«Być lehijanieram — vielmi hanarova ŭ Francyi». Intervju ź biełarusam z Zamiežnaha lehijona
Belsat.eu pahutaryŭ ź biełarusam Kanstancinam, jaki na pačatku 2000-ch prachodziŭ słužbu ŭ francuzskim Zamiežnym lehijonie. Naš surazmoŭca raspavioŭ, kolki zarablajuć lehijaniery, ci šmat tam biełarusaŭ i čamu zamiežniki iduć słužyć francuzskaj dziaržavie.
Kanstancinu 42 hady. Jon rodam ź siamji savieckaha vajskoŭcy. U 1991 hodzie baćka skončyŭ vajskovuju słužbu, atrymaŭ kvateru ŭ Miensku i siamja asieła ŭ Biełarusi. U Miensku budučy lehijanier skončyŭ škołu, zatym — budaŭničuju vučelniu. Vučyŭsia va ŭniviersitecie fizkultury, pracavaŭ nastaŭnikam i trenieram. U kancy 90-ch jon adsłužyŭ va Uzbrojenych siłach Biełarusi. Paśla słužby ŭ vojsku Kanstancin zrazumieŭ, što choča być vajskoŭcam.
Kanstancin (źleva) razam sa sasłužyŭcami pa Zamiežnym lehijonie padčas kamandziroŭki ŭ Afrycy. Fota pradstaŭlena hierojem intervju
«80 % adsiejvajucca pry teście na intelekt»
— Ja ź siamji vajskoŭca, vajennaja ściežka zaŭsiody była ŭ majoj kryvi, — raspaviadaje Kanstancin. — Treba było vybirać, dzie słužyć. Tata byŭ vajskoŭcam u vielizarnaj krainie, pieramiaščaŭsia na vialikija adlehłaści, słužyŭ u HDR, Vuhorščynie, Biełarusi. Ale časy źmianilisia. Mnie zdavałasia, što słužyć u biełaruskaj armii sumna — niama pryhodaŭ, u nas mirnaja kraina. Dla mianie było važna realizavać siabie jak vajskoviec u pryhodnickim płanie. Tamu ja vyrašyŭ pasprabavać siabie ŭ Zamiežnym lehijonie.
— Što treba, kab patrapić u Zamiežny lehijon?
— Treba prajści zvyčajnuju miedkamisiju, nieskładanyja fizičnyja narmatyvy i surjozny test na intelekt, pamiać i ŭvažlivaść. U našyja časy [pačatak 2000-ch. — Belsat.eu] testy na intelekt zdavali nie na kampjutarach, a prosta na arkušach. Naprykład, arkuš zapoŭnieny roznymi značkami — kružok, kvadracik, znak pracentu, pytalnik. Niejkija treba padkreślić, niejkija — abvieści kružočkam. I ty na čatyroch arkušach abvodziš i padkreślivaješ. Mapu treba było zapomnić. Pakazvajuć tabie mapu, ty zapaminaješ usie nazvy, raźmiaščeńnie, a potym dajuć takuju ž mapu, ale biez nazvaŭ — i treba padpisać, dzie što znachodzicca. 80 % adsiejvajucca pry teście na intelekt (pry tym, što konkurs u lehijonie — 8-10 čałaviek na 1 miesca). Tamu tyja, chto prachodzić adbor, u asnoŭnym vielmi tałkovyja chłopcy.
Šmat razmaŭlajuć z taboj pry pryjomie ŭ lehijon, asabliva na temu «čamu ty pryjechaŭ». Heta klučavoje pytańnie.
Desantniki Zamiežnaha lehijonu. Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— A pry jakich adkazach na hetaje pytańnie čałavieka chutčej nie voźmuć u lehijon?
— Kali čałaviek kaža, što jon šmat vajavaŭ i choča praciahnuć mienavita vajavać — jaho nie voźmuć. Kali čałaviek raskaža, što jon pryjechaŭ zarabić hrošaj — taksama naŭrad ci voźmuć. Kali chočaš troški pasłužyć i atrymać pašpart — taksama naŭrad ci. Heta ž niebiaśpiečna tym, što čałaviek moža dezierciravać.
Deziercirstva — vialikaja prablema dla Zamiežnaha lehijonu. Dumaju, u hod z 7 tysiač čałaviek biažyć niekalki sotniaŭ. Čamu deziercirujuć? Z roznych pryčynaŭ. Chtości stamiŭsia, chtości nie pryžyŭsia, chtości ŭžo nazapasiŭ patrebnuju sumu hrošaj. Da hetaha spakojna staviacca. Aficery mohuć naŭprost spytać: chto nie vierniecca z adpačynku? Čałaviek moža ščyra pryznacca. Prosta skažuć: zdaj usie vajskovyja prynaležnaści, raźvitajsia ź siabrami.
— To bok nijakich nastupstvaŭ dla deziercira nie budzie?
— Heta absalutna nijak nie karajecca. Jon moža ŭ Francyju paśla pryjechać, moža navat znoŭ pajści ŭ Zamiežny lehijon, škadujučy pra svoj učynak, i nikomu nie kažučy, što ŭžo adnojčy hetak pastupaŭ. Takoje taksama byvała. Paśla 30 dzion adsutnaści ciabie mohuć uziać znoŭ biez prablem. Byŭ navat vypadak, kali paśla 4 miesiacaŭ deziercirstva čałavieka znoŭ uziali: jon byŭ muzykam u pałkavym arkiestry i ŭvieś arkiestr za jaho prasiŭ.
Pavodle Kanstancina, u lehijonie jość takoje pakarańnie — sabrać z kamianioŭ za noč dvuchmietrovuju piramidu. «Aficer skazaŭ, što heta było pakarańnie lehijanieru, i piramidu ja pabudavaŭ jak pakarany lehijanier, a nie jak biełarus. I ŭ pakarańnie ŭžo za fota mnie zahadali piramidu razabrać». Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— Jak pry pryjomie praviarajuć minułaje navabranca? Raptam jon kryminalnik, ździejśniŭ złačynstva i uciok…
— U moj čas usio vyśviatlałasia pry asabistaj hutarcy. Nu voś my z vami biełarusy, vyraśli ŭ adnych realijach. Ja pačnu pytacca, adkul vy pryjechali, čym zajmalisia, dzie słužyli. Za dźvie hadziny hutarki ŭsio roŭna vyśvietlicca, što čałaviek niedzie chłusić, niešta niedahavorvaje. Darečy, mienavita tamu starajucca brać maładych, kab ludziam u pryncypie nie było čaho chavać.
— Kab trapić u lehijon, ci treba chacia b minimalnaje viedańnie francuzskaj movy?
— Nie. Viedajecie, u časy SSSR čałaviek moh pryjści ŭ vojska, nie viedajučy movy. I ničoha — za paŭtary hady vyvučvajecca. A tut 5 hadoŭ słužby. Da hutarkovaha ŭzroŭniu mova vyvučvajecca prykładna praz hod.
Usie kamandy ŭ lehijonie addajucca pa-francuzsku. Kamandujuć lehijonam aficery, jakija skončyli francuzskija vajskovyja vučelni.
«Naš połk čaściakom raźmiaščajecca pobač z pałacam miascovaha prezidenta»
Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— Kolki hadoŭ vy adsłužyli ŭ Zamiežnym lehijonie?
— Ja adsłužyŭ 4,5 hoda ŭ desantnym pałku. Atrymaŭ traŭmu plača i za paŭhoda da kanca kantraktu mianie kamisavali. Byŭ vybar: abo skasavać kantrakt, abo pierajści z desantu ŭ piachotny połk. Ale ja ŭ piachotny połk iści nie zachacieŭ.
— U jakich kropkach ziamnoha šara vy słužyli?
— Ja byŭ u Habonie, Džybuci i na vyspach Novaja Kaledonija.
— Jakija zadačy lehijon vyrašaŭ u hetych krainach?
— Usie zadačy lehijonu zvodziacca da padtrymańnia miru i paradku. Kali my znachodzimsia ŭ niejkaj afrykanskaj krainie, to my patrulujem miažu, kantralujem plamiony, jakija biehajuć sa zbrojaj. Kab adčuvałasia, što jość niejkaja siła ŭ krainie. Achoŭvajem dziejnuju ŭładu — naš połk čaściakom raźmiaščajecca pobač z pałacam miascovaha prezidenta. I ŭ vypadku niejkaha revalucyjnaha paŭstańnia my pavinny jaho abaraniać. Akramia miratvorčych apieracyj usie zadačy lehijonu zaŭsiody zvodziacca tolki da hetaha.
Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— Vam davodziłasia prymać udzieł niepasredna ŭ bajavych sutyknieńniach?
— Nie, u pieryjad majoj słužby ŭsio było spakojna.
«U mianie byli razmovy ź biełaruskimi śpiecsłužbami»
— Jaki byŭ u vas zarobak u Zamiežnym lehijonie?
— 10 tysiač frankaŭ — tady heta było moža tysiačy $ 1,5. Na siońniašnija hrošy heta składana pieravieści, tamu što pakupnickaja zdolnaść była zusim inšaja. Na 100 frankaŭ u 2000-yja možna było kupić bolš, čym na 100 jeŭra ciapier.
Ciapier desantnik atrymlivaje prykładna 1850 jeŭra ŭ miesiac, zvyčajny piachotnik — 1300 jeŭra. U kamandziroŭkach, dzie lehijanier znachodzicca ŭ siarednim 4 miesiacy na hod, zarpłata padvojvajecca.
Kałona techniki Zamiežnaha lehijona ŭ Afrycy. Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— Vy sustrakali ŭ lehijonie biełarusaŭ?
— Tak. Heta byŭ prykmietny adsotak. Vialiki patok biełarusaŭ pačaŭsia z 2002 hoda. Spačatku ŭ našaj kampanii (kampanija — heta niešta siaredniaje pamiž bataljonam i rotaj) na 80 čałaviek było ŭsiaho 5 rasiejskamoŭnych. A potym za 1,5 hady stała kala 30 rasiejskamoŭnych, u tym liku dzieści 5 biełarusaŭ.
— Vy viedali Andreja Žuka, jaki niadaŭna zahinuŭ u Mali?
— Razam my nie słužyli, jon pryjšoŭ paźniej. Ale trochi ja jaho viedaŭ, na ŭzroŭni «pryvitańnie-pakul».
— Što vy rabili paśla słužby ŭ lehijonie?
— Viarnuŭsia ŭ Biełaruś, kupiŭ kvateru. Nie paśpieŭ vyrašyć, što mnie dalej rabić, jak stali telefanavać z Francyi, prapanoŭvać pracu. Ja pryjazdžaŭ u Francyju, pracavaŭ pa 2-3 miesiacy i viartaŭsia ŭ Biełaruś. Pracavaŭ u słužbie biaśpieki, u achovie. U takim režymie ja pražyŭ amal 9 hadoŭ. Ale ŭ 36 hod ja pryniaŭ rašeńnie, što kančatkova pierabirajusia ŭ Francyju.
— Praz słužbu ŭ lehijonie da vas byli niejkija pretenzii z boku pravaachoŭnych orhanaŭ Biełarusi?
— Zychodziačy z našaha zakanadaŭstva, słužbu ŭ lehijonie nijak nielha ličyć najmictvam. Najmit — heta čałaviek, jaki adpraŭlajecca na vajnu za hrošy i pry hetym nie ŭvachodzić uva ŭzbrojenyja siły vajujučych bakoŭ. Ale Zamiežny lehijon uvachodzić u skład suchaputnych siłaŭ Francyi, a ja — vajskoviec, jaki znachodzicca na rehularnaj słužbie pa kantrakcie. Naš status — heta na 100 % status francuzskaha vajskoŭca. U mianie jość miedali, daviedki, piensija naličvajecca. Tamu lehijanieraŭ nijak nielha ličyć najmitami.
U mianie byli razmovy ź biełaruskimi śpiecsłužbami. Im ža treba viedać, što za ludzi viartajucca ŭ krainu z bajavym dośviedam, što jany ŭmiejuć. U pryvatnaści, hutaryŭ sa Słužbaj biaśpieki prezidenta. Jany pytali pra snajpierskuju i padryŭnuju dziejnaść, chacieli daviedacca, čamu nas vučyli ŭ Zamiežnym lehijonie. Nu, ja im i tłumačyŭ, što padryvać jak u filmach kubački z-pad kavy ci zakładvać bomby ŭ aŭtamabil nas nie vučyli, zatoje my možam minavać masty i darohi.
Fota pradstaŭlena hierojem intervju
«Jaki sens jechać u Siryju?»
— U vas była dumka paśla lehijonu zrabić karjeru ŭ biełaruskim vojsku, stać aficeram?
— Ja pryjšoŭ ź lehijona ŭ 27 hadoŭ. Kali advučycca ŭ vajskovaj vučelni, mnie ŭžo budzie 32 (a ŭsie hetyja 5 hadoŭ mnie treba karmić niejak siamju) i ja stanu tolki lejtenantam. Ale lejtenantam stanoviacca ŭ 22, a nie 32 — u 32 nielha mieć zarobak lejtenanta. Dy jašče z Zamiežnym lehijonam za plačyma! Heta značyć, što mianie naahuł da dziaržsakretaŭ nie dapuściać. Jakuju ja karjeru moh by zrabić? Tak i zastaŭsia b kamandziram roty. Plus momant avanturyzmu. Biełaruskaje vojska nie vajuje, aficer moža pravieści ŭsio žyćcio na troch palihonach. Nie, heta nie pa mnie.
Zamiežny lehijon u Afrycy. Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— Vam viadomyja vypadki, kali byłyja lehijaniery pajechali vajavać u haračyja kropki — na Danbas ci ŭ Siryju?
— Tak. U apošni čas niamała znajomych pajechała. U asnoŭnym heta rasiejcy. Jany kaliści słužyli ŭ rasiejskim śpiecnazie, potym adsłužyli ŭ lehijonie, im patelefanavali byłyja siabry-śpiecnazaŭcy i prapanavali pajechać. Jany ŭsie siabry, rodnyja ludzi — śpiecnazaŭskaje braterstva kudy macniej za lehijonaŭskaje. Voś jany družna i pajechali.
Kab jechać u Siryju, treba mieć tam blizkich siabroŭ [siarod rasiejskich vajskoŭcaŭ. — Belsat.eu]. A blizkija siabry — heta kalehi pa pieršaj słužbie. Tamu ja nie viedaju, kab niechta ź biełarusaŭ-lehijanieraŭ potym pajechaŭ u Siryju. Dy i jaki sens? U Francyi jość sacyjalnyja harantyi, tut prosta ŭ achovie možna zarabić kudy bolš čym u PVK [pryvatnych vajennych kampanijach. — Belsat.eu]. Akramia taho, rasiejcy biez prablem praciahvajuć žyć u Rasiei, jany ž z PVK usio adno viartajucca dadomu. Biełarusam bolš składana.
— Vy padtrymlivajecie suviaź z byłymi tavaryšami pa słužbie?
— Tak, uvieś čas. U Viber navat jość supołka dla byłych lehijanieraŭ, jana vykarystoŭvajecca dla pošuku pracy — tam bolš za 200 čałaviek. Rajać, dapamahajuć adzin adnamu. Šmat chto sychodzić u achovu, dzie ŭžo słužać ich byłyja kalehi.
«50% — ramantyki»
Vieterany Zamiežnaha lehijona roznych časoŭ u Paryžy. Fota pradstaŭlena hierojem intervju
— ŚMI pisali, što prykładna 35 % lehijanieraŭ — heta rasiejskamoŭnyja z Uschodniaj Jeŭropy. Heta dakładnyja acenki?
— Kali kazać pra Ŭschodniuju Jeŭropu, to ličba navat bolš budzie — minimum 50 %. Pałova ź ich — rasiejcy, moža navat bolš.
— Paśla Krymu i Danbasu ŭ lehijanieraŭ z Ukrainy i Rasiei nie ŭźnikała kanfliktaŭ na hlebie palityki?
— Zdarałasia. Nie tolki siarod ukraincaŭ i rasiejcaŭ, ale i siarod samich ukraincaŭ. Ukraina ž nieadnastajnaja. Kanflikty ŭnutry padraździaleńniaŭ byli, ale heta nikoli nie pierarastała ŭ bojku, mardaboj. Tam dyscyplina. Prosta ludzi adzin z adnym nie zhodnyja.
— Kali skłaści zborny vobraz lehijaniera, jak by vy jaho apisali?
— Małady čałaviek 20-25 hadoŭ, tałkovy, spartyŭny, biez škodnych zvyčak.
— A asnoŭnaja matyvacyja?
— 50 % — ramantyki. Nu i, viadoma, status pryciahvaje. Ludzi ž razumiejuć, što paśla słužby ty stanovišsia sapraŭdnym jeŭrapiejcam. Nie prosta emihrantam, jaki posud dzieści spačatku myŭ. Być lehijanieram — heta vielmi hanarova ŭ Francyi, ciabie pavažajuć.
