Šeść faktaŭ pra hieorhijeŭskija stužki
Ich masavaje raspaŭsiudžvańnie pačałosia pry Pucinu.
Saviecki ściah? Ale nichto nie choča viartacca ŭ «savok». Rasijski trykałor? Ale jon čužy inšym narodam. Dla adradžeńnia novaj impieryi patrebny byŭ simvał.
Razdača stužak pačałasia ŭ 2005-m
A što abjadnoŭvaje narody byłoj impieryi? Kab nie tałony na miasa, nie Hułah, nie razburanyja cerkvy? Tak, supolnaja pieramoha nad nacyzmam.
«Fašysty budučyni buduć nazyvać siabie antyfašystami», — pisaŭ Čerčyl. Tak i stałasia.
Akcyju «Hieorhijeŭskaja stužka» raspačała ŭ 2005-m, na druhim hodzie druhoha termina Pucina, rasijskaja arhanizacyja «Studenckaja abščyna» pry padtrymcy ŭrada Maskvy i RIA «Novosti». Z tych časoŭ masavaja razdača stužak pravodzicca štohod amal na ŭsioj terytoryi byłoha SSSR. Taksama stužki rassyłajucca va ŭsie rasijskija pasolstvy — tamu hieahrafija stužak achoplivaje praktyčna ŭvieś ziamny šar.
Pałasaty lehijon
U apošnija hady pierad Dniom Pieramohi i ŭ Biełarusi źjaŭlajecca šmat čorna-žoŭtych hieorhijeŭskich stužak. Ich čaplajuć na aŭtamabili i navat na ašyjniki sabak. Bo stužki masava razdajuć — na vulicach, u kramach, na aŭtazapraŭkach.
Čamu hieorhijeŭskaja?
Nasamreč, hieorhijeŭskaja stužka maje vielmi ŭskosnaje dačynieńnie da Druhoj suśvietnaj vajny.
Suvoraŭ byŭ kavaleram troch stupieniaŭ ordena Śviatoha Hieorhija. Partret Vasila Surykava.
Hieorhijeŭskaja stužka nazyvajecca tak, bo słužyła stužkaj da ordena Śviatoha Hieorhija, zasnavanaha ŭ 1769 hodzie Kaciarynaj II. Orden byŭ najvyšejšaj vajskovaj uznaharodaj Rasijskaj Impieryi, ale byŭ skasavany savietami ŭ 1917 hodzie i adnoŭleny ŭ Rasii ŭ 1992-m.
Orden Śviatoha Hieorhija na stužcy.
Jana viarnułasia na vajskovyja ŭznaharody ŭ 1943 hodzie ŭ jakaści stužki da ordena Słavy.
Dla ordena Słavy taksama vykarystali hvardziejskuju stužku.
U 1945-m takaja samaja stužka źjaviłasia na miedali «Za pieramohu nad Hiermanijaj u Vialikaj Ajčynnaj vajnie 1941—1945 hh.» (amal 15 miljonaŭ uznaharodžanych).
Miedalom «Za pieramohu nad Hiermanijaj u Vialikaj Ajčynnaj vajnie 1941—1945 hh.» z hvardziejskaj stužkaj na kałodcy ŭznaharodzili amal 15 miljonaŭ čałaviek.
Adnak stužka mieła inšuju nazvu — «hvardziejskaja».
Tryumfalnaje viartańnie
Hvardziejskaja stužka vykarystoŭvałasia ŭ SSSR u asnoŭnym dla śviatočnaha dekoru. Jaje možna sustreć na savieckich paštoŭkach roznych hadoŭ. Ale «hieorhijeŭskaj» — adkrytaja adsyłka da impierskaj historyi — jaje tady nichto nie nazyvaŭ.
Pamyłka ci nie?
Čamu «ŭvaskrosła» hieorhijeŭskaja, a nie hvardziejskaja stužka, nie mohuć uciamna patłumačyć navat arhanizatary akcyi. Supracoŭnica rasijskaj hramadskaj kampanii «Hieorhijeŭskaja stužka» Alena (jakaja, na žal, admoviłasia nazvać svajo proźvišča) raspłyvista tłumačyła, što čorna-załataja stužka spradviečna nazyvałasia hieorhijeŭskaj.
Hvardziejskaja stužka niaredka vykarystoŭvałasia na savieckich paštoŭkach, adnak razdavać jaje ludziam nikomu nie prychodziła ŭ hałavu.
Zaŭvahi pra admienu ordena Śviatoha Hieorhija ŭ 1917 hodzie i karektnaść prymianieńnia termina «hvardziejskaja stužka» ŭ dačynieńni da pieryjadu VAV razdražnili Alenu: «Ja nie historyk. Kali vam treba niejkija histaryčnyja fakty, źviarniciesia da histaryčnaj litaratury. Ale orden Pieramohi byŭ na hieorhijeŭskaj stužcy».
Alena mieła na ŭvazie najvyšejšy orden SSSR «Pieramoha», jakim uznaharodzili maršałaŭ, hienierałaŭ i hienieralisimusa. Ale ž napraŭdzie stužka ordena «Pieramoha» była šaścikolernaj, i pieravažaŭ čyrvony.
A voś užo jubilejny miedal «60 hadoŭ Pieramohi ŭ VAV 1941—1945», zasnavany ŭ adzin hod z akcyjaj «Hieorhijeŭskaja stužka», maje vyjavu ordena «Pieramoha» i hvardziejskuju stužku na krajach čyrvonaj kałodki.
Jubilejny miedal «60 hadoŭ Pieramohi ŭ VAV 1941—1945», jaki źjaviŭsia ŭ Rasii ŭ adzin hod z kampanijaj «Hieorhijeŭskaja stužka».
Adnak naŭrad ci nazvy stužak nienaŭmysna pierabłytali. U kodeksie akcyi «Hieorhijeŭskaja stužka» napisana, što metaj akcyi jość «stvareńnie simvała śviata — Dnia Pieramohi».
Stužka zamiest ściaha
Takim čynam pucinski režym stvaryŭ novy ŭniviersalny simvał. Jon nibyta maje dačynieńnie da vajny — u jakoj najbolšyja achviary panieśli, darečy, biełarusy, ukraincy, palaki i jaŭrei, ale ŭ toj samy čas jon maje adsyłku i da časoŭ Rasijskaj Impieryi. Taki trajanski koń. Nie ŭsie tuju zadumku zrazumieli.
Apošnim časam hieorhijeŭskija stužki pačali čaplać kudy zaŭhodna. Časta stužki vykarystoŭvajucca ŭ kamiercyjnych metach. Naprykład, dla rekłamy harełki. Fota Andreja Stryžaka.
Viešali hieorhijeŭskija stužki — i viešali. Mała chto nadavaŭ tamu palityčnaje značeńnie. Ale tut zdarylisia padziei va Ukrainie. Rasija adchapiła Krym, a ciapier choča jašče i Adesu z Danieckam. I voś tut hieorhijeŭskaja stužka stała znakam identyfikacyi bajevikoŭ i sieparatystaŭ.
Jana vyjšła za miežy śviatkavańnia Dnia Pieramohi i nabyła novy sens.
Ludzi, jakija ŭsparoli žyvot deputatu Rybaku ŭ Horłaŭcy i ŭtapili jaho žyŭcom, nasili takija stužki. Ludzi, jakija adkryli stralbu z karabinaŭ pa ŭkrainskaj demanstracyi ŭ Adesie 2 maja, u vyniku čaho ŭrešcie zahinuła 46 čałaviek, — taksama. Va ŭkrainskich desantnikaŭ i bajcoŭ śpiecnaza «Alfa» ŭ Słaviansku taksama stralali ludzi z hieorhijeŭskimi stužkami.
Paśla hetaha stužka pierastała być niejtralnym simvałam.
