«Navučycie nas ajci, bo ŭ ajci šmat zarablajuć»
Dziŭna, ale chvostkija, aptymistyčnyja i ŭvohule badzioryja prapanovy biznesoŭca Viktara Prakapieni pa refarmavańni systemy adukacyi ŭ Biełarusi vyklikajuć u mianie tryvohu i tuhu, piša nastaŭnica Hanna Sieviaryniec.
Čytajcie taksama:
Andrej Dyńko: Što nie tak ź idejami Prakapieni pra adukacyju? 8 punktaŭ
Prakapienia sfarmulavaŭ 20 prapanoŭ dla školnaj reformy
Zdavałasia b: što nia tak? Siarod dvaccaci punktaŭ, što razyšlisia imklivaj chvalaj pa staronkach biełaruskich ŚMI, zdajecca, niašmat sprečnaha: likvidavać niepatrebnyja biurakratyčnyja struktury ŭ kiravańni adukacyjaj, pravieści niezaležny aŭdyt dakumentazvarotu, padniać zarobki nastaŭnikam, dazvolić sponsarskuju dapamohu škołam pa sproščanaj schiemie. Heta treba było zrabić šče pazaŭčora.
Niekatoryja z punktaŭ, kaniešnie, vyklikajuć niedaŭmieńnie: kštałtu najmu inšaziemnych aŭtaraŭ dla padrychtoŭki biełaruskich padručnikaŭ, arhanizacyi dystancyjnaha navučańnia i niejkaha patajemnaha softu i sertyfikataŭ, jakija škoły pavinny buduć biez dadatkovych pytańniaŭ brać ad sponsaraŭ (moža, lepš hrašyma, a nie softam i sertyfikatami, a, panovie?).
Dva punkty asabista ŭ mianie vyklikali zdarovy śmiech: nakont apublikavańnia premij pedahohaŭ i rańniaj prafilizacyi. Adzin punkt — uspryniaŭsia złačynstvam: nakont lhotnych kredytaŭ na IT-navučańnie. Usio jak zaŭsiody: niešta prymaješ, niešta — nie. Usio ŭ miežach zdarovaha sensu i krytyčnaha zasvajeńnia čužoj dumki, ale ahułam — sum i tuha.
Bo hetyja prapanovy, jak i šmat inšych sučasnych refarmatarskich prapanoŭ, vyhladajuć na anekdatyčnuju sytuacyju ŭ kabinecie doktara: kali ty prychodziš da jaho sa skarhami na boli ŭ sercy, a jon tabie kaža: chm, boli ŭ sercy? Ja hladžu, u vas ad hetaha vałasy pahoršylisia, voś vam recept, budziecie ŭcirać u hałavu vitaminčyk D.
Bo kanceptualna ŭsie hetyja prapanovy — vitaminčyk D, prapisany čałaviekam, jaki dobra raźbirajecca ŭ vałasach, ale drenna — u mitralnych klapanach. Heta prapanovy čałavieka biznesu, bolš za toje — čałavieka biznesu ajci. Tak, jany sprościać šlach talenavitych dziaciej da kadravych słužbaŭ ajcišnych kampanij. Tak, jany sprościać praces rańniaha adboru i jakasnaj padrychtoŭki novych ajcišnikaŭ dla PVT. Mimachodź jany vyrašać niekatoryja prablemy adukacyi ŭvohule kštałtu dvajnoha padparadkavańnia škoł i zarobkaŭ u sfery. Ale jany nijak nie tyčacca taho, na što chvareje naša adukacyja.
Bolej za toje. Sproba refarmavać adukacyju pad patreby biznesu i pa ŭzorach biznesu (luboha, nia tolki ajcišnaha) — sprava śmiarotna niebiaśpiečnaja dla adukacyi.
U nas užo takim čynam «zabili» vyšejšuju škołu, kali padparadkavali akademičnuju adukacyju patrebam pramysłovaści. Ciapier u Biełarusi nie isnuje mocnaj, madernizavanaj, sučasnaj filazofii, sacyjalohii, metadalohii, humanitarystyki — bo jany, na dumku našych refarmataraŭ, nia majuć nijakaha dačynieńnia da pramysłovaści. Prostaja dumka pra toje, što lubaja pramysłovaść i navuka dla jaje pačynajecca ź filazofii, metadalohii, sacyjalohii i naohuł humanitarystki — jana nie prychodzić našym refarmataram u hałavu.
Vuzka ŭśviadomlenaja praktykaaryjentavanaść našaj navuki, adsutnaść fundamentalnych tearetyčnych pošukaŭ, parušanyja suviazi pamiž katedrami i instytutami, kožny ź jakich pracuje nie na navuku ahułam, a na kankretnuju vuzkuju praktyčnuju zadaču — usio heta zabiła navuku vyšejšych dasiahnieńniaŭ. Ciapier dabje i škołu.
Prablema našych dziaciej nia ŭ tym, što jany nia majuć dostupu da ajci-viedaŭ i padručnikaŭ, napisanych zamiežnymi specyjalistami. Prablema našych dziaciej nia ŭ tym, što škoły padparadkoŭvajucca vykankamam. Prablema našych dziaciej nia ŭ tym, što jany nia zdolnyja profaryjentavacca ŭ piataj klasie.
Prablema našych dziaciej u tym, što jany razvučylisia ŭsprymać teksty, vydzialać hałoŭnaje i druharadnaje, analizavać i syntezavać, razumieć adroźnieńnie vykazanaj dumki i svajho ŭspryniaćcia hetaj dumki, krytyčna zasvojvać viedy i vybudoŭvać systemu ŭłasnych pryjarytetaŭ.
Doŭhaje, metadyčnaje vyhnańnie niepraktyčnych, tannych, biznes-niepaśpiachovych humanitarnych viedaŭ ź biełaruskaj adukacyi siońnia dajuć svoj plon. Dzieci, jakija razvučylisia ŭsprymać teksty (luboha kštałtu, i mastackija, i navukovyja, i techničnyja), naradzili svaich dziaciej i pryviali ich u škoły z adnoj metaj: navučycie nas ajci, bo ŭ ajci šmat zarablajuć.
Ale heta tak nie pracuje. Možna i zajca navučyć prahramavać, asabliva jak dać jamu ilhotny kredyt i softy z sertyfikatami ŭ jakaści sponsarskaj dapamohi. I pabudavać IT-krainu IT-zajcoŭ. Ale ci hetaha my prahniem ad adukacyi?
Školnaja adukacyja pavinna davać čałavieku peŭny nabor fundamentalnych, bazavych navykaŭ i ŭmieńniaŭ. Najpierš: razumieć napisanaje, analizavać jaho, abahulniać, uśviedamlajučy cieraz praktyku tearetyčnyja zakony isnavańnia roznych system, usprymać praz ułasny dośvied i vykarystoŭvać dla rašeńnia praktyčnych zadač roznaj jakaści. Heta vyklučna humanitarnyja navyki. Pierš čym prafilizavacca, čałaviek maje prava navučycca jakasna dumać. Voś kudy paviny iści ŭsie vysiłki refarmataraŭ. Astatniaje dzieci zrobiać sami. Ani škoła, ani VNU nia mohuć i nie pavinny być paśpiachovymi biznes-prajektami: navučańnie dumańniu — sprava nadta doŭhaja, enerha i finansava jomkaja.
Prymušać škoły zarablać hrošy, aryjentavać adukacyju na atrymańnie hrošaj, uvodzić rańniuju prafilizacyju dziela budučych vysokich zarobkaŭ, naohuł matyvavać da navučańnia hrašyma — tupikovy i paviarchoŭny šlach. Čałaviek, što idzie ŭ darosłaje žyćcio zarablać hrošy, budzie zarablać hrošy. Čałaviek, što idzie ŭ darosłaje žyćcio dumać i stvarać, budzie dumać i stvarać. Hrošy — heta zaŭsiody tolki adzin z vynikaŭ, ale nia meta, prynamsi ŭ adukacyi.
Našaje hramadztva — i, adpaviedna, škoła — chvoraje na niedachop humanitarnych viedaŭ, umieńniaŭ i navykaŭ. Tamu my nijak nie vyznačymsia, chto my, ź kim my, kaho my planujem vučyć, jakija dakumenty my planujem zapaŭniać, kim nam być i dziela čaho žyć. Nie, my možam usie strojnymi šerahami pajści ŭ ajci, čarhovymi rabami čarhovych bujnych kampanij, ale heta znoŭ šlach u nikudy.
Kali b u mianie spytalisia pra maje punkty refarmavańnia adukacyi, pieršymi tam byli b punkty nakont rezkaha pavialičeńnia humanitarnaha składniku ŭ navučalnych prahramach małodšaj i siaredniaj škoły: movy, litaratury, historyja Biełarusi i suśvietnaja, hramadaznaŭstva, psychalohija. Pieraaryjentacyja finansavańnia ŭ vyšejšaj škole na karyść fundamentalnaj, tearetyčnaj navuki, i supracoŭnictva škoł i vnu — i nie pa linii afarmleńnia školnych navukovych rabot pa praviłach dysertacyj, a pa linii ahulnaha pošuku i karystańnia ahulnymi napracoŭkami, vučnioŭskim impetam i darosłaj mudraściu.
Bujnyja prajekty ŭ sfery humanitarystki. Poźniaja prafilizacyja na hruntoŭnym padmurku ahulnaj hłybokaj humanitarnaj padrychtoŭki vučnia, kali jon vałodaje navykami spaścižeńnia jakich zaŭhodna navuk — bo i chimiju, i fizyku, i bijalohiju možna vyvučyć značna chutčej i značna paŭniej, kali ty prymieśsia za ich u dzieviataj klasie, ale budzieš vałodać ahulnymi ŭmieńniami vučycca. I ŭžo tut, u starejšych klasach, majučy narmalny humanitarny ŭzrovień, možaš choć nazaŭsiody vykinuć sa svaich raskładaŭ i litaratury, i historyju, i hramadaznaŭstva dziela svajho ajci. Zakładzienyja viedy i navyki ty ŭžo nie straciš.
Praŭda, vanhuju, što takija maje prapanovy vykličuć u kahości tryvohu i sum. Niachaj. U spravie refarmavańnia adukacyi hałoŭnaje — jak śled paspračacca, abmierkavać i napracavać roznyja varyjanty bačańnia. A tam užo vyrašać. Pažadana — razam.
