bykaŭ.
Pa słovach Siarhieja Šaprana, malunki zaraz znachodziacca ŭ syna Hłuchava, jaki žyvie ŭ Maskvie. Jon chacieŭ by pieradać ich razam ź listavańniem baćki ŭ hrodzienski muziej Vasila Bykava. Praŭda, muziej piśmieńnika ŭ Hrodnie začynieny z 2019 hoda, a ekspanaty ź jaho pieradadzieny ŭ hrodzienski muziej Maksima Bahdanoviča. Usio ž syn vieterana pierakanany, što malunki pavinny zastacca nie prosta ŭ Biełarusi, a mienavita ŭ Hrodnie.
Malunak, miescaznachodžańnie aryhinała jakoha nie vyjaŭlena
Daviedka
Da hetaha času byli viadomyja tolki šeść frantavych malunkaŭ piśmieńnika — dva ŭ listach da rodnych (zachoŭvajucca ŭ Viciebskim abłasnym krajaznaŭčym muziei), i čatyry, apublikavanyja ŭ 1970 hodzie ŭ časopisie «Družba narodov». Praz try hady try ź ich byli pieradrukavanyja ŭ zborniku Siarhieja Biruzova «Kohda puški hriemieli…», pryśviečanym ludziam mastactva na vajnie. Malunki na vajennuju temu, što ŭ 2000-ch hadach źjavilisia ŭ pieryjodycy i ŭ siecivie, nasamreč nie z frantavoha pieryjadu — imi Bykaŭ u 1993 hodzie prailustravaŭ svaju «dalitaraturnuju bijahrafiju» «Punkciry žyćcia», jakuju ŭpieršyniu apublikavali ŭžo paśla jaho śmierci.
