«Niaŭžo heta chtości kuplaje? Hetki soram!» Biełaruska šyje lalek-ekshibicyjanistaŭ
Zvyčajna cacki stvarajuć dla dziaciej, ale hetyja majuć katehoryju 18+. Minčanka Alena Čujkova šyje lalek z pałavymi orhanami — i jaje žartaŭlivyja piersanažy raźlatajucca pa ŭsim śviecie.
U dziacinstvie Alena skončyła mastackuju škołu. Źbirałasia pastupać u mastacki ci architekturna-budaŭničy kaledž, ale nie prajšła pa bałach. U vyniku advučyłasia na žurfaku Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta. Pa prafiesii pracavała niadoŭha. A kali dva hady tamu vyjšła ŭ dekret, zrazumieła, što choča stvarać niešta svaimi rukami.
«Pakolki ŭ mianie byŭ vopyt pracy ŭ kramie intymnaha zdaroŭja, ja pierastała stavicca da aholenaha cieła nie jak da niečaha pošłaha, zakrytaha, haniebnaha, a jak da svojeasablivaj svabody. Na moj pohlad, pa-sapraŭdnamu svabodny čałaviek nie saromiejecca siabie, prymaje siabie całkam. I kali moj śvietapohlad u adnosinach da čałaviečaha cieła krychu źmianiŭsia, ja vyrašyła: čamu b nie stvaryć lalek z anatamičnymi padrabiaznaściami? — raskazvaje Alena i tłumačyć, što svaimi hołymi cackami jana choča prymusić ludziej zadumacca: — Bolšaść nie prymaje siabie — ni svajho ŭnutranaha stanu, ni svajho vyhladu. Ludzi mocna zacisnuty psichałahična, bajacca zrabić krok uleva, krok uprava i žyvuć u zakrytaj rakavinie».
Minčanka ŭśmichajecca: jana nie vystupaje za ekshibicyjanizm. «Ja za toje, kab my prymali siabie takimi, jakija jość, i nie bajalisia siabie pakazać inšym ludziam, prymać rašeńni».
Lalki nie šyjucca na niejki standartny kapył — kožnaja maje svoj dyzajn. Na vyrab adnoj u majstrychi idzie ad troch da dziesiaci dzion. Niekatoryja idei joj prychodziać u śnie. Ź niadaŭnich prydumak — cacki z vybracyjnym miechanizmam. «Efiekt viasioły, usio, jak ja lublu», — žartuje Alena.
«Mnie dapamahaje moj muž, padkidvaje idei. Spačatku ŭ jaho, viadoma, byŭ niedavier da taho, što ja rablu. Bo heta niestandartna — takija aholenyja lalki mała ŭ kaho byli. Usie atrymlivajuć asałodu ad zajčykaŭ, mišak tedzi — na moj pohlad, banalnych. Dla kahości maje lalki — pačvary. Ludzi, byvaje, pišuć niehatyŭnyja kamientary ŭ duchu: «Niaŭžo heta chtości kuplaje? Hetki soram!». Ale bolšaść maich siabroŭ i znajomych staviacca pazityŭna, im padabajecca toje, što ja rablu».
Alena časta robić cacki pa zamovie. Uspaminaje niadaŭniuju historyju, jakaja jaje kranuła:
«Da mianie źviarnuŭsia zamoŭca, jak chacieŭ atrymać partretnuju lalku inšaha čałavieka i apisvaŭ vobraz ź piaščotaj, luboŭju. A potym ja daviedałasia, što historyja hetaj pary davoli sumnaja. Tam było nieŭzajemnaje kachańnie. I čałaviek, viedajučy heta, usio roŭna chacieŭ uručyć padarunak. Jon patraciŭ pałovu dnia, kab prosta pryjechać u inšy horad i padaryć žančynie lalku».
Adnaho ź piersanažaŭ majstrycy zavuć «bulbacar»… Alena adžartoŭvajecca: luboje padabienstva — prosta vypadkovaść, usie piersanažy vydumanyja.
«Ja nie rablu lalek-palitykaŭ. Dadzienaja cacka — humarystyčny zborny vobraz kiraŭnika vydumanaj krainy. Krychu niedarečnaha, śmiešnaha, ale jaki vielmi lubić svajo karaleŭstva. Mnie hety vobraz pryjemny, jon pazityŭny».
Minčanka dadaje, što «bulbacar» — adzin ź lubimych vobrazaŭ jaje padpisčykaŭ. Takija cacki stvaralisia ŭžo niekalki razoŭ i chutka raskuplalisia.
Siaredni košt hołych lalek — 60—100 rubloŭ. Samuju darahuju svaju rabotu Alena pradała za 300 rubloŭ. U paraŭnańni z zamiežnymi cenami na padobnyja vyraby, kaža majstryca, davoli demakratyčna.
«Bolšaść klijentaŭ — z Rasii. Jość z Amieryki, Jeŭropy. Čaściej za ŭsio heta ludzi, jakija kalekcyjanujuć vyraby ručnoj pracy. U niekatorych žyvie try-čatyry maje lalki. Ź Biełarusi maleńki pracent kupcoŭ. Vialikuju rolu hraje finansavy składnik i toje, što ŭ nas pakul nie hatovy da pryniaćcia maich rabot».
Alenu heta nie nadta turbuje: jana choča vyłučacca.
«Nazirajučy za roznymi majstrami, ja zaŭvažyła tendencyju: adzin majstar pieradziraje idei ŭ inšaha. A mnie nie padabajecca rabić tak, jak bolšaść. Pry stvareńni cacak ja dumała pra toje, što chaču, kab heta było štości ekskluziŭnaje, pryciahvała pohlad. I chaciełasia b bačyć bolš aryhinalnych idej ŭ našych suajčyńnikaŭ».
