«Chadzić z raspuščanymi vałasami tut składana». Biełaruska źjechała pracavać u Japoniju i raskazvaje pra tamtejšy pobyt
Hramadskija łaźni ź vidam na hory, futurystyčnyja tualety, samyja vietlivyja aficyjanty i maleńkaja hałava jak etałon pryhažości. Biełaruska Alina Sieviec pajechała pracavać vykładčycaj u Siendajski ŭniviersitet, jaki śpiecyjalizujecca na fizkultury i sporcie, i raskazvaje, čym ździŭlaje Japonija.
Pra vyvučeńnie movy, alimpijski trenirovačny łahier i japoncaŭ, jakija zaŭziejuć za biełaruskich himnastak
Sibata, dzie žyvie Alina i dzie znachodzicca ŭniviersitet, — nievialiki horad z nasielnictvam 40 tysiač čałaviek. Miascovy piejzaž — heta nievysokija, maksimum dvuchpaviarchovyja, damy i rysavyja pali.
Dahetul Alina pracavała vykładčycaj na kafiedry himnastyki Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta fizičnaj kultury. Pa viečarach pravodziła treniroŭki ŭ fitnes-kłubie. Dobraja fizpadrychtoŭka ŭ jaje ź dziacinstva: dziaŭčyna zajmałasia akrabatykaj u spartyŭnaj škole ŭ rodnych Baranavičach.
U Japoniju Alina patrapiła ŭ mai.
— Minsk i Siendaj — harady-pabracimy. Pamiž našymi ŭniviersitetami skłalisia siabroŭskija adnosiny. I ŭ hetym hodzie ŭ lutym pryjšło zaprašeńnie ŭ Japoniju — patrebny byŭ małady śpiecyjalist. Prapanavali pajechać mnie, — raskazvaje spartoŭka.
Japonskuju movu jana vyvučała na praciahu miesiaca — dapamahaŭ vykładčyk dziudo Siendajskaha ŭniviersiteta, jaki pracuje ŭ Minsku pa abmienie.
— Ja vielmi mała viedała. Kali siudy pryjechała, było składana: ničoha nie razumieła, — uspaminaje dziaŭčyna. — Mnie dapamahała naša vykładčyca Makarava Maryja Vitaljeŭna (jana była pieršaj, chto 10 hadoŭ tamu pajechaŭ pracavać u Siendaj pa abmienie). Tut ja praciahvaju chadzić na zaniatki pa japonskaj movie dla zamiežnikaŭ pry ŭniviersitecie.
Ałfavit — chirahana — vielmi składany. U im niama asobnych hałosnych i zyčnych hukaŭ — zamiest hetaha składy. Huku «ł» niama — mianie, naprykład, Aryna kličuć. Jość asobny ałfavit dla zamiežnych słoŭ — katahana. I ijerohlify (kandzi) — ich kala troch tysiač, heta naohuł niemahčyma vyvučyć.
U Siendajskim univiersitecie Alina viadzie zaniatki ŭ jakaści pamočnicy hałoŭnaha treniera — senseja. Nieparazumieńniaŭ sa studentami nie ŭźnikaje: u sporcie ŭsio možna patłumačyć i biez słoŭ. Studenty, pa nazirańniach dziaŭčyny, nie adroźnivajucca ad biełaruskich. Z naviedvańniem par tut stroha.
— Kali ŭ nas prysutnych adznačajuć u žurnale, to ŭ ich jość elektronnaja sistema. Studenty dakranajucca da terminała svaimi studenckimi biletami, i pa kampjutary vidać, chto naviedvaje zaniatki, a chto nie.
Akramia vykładčyckaj dziejnaści, dziaŭčyna jašče źjaŭlajecca adnoj z ambasadarak trenirovačnaha łahiera «Sakura-kamp». Siudy napiaredadni Alimpijskich hulniaŭ pryjazdžajuć spartoŭcy, kab adaptavacca da klimatu, miascovaj kuchni i potym lepš vystupić. Našych himnastak, naprykład, užo zaprašali trojčy.
Japoncy, darečy, ź cikavaściu sočać za biełaruskaj mastackaj himnastykaj i zaŭziejuć za našych dziaŭčat.
Pra šalonyja ceny, aficyjantaŭ na kaleniach i žyćcio pa praviłach
Za žyllo Alinie płacić nie treba: apartamienty dla jaje zdymaje ŭniviersitet. Ale toje, što Japonija — darahaja kraina, jana ŭžo paśpieła adčuć. Zakupicca ŭ kramie praduktami na dva-try dni kaštuje 50$, prajezd na «elektryčcy» ŭ susiedni horad — 5$. Pra telefonnuju suviaź i kazać niama čaho.
— Ja kupiła miascovuju sim-kartku, kožny miesiac płaču kala 40 dalaraŭ. Pakiet uklučaje mabilnuju suviaź i internet 6 HB. I heta ja jašče vybrała niedarahi taryf — mnie prapanoŭvali za 100 dalaraŭ u miesiac.
Što dziaŭčynu ŭraziła bolš za ŭsio pa pryjeździe, dyk heta tualety. Praktyčna va ŭsich prybiralniach stajać razumnyja ŭnitazy ź pimpačkami.
— Tualety tut čystyja i na kožnym rahu. Japoncy tam pastajanna čyściać zuby — u ich pryniata tak rabić paśla kožnaha pryjomu ježy. U tualecie ź pieršaha razu i nie raźbiarešsia, dzie zmyŭ, bo ŭ kožnym pa-roznamu: niedzie rukoj treba pamachać, dzieści knopku nacisnuć, — raskazvaje Alina.
Ździŭlaje taksama chutkasnaja čyhunka sinkansen, jakaja razhaniajecca da 200—300 kiłamietraŭ u hadzinu, i monarejka — ciahnik, što jeździć na adnoj rejcy nad hałavoj. Darohi tut vuzkija ź levabakovym rucham. Dźviery začyniajuccca ŭ inšy bok i knižki čytajucca naadvarot.
— Śmiećcie treba sartavać i vykidać pa peŭnych dniach. Nakryŭki z butelek zdymać, etykietki taksama. Śmietnic na vulicy nidzie nie znojdzieš, tolki kali ŭ kramie ci na stancyi. I łavačak tut taksama amal nidzie niama.
Pry hetym japoncy zachoŭvajuć svaje tradycyi. Budujuć hateli ŭ kłasičnym japonskim styli. Ścieny z rysavaj papiery, praź jakija usio čutno, maleńkija stoliki, zamiest kresłaŭ — paduški z draŭlanymi śpinkami, a zamiest łožkaŭ — futony na padłozie, bavaŭnianyja matracy. Raniej u japoncaŭ byli vielmi maleńkija chatki, tamu, kab nie zajmać šmat miesca, jany rasściłali futony tolki na noč.
Paŭsiul treba razuvacca, kali ŭvachodziš u pamiaškańnie. Navat na zaniatkach pa japonskaj movie dla zamiežnikaŭ prosiać źniać svoj abutak i nadzieć tapački.
— Tut pryniata ŭsio rabić pa praviłach. Kali na elektryčku idzieš, na pieronie pierad kožnym vahonam rasčerčany linii, za jakimi treba vystrojvacca ŭ čarhu. I nie važna, chto tam — dzieci, babuli: chto pieršy staŭ, toj zachodzić u ciahnik i siadaje. Kali babula zajšła paźniej i miesca ŭžo niama, to nichto joj nie sastupaje.
U niekatorych japonskich kafe naviedvalniki siadziać na padušačkach — aficyjanty tady stanovicca na kaleni, kab akazacca na ŭzroŭni tvaich vačej. U kramie abutku kansultanty padčas prymierki taksama stanoviacca na kaleni, razuvajuć ciabie i nadziavajuć tuflik.
Kali kuplaješ pradukty ŭ kramie, pradaŭcy ŭsio akuratna składajuć u pakiet, zaviazvajuć jaho i padajuć ručkami napierad. Hrošaj nie biaruć, pakul pakupnik nie skaža, što možna. A niekatoryja pradaŭcy navat vychodziać z-za pryłaŭka i davodziać naviedvalnikaŭ da dźviarej.
— Japoncy biaskonca kłaniajucca i pastajanna kažuć «dziakuj, prabačcie», — ździŭlajecca Alina ich vietlivaści. — Naohuł, jany vielmi adkrytyja i dobryja i ŭ ich vielmi biaśpiečnaja kraina.
Pra hramadskija łaźni, miascovyja dalikatesy i adsutnaść «małočki»
Japonija vielmi roznaja. Kali ŭ futurystyčnym Tokia možna ŭbačyć aŭtamabili budučyni, jakija buduć zaradžacca ad soniečnych batarejaŭ i vietrakoŭ, to na maleńkim vostravie Tabisomie — akunucca ŭ tradycyjny pobyt krainy. Vostraŭ Chakajda słavicca vułkanami, haračymi krynicami i najlepšymi krabami, a pasiołak Oma na vostravie Chansiu pobač z akijanam — samym smačnym tuncom. Darečy, tempieratura na poŭdni i poŭnačy krainy moža adroźnivacca na 15 hradusaŭ.
— Ja była ŭ onsenach — heta jak našy hramadskija łaźni, tolki z haračymi vannami i hornaj vadoj. Tudy nie puskajuć ni ŭ bialiźnie, ni ŭ kupalniku, tolki hołymi. Adna vannaja, jak praviła, u pamiaškańni, a astatnija — pad adkrytym niebam z cudoŭnym vidam na hory ci mora.
Miascovaja kuchnia dla biełarusaŭ niazvykłaja. Japoncy časta jaduć rys z syroj rybaj.
— Rys u ich vielmi smačny, — dzielicca Alina. — Syruju rybu ja spačatku nie źbirałasia jeści, a ciapier mnie padabajecca — biaru tuniec, čyrvonuju rybu, časam hrabiańki.
Z taho, što dziaŭčyna raić pakaštavać, — dorja (šaryk rysu, pality raspłaŭlenym syram i śmietankovym sousam, ź miasnym faršam ci krevietkami ŭnutry) i anihiry (rysavyja trochkutnički z roznymi načynkami).
— Ja advažyłasia pakaštavać płaŭnik akuły. Jon akazaŭsia saładkavatym na smak i miakkim — jeści možna. A jašče jeła kita — vielmi spadabałasia, — pieraličvaje spartoŭka.
U kožnaj miascovaści svaja firmovaja strava. U Sibacie heta, naprykład, smažany jazyk.
Japoncy lubiać taksama parastki fasoli i dajkon (redźku), pryvykli ŭžyvać chałodnuju ježu (naprykład, chałodnuju makaronu z hreckaj muki mačajuć u razbaŭleny sojevy sous). A miascovyja słodyčy (toj ža močy — šaryk z klejkaha rysu ŭ siropie) zanadta sałodkija.
— Samaje niasmačnaje, što ja jeła ŭ Japonii, — nata. Heta takija baby. Pryčym dzieci ŭ sadku jaduć ich z zadavalnieńniem. Ja pakaštavała — heta było žudasna! Bolš nikoli ŭ žyćci nie vaźmu, navat kali zabudu, jakija jany na smak, — žartuje Alina.
Cikava, što tam nie znojdzieš na pryłaŭkach zvykłych dla biełarusaŭ małočnych praduktaŭ (tvarahu, kiefiru) i burakoŭ. Bulba jość, ale krychu inšaja, saładkavataja.
Pra standarty pryhažości, luboŭ da brendavych rečaŭ i fota ź vialikimi vačyma
Moda ŭ Japonii svojeasablivaja.
— Tam pastajanna chodziać u bałachonach. Niejak bačyła ŭ elektryčcy dziaŭčynu, jakaja nadzieła štany i koftu, navierch sukienku, a na nohi — škarpetki z basanožkami.
U ich niama kankretnaj mody — jany prosta adziavajucca, jak im padabajecca. Ale sumki i hadzińniki abaviazkova brendavyja i vielmi darahija.
I mužčyny, i žančyny nosiać vielizarny abutak, jaki im nie pa pamiery.
— Čamu, ja tak i nie daviedałasia. Ale adzin japoniec tłumačyŭ heta tym, što, kali ty chočaš kupić niejkuju brendavuju reč i tvajho pamieru niama, biareš, što jość, kab być uładalnikam ekskluzivu.
Dziaŭčaty vielmi lubiać banciki, zakołki i škarpetki. Mnohija prymiarajuć na siabie vobraz piersanažaŭ z anime — chodziać z ružovymi vałasami i kalarovymi linzami.
Pry hetym va ŭstanovach dziejničaje dres-kod.
— Dzieci ŭ sadku śpiecyjalnyja kiepački nosiać, školniki chodziać z admysłovami partfielami (i jany kaštujuć šalonych hrošaj — 500 dalaraŭ), ofisnyja rabotniki — u biełych kašulach, pinžakach i štanach (žančyny ŭ spadnicach). U ofis, navat kali horača, tak adziavajucca. Ale tut usio praduhledžana, kab było kamfortna, paŭsiul kandycyjaniery.
Kali japonki fatahrafujucca, to pavialičvajuć sabie vočy ŭ mabilnaj prahramie. Stryhucca dziaŭčaty ŭ asnoŭnym koratka i robiać hryŭku, bo im nie padabajecca, što ŭ ich vialikaja hałava.
— Mnie navat kazali: «Voj, u ciabie hałava takaja maleńkaja». Heta ličycca kamplimientam, — dadaje Alina.
Miascovaja kaśmietyka — dobraj jakaści. Asabliva šampuni — navat paśla samaha tannaha vałasy vielmi miakkija. Praŭda, chadzić u Japonii z raspuščanymi vałasami składana. Z-za vialikaj vilhotnaści pryčoska stračvaje vyhlad, tamu ničoha nie zastajecca, jak adrazu zaplatać chvost ci kosku.
U Siendajskim univiersitecie Alina budzie pracavać da nastupnaha žniŭnia, pakul nie zakončacca Alimpijskija hulni.
— Bolš za ŭsio nie chapaje znosin, — zaŭvažaje dziaŭčyna. — Ź japoncami razmaŭlać składana, bo maja japonskaja jašče nie na tym uzroŭni, kab ja mahła ŭsio razumieć. Sumuju pa siabrach, pa nadvorji — pa śviežym pavietry, bo tut vielmi dušna i niama vietru. A jašče sumuju pa niekatorych praduktach. Naprykład, pa našych supach i śmiatanie — ja tak jaje lubiła (śmiajecca).
