Śviatar davodzić, što pieršadrukar va Uschodniaj Jeŭropie nie Skaryna, a Fiodaraŭ
Na psieŭdahistaryčny artykuł śviatara Aleksija Chaciejeva źviarnuŭ uvahu ŭ svaim fejsbuku Andrej Jelisiejeŭ.
Ilustracyjnaje fota.
«Sapraŭdy, nachabstva antybiełaruskaj prapahandy, jakaja pastajanna raście, nie viedaje miežaŭ, — piša palitołah Andrej Jelisiejeŭ. — Zdavałasia b, usiamu jość miaža, u tym liku samym nievierahodnym sprobam abyłhać i dyskredytavać dziejačaŭ biełaruskaj historyi. U realnaści ž mahistralnaja linija antybiełaruskaj prapahandy na prynižeńnie ŭsich značnych vobrazaŭ, padziej i dziejačaŭ, jakija asacyirujecca ź biełaruskaj dziaržaŭnaściu, biaźmiežnaja. I ŭ pramym, i ŭ pieranosnym sensach.
Niadaŭna śviatar Aleksij Chaciejeŭ na sajcie «Fond stratehičnaj kultury» apublikavaŭ artykuł da 450-hodździa vydańnia «Jevanhielle vučycielnaha» Ivana Fiodarava. U hetym artykule Chaciejeŭ piša:»U Biełarusi imia Francyska Skaryny, doktara miedycyny, vydaŭca i typohrafa z Połacka, nastolki zachiliła saboj inšych asob, jakija stajali la vytokaŭ kiryličnaha knihadrukavańnia, što ledź pamiatajecca imia čałavieka, ad jakoha viadzie svoj pačatak sapraŭdnaja tradycyja słavianskaha knihavydańnia na biełaruskich ziemlach. Miž tym, mienavita ź dziejnaściu Ivana Fiodaraviča Maskvina (Ivana Fiodarava) źviazana stanaŭleńnie knihadrukavańnia nie tolki ŭ Rasii, ale i ŭ Biełarusi, i va Ukrainie».
Op, voś hety cikavy truk! Akazvajecca, što «sapraŭdnaja» tradycyja knihavydańnia na Biełarusi viadziecca ad Ivana Fiodarava, vydavaŭsia ŭ Maskvie, Lvovie i Zabłudavie (sučasnaja Polšča). A tradycyjnaje knihadrukavańnie ad Francyska Skaryny i ad majstroŭ Niaśvižskaj abo Bresckaj drukarniaŭ XVI stahodździa, vychodzić, niejkaje nie sapraŭdnaje.
Dasiahnieńni ŭsich vydaŭcoŭ taho času, zrazumieła, majuć vialikuju kaštoŭnaść, ale Chaciejeŭ zbudavaŭ sistemu z adabranych faktaŭ i dumak, jakaja nachabna zrušyła ŭschodniesłavianskaha pieršadrukara Skarynu ŭ cień Fiodarava, a nie naadvarot.
Chaciejeŭ jak by viedaje, što Skaryna svaju pieršuju knihu vydaŭ na paŭstahodździa raniej, čym Fiodaraŭ, bo «Psałtyr» Skaryny (1517) źjaviŭsia na śviet jašče da naradžeńnia samoha Fiodarava. Dy i «Katechizis» Symona Budnaha ŭ Niaśvižy byŭ vydadzieny raniej za «Apostał» Fiodarava.
Kab abyści takuju niepryjemnaść, Chaciejevu zastajecca tolki abviaścić spadčynu Skaryny niesapraŭdnaj z pryčyny «adsutnaści pierajemnikaŭ», a značnaść niaśvižskich vydańniaŭ prymienšyć z dapamohaj pryhožaj znachodki: «chadzili tolki ŭ vuzkim kole šlachty». Možna padumać, što «Apostał» i inšyja vydańni Fiodarava chadzili ŭ niejkim šyrokim kole žycharoŭ Maskoŭskaha kniastva. «Zabyŭsia» Chaciejeŭ zhadać i pra biełaruskaje pachodžańnie Piatra Mścisłaŭca, naparnika Fiodarava pa vydańni pieršych knih na terytoryi sučasnaj Rasii.
Sprava ŭ tym, što prakramloŭskaj prapahandzie zusim nie pa duchu toj fakt, što biełaruskaje knihadrukavańnie źjaviłasia raniej za rasijskaje. Jaje misija — ubivać ludziam u hałavu, što krynicaj usich technałahičnych dasiahnieńniaŭ i kulturnych navacyj dla ciomnaha biełaruskaha naroda niaźmienna vystupaŭ uschodni susied. Voś i daviałosia nachabna pasunuć i Skarynu, i Budnaha. Nu nie moža niemaŭla vučyć baćkoŭ razmaŭlać!» — žartuje Andrej Jelisiejeŭ.
