Jak ałkahalizm i depresiju lečać «čaroŭnymi hrybami» i ŁSD
Amerykaniec Majkł Połan piša pra heta ŭ svajoj knizie «Jak źmianić svoj rozum: Jakija ŭroki pra śviadomaść, pamirańnie, zaležnaść, depresiju i transcendentnaść nam dajuć novyja daśledavańni psychadelikaŭ», paviedamlaje Radyjo Svaboda.
Amerykanski publicyst Majkł Połan staŭ znakamitym, dziakujučy svaim kniham pra charčavańnie. Jahonaja «Dylema ŭsiajadnaha» trapiła ŭ šmatlikija rejtynhi papularnaści, a brytanskaje vydańnie The Guardian sioleta pastaviła jaje ŭ śpis 100 najlepšych knih 21-ha stahodździa.
Ale apošniaja jahonaja kniha nie zusim pra ježu — choć ładnaja jaje častka pryśviečana hrybam. Połan vyvučaŭ toje, jak sučasnyja navukoŭcy vykarystoŭvajuć psychadeličnyja rečyvy, — ŁSD i psylacybin — kab dapamahčy śmiarotna chvorym na rak, a taksama pacyjentam, jakija pakutujuć ad depresii, zaležnaściaŭ i tryvožnych razładaŭ.
Partret švajcarskaha chimika Alberta Hofmana, jaki syntezavaŭ ŁSD, na vystavie «ŁSD, 75 hadoŭ prablemnamu dziciaci» ŭ Nacyjanalnaj biblijatecy Švajcaryi ŭ Bernie, 21 vieraśnia 2018
Akramia ciapierašnich daśledčykaŭ, Połan hutaryŭ z mnostvam ludziej, jakija zajmalisia navukovym vyvučeńniem psychadelikaŭ jašče ŭ 50-ja i 60-ja hady minułaha stahodździa. Jon pasprabavaŭ adkazać na pytańnie, čamu, niahledziačy na davoli paśpiachovyja vyniki ŭ eksperymentach i terapii, hetyja rečyvy na doŭhi čas trapili pad tatalnuju zabaronu, navat u labaratoryjach.
I ŭrešcie da knihi dadaŭsia vielmi asabisty raździeł — aŭtar, jakomu było ŭžo za 50, vyrašyŭ atrymać novy dośvied i daśledavać uździejańnie psychadelikaŭ na sabie.
Jak psychadeliki ŭździejničajuć na mozh čałavieka?
I ŁSD, i psylacybin, jaki ŭtrymlivajecca ŭ niekatorych hrybach, strukturaj nahadvajuć neŭramedyjatar seratanin, jaki naturalnym čynam vypracoŭvajecca ŭ arhaniźmie čałavieka. ŁSD moža stvarać navat macniejšyja, čym seratanin, suviazi ź niekatorymi receptarami ŭ kary hałaŭnoha mozhu.
Receptar 5-HT2A. ŁSD moža stvarać navat macniejšyja suviazi ź im, čym seratanin
Daśledniki ź Imperskaha kaledžu Londanu skanavali mozh udzielnikaŭ eksperymentu, jakija prymali dozu psylacybinu. Jany pabačyli, što ŭ tych, vierahodna, aktyvizujucca novyja neŭronnyja suviazi, ale pry hetym źnižajecca aktyŭnaść tak zvanaj sietki pasiŭnaha režymu pracy mozhu (default mode network, DMN).
Mozh čałavieka, jaki pryniaŭ psylacybin (sprava) i placeba, neŭtralnaje rečyva, jakoje dajuć častcy ŭdzielnikaŭ eksperymentu (źleva). Ilustracyja z knihi
Navukoŭcy vyłučyli hipotezu, što mienavita DMN filtruje bolšuju častku infarmacyi, jakaja traplaje ŭ mozh. Hetaja sietka dapamahaje rabić efektyŭnyja pradkazańni ź minimalnaj infarmacyi, vykarystoŭvajučy raniejšy dośvied.
Takaja zdolnaść aŭtamatyčna vybudoŭvać pradkazalnaje cełaje z kavałačka časam padmanvaje čałavieka. Da prykładu, u vizualnym eksperymencie bolšaść ludziej schilnyja bačyć navat uvahnutuju masku jak vypukły tvar.
Pavodle daślednikaŭ, na psychalahičnym uzroŭni DMN možna ŭ niejkaj stupieni atajasamlivać z takimi kancepcyjami jak «eha» i «ja».
Źnižeńnie aktyŭnaści DMN dapamahaje adklučyć filtry i na niekatory čas viarnuć mozh u «dziciačy» stan, kali ŭsprymajecca bolš «syroj» infarmacyi. A novyja neŭronnyja suviazi stvarajuć niečakanyja efekty — u tym liku synesteziju, kali kolery robiacca hukami, a huk moža ŭsprymacca jak dotyk.
Mozh udzielnika eksperymentu, jaki pryniaŭ ŁSD (sprava) i placeba (źleva) na zdymkach, zroblenych z dapamohaj mahnitna-rezanansnaj tamahrafii daślednikami ź Imperskaha kaledžu Londanu.
Kamu mohuć dapamahčy psychadeliki?
ŁSD i psylacybin niebiaśpiečnyja dla ludziej sa schilnaściu da šyzafrenii i psychozu, bo na niejki čas razburajuć strukturu asoby. Ale takoje časovaje razbureńnie moža prynieści niečakana pazytyŭnyja vyniki, kali ŭ čałavieka vypracavalisia ŭstojlivyja schiemy destruktyŭnych dumak i pavodzinaŭ.
Jašče ŭ 1950-ja hady ŭ kanadzkaj pravincyi Saskačevan stvaryli paśpiachovuju prahramu lekavańnia alkaholikaŭ z dapamohaj ŁSD. Padobnyja eksperymenty pravodzilisia i ŭ ZŠA, a adzin z zasnavalnikaŭ tavarystva «Ananimnyja alkaholiki» Bił Ŭiłsan prapanoŭvaŭ vykarystoŭvać ŁSD-terapiju, kab dapamahčy ludziam pazbavicca ad alkaholnaj zaležnaści.
Metaanaliz šaści daśledavańniaŭ z 1960-ch i 1970-ch u ZŠA i Eŭropie, praviedzieny ŭ 2012 hodzie navukoŭcami Narveskaha ŭniversytetu navuki i technalohii, pakazaŭ što adnarazovaje ŭžyvańnie ŁSD u kantekście tahačasnych prahram lekavańnia alkahalizmu davała statystyčna značny pazytyŭny efekt.
Ale ŭ 1960-ja ŁSD zrabiłasia papularnym narkotykam i pryciahnuła ŭvahu medyjaŭ jak atrybut kontarkultury i hramadzkaha niepadparadkavańnia. U vyniku ŭ 1970 hodzie ŭ Złučanych Štatach ŁSD unieśli ŭ «Śpis 1». Heta śpis rečyvaŭ, jakija majuć vialiki patencyjał dla złoŭžyvańnia, nia majuć ahulnapryniataha medyčnaha vykarystańnia i niebiaśpiečnyja navat dla pryjomu pad medyčnym nazirańniem.
Fota 1995 hodu — psycholah Tymaci Liry, jaki ŭ 1960-ja hady arhanizavaŭ prahramu vyvučeńnia psychadelikaŭ u Harvardzkim universytecie. Liry prapahandavaŭ šyrokaje vykarystańnie psychadelikaŭ pa-za navukovym i medyčnym kantekstam. Šmat jakija surazmoŭcy Majkła Połana u knizie krytykavali Liry za heta, kažučy, što jahonyja vystupleńni ŭ medyjach paspryjali tatalnaj zabaronie psychadelikaŭ
Tolki ŭ apošnija hady adnavilisia akademičnyja i medyčnyja daśledavańni psychadelikaŭ. Sučasnyja navukoŭcy razumiejuć, što ich efekt zaležyć nia tolki ad chimičnaj struktury, ale i ad čakańniaŭ čałavieka, a taksama ad sytuacyi, u jakoj prymajecca rečyva. U ciapierašnich eksperymentach čaściej vykarystoŭvajecca psylacybin, bo siarod šyrokaj publiki jon nia maje nastolki niebiaśpiečnaj reputacyi jak ŁSD.
Eksperymentalnyja prahramy Ńju-Jorskaha ŭniversytetu i Ŭniversytetu Džonsa Hopkinsa ŭ ZŠA pakazali, što adnarazovaja doza psylacybinu dapamahaje śmiarotna chvorym na rak pazbavicca ad depresii na doŭhi čas — u 80 pracentach vypadkaŭ palapšeńnie zachoŭvałasia bolš za 6 miesiacaŭ. Nivodny sučasny antydepresant nia maje padobnaj efektyŭnaści.
Va Ŭniversytecie Ńju-Meksyka praviali nievialikaje pilotnaje daśledavańnie lekavańnia alkahalizmu psylacebinam u spałučeńni z seansami psychaterapii. Sama pa sabie psychaterapija amal nie davała nijakaha vyniku. Ale paśla adnarazovaha pryjomu psylacebinu ŭ nastupnyja 8 miesiacaŭ nazirałasia zaŭvažnaje palapšeńnie.
U kantralavanych medyčnych eksperymentach udzielniki časta raskazvajuć pra svoj dośvied u terminach, jakimi relihijnyja mistyki apisvajuć pieražyvańni jednaści z suśvietam, z boskaj prysutnaściu. U vyniku taki dośvied moža spryjać źmienam u staŭleńni čałavieka da žyćcia.
Efekt psychadelikaŭ zaležyć ad čakańniaŭ čałavieka i ad sytuacyi, u jakoj prymajecca rečyva. Psychadeličnyja rečyvy tradycyjna ŭžyvalisia padčas rytuałaŭ u šerahu relihij u roznych rehijonach śvietu
Voś što kaža ŭ knizie Metju Džonsan, psycholah z amerykanskaha Ŭniversytetu Džonsa Hopkinsa:
«Tak šmat čałaviečych pakutaŭ pachodzić z najaŭnaści hetaha «ja», jakoje treba psychalahična abaraniać lubym koštam. My ŭ pastcy historyi, dzie bačym siabie niezaležnymi, izalavanymi dziejačami ŭ śviecie. Ale hetaje «ja» — iluzija. Jana moža być karysnaj iluzijaj, kali my skačam z dreva na dreva, źbiahajem ad hieparda ci zapaŭniajem padatkovuju deklaracyju. Ale na systemnym uzroŭni jana niepraŭdzivaja».
«Psychadeliki vybivajuć hlebu z-pad noh hetaj madeli. Heta moža być niebiaśpiečnym u nieadpaviednych abstavinach, i pryvieści da kašmarnych trypaŭ (psychalahičnych pieražyvańniaŭ pad ŭździejańniem narkotykaŭ) ci da niečaha horšaha. Ale ŭ pravilnym atačeńni, dzie vašaja biaśpieka harantavanaja, heta moža stać dobrym umiašańniem, kab razabracca ź niekatorymi prablemami asoby».
