«Siadžu na haršku, a tata mianie fatahrafuje». Premjera ŭ Kupałaŭskim — dakumientalny śpiektakl «Pieršy»
U svoj jubilejny 100-y siezon Kupałaŭski teatr rašyŭsia na ekśpierymient — upieršyniu źviarnuŭsia da žanra vierbacim, ci dakumientalnaha teatra. Śpiektakl «Pieršy» — pra zahadkavy śviet dziacinstva. Režysioram staŭ Raman Padalaka. Paśla jaho paśpiachovaha debiutu z kaśmičnym «Radzivam «Prudok» ad hetaj premjery mnohaha čakaješ.
Premjera śpiektakla «Pieršy» adbyłasia 8 śniežnia.
Paru słoŭ pra žanr vierbacim. U im asnovaj pastanoŭki stanoviacca realnyja manałohi i dyjałohi — padsłuchanyja vypadkova ci zapisanyja padčas intervju. Dla biełaruskaha teatra žanr nie časty, ale nie novy. Naprykład, śpiektakl «Žyvioła» Biełaruskaha svabodnaha teatra, «Mabyć?» ad RTBD, dokpastanoŭki Łabaratoryi sacyjalnaha teatra (adna ź ich — «11 krasavika», pra terakt u mietro).
Kupałaŭcy materyjał dla pastanoŭki pačali źbirać u minułym kastryčniku. Prapanavali ŭsim achvotnym dasłać svaje historyi — pra pieršaje siabroŭstva, pieršaje kachańnie, pieršuju zdradu. Tolki Ramanu Padalaku pryjšło kala 50 elektronnych listoŭ. Častka hetych uspaminaŭ i stała pjesaj.
Na scenie byccam minimalistyčnaje čorna-biełaje kino. Dziciačy dres-kod — holfy da kalena, kašuli z šyrokimi niazhrabna-niamodnymi rukavami, adkolkavyja tufliki z zašpilkaj. Dva chłopčyki (aktory Pavieł Astravuch i Ivan Kušniaruk) i dźvie dziaŭčynki (Valancina Harcujeva i Kryścina Drobyš) raskazvajuć historyi, jakija časam padajucca vielmi blizkimi.
Moža, tamu, što ŭsie darosłyja lubiać razmaŭlać štampami, a ŭsie dzieci pakutavali ad rybnych katlet u sadku i vynošvali płan pabiehu?
Niekatoryja ŭspaminy nastolki kamičnyja, što niemahčyma strymacca ad śmiechu. «Siadžu na haršku, a tata mianie fatahrafuje». «Mama kaža, što, kali kiepska budu siabie pavodzić, addaść traktarystu. Ja bajusia traktarystaŭ». Ci pra toje, jak prymušali dajadać abied: «u nas śvińniaŭ niama!» A lehiendarnaje mamčyna «tamu što ja tak skazała»?
I jak ža miła i adnačasova śmiešna vyhladaje pieršaje školnaje kachańnie. Dziaŭčaty z kavalerami, jakija na dźvie hałavy nižejšyja (idzieš duhoj, zatoje ŭ abdymku), chłopcy, jakija rysujucca tak, byccam chočuć spadabacca nie adnakłaśnicy, a žury čempijanatu śvietu pa fihurnym katańni…
U niejki momant u dziaciej pačynajecca svoj «kłub ananimnych ałkaholikaŭ» — pa čarzie siadajuć na haršok i pad apładymienty dzielacca adkryćciami, pieražyvańniami i skarhami na dzivakoŭ-darosłych.
Inšyja ŭspaminy kranajuć. Pra toje, što lubimaja cacka — heta partret dzieda. Pra toje, jak čakaješ sustrečy z tatam, jakoha nikoli nie bačyŭ, a potym baišsia, bo jon — heta nieznajomy dziadźka. I hety strašny šum chaładzilnika, jaki narastaje i tryvožna zapaŭniaje ŭvieś pakoj.
Z rekvizitu na scenie — tolki niekalki pradmietaŭ, jakija łoŭka abyhryvajucca. Kufar pieraŭtvarajecca ŭ stoł, ekran dla prajektara — u abrus i koŭdru. Častku manałohaŭ aktory raskazvajuć, trymajučy vialikuju litaru «Ja». Dziciačy ehaizm? Mahčyma, ale heta detal — i pra admietnaść kožnaha z nas (hierainia Kryściny Drobyš kaža, što nie vieryć ŭ śmierć, bo nie moža źniknuć toje, što ŭnikalna).
U Padalaki atrymaŭsia ciopły, chatni śpiektakl, jaki viartaje ŭ dziacinstva i nahadvaje, jakimi my chacieli być i jakimi nie. Pra prostyja rečy, jakija robiać nas ščaślivymi, i hrubaść, ad jakoj baluča.
Dramatyčnyja sceny, skazać pa praŭdzie, nie tak zapali ŭ dušu, a voś humar… Kali akciory ładziać biaźlitasny dens padčas cichaj hadziny ŭ sadku ci patrabujuć svabody, razmachvajučy čyrvonymi śliniaŭčykami, zdajecca, što jany prosta kajfujuć na scenie, zabyŭšysia na hledačoŭ.
Cikavaja detal: adny z hałoŭnych słovaŭ — «ja lublu ciabie» — hieroj čuje ad plušavaha miadźviedzika. Ci nie tamu, što darosłyja na ich zabyvajuć?
A voś jašče adzin prahnoz, jaki prymusiŭ zadumacca: «Kali ty stanieš darosłym, to nie zmožaš užo zajmacca tym, što lubiš». Škada, kali jon spraŭdzicca.
