Instytut historyi: My suprać raboty, nakiravanaj na raskryćcio ŭsich zapadzin, jakija jość u Kurapatach
Instytut historyi NAN Biełarusi padrychtavaŭ zbornik dakumientaŭ i materyjałaŭ ab miescy palityčnych represij Kurapaty. Nieŭzabavie jaho apublikujuć. Pra heta paviedamiŭ Tut.by namieśnik dyrektara pa navukovaj rabocie instytuta Vadzim Łakiza. Jon ža raspavioŭ pra svajo staŭleńnie da dobraŭparadkavańnia ŭročyšča.
Znos kryžoŭ u Kurapatach, 4 krasavika 2019 hoda. Fota: Alena Tałkačova, Tut.by.
U 2018 hodzie, kali pačałosia dobraŭparadkavańnie Kurapataŭ, Instytut historyi Akademii navuk Biełarusi byŭ zadziejničany ŭ pracach va ŭročyščy. Pra heta raspavioŭ namieśnik dyrektara pa navukovaj rabocie Instytuta historyi NAN Biełarusi Vadzim Łakiza.
Zakazčykam rabot była Fiederacyja prafsajuzaŭ Biełarusi, jakaja pracavała nad ustanoŭkaj u Kurapatach pomnika achviaram palityčnych represij. Śpiecyjalisty Instytuta historyi praviali archieałahičnyja daśledavańni na miescy ŭstanoŭki pamiatnaha znaka.
— Rabili heta, kab vyklučyć lubuju mahčymaść najaŭnaści ŭ tym miescy pachavańniaŭ — tam ich nie było. Vadzim Košman, jaki atrymlivaŭ dazvoł na pracy, vyniki adlustravaŭ u spravazdačy.
Vadzim Łakiza dadaŭ, što Instytut historyi padrychtavaŭ zbornik dakumientaŭ i materyjałaŭ pra Kurapaty.
— Spadziajusia, što voś-voś hety zbornik dakumientaŭ budzie apublikavany i jon pralje śviatło na mnohija pytańni.
Na pytańnie, ci nie źbirajucca Instytut historyi ci Ministerstva kultury inicyjavać sprobu vyśvietlić imiony i kolkaść ludziej, jakija pachavany va ŭročyščy Kurapaty, Vadzim Łakiza adkazaŭ:
— Kolkaść my nikoli dakładna nie daviedajemsia. Sprečki zastanucca, ale skazać, kolki mienavita ludziej tam pachavana, niemahčyma. Ja asabista i maje kalehi budziem zaŭsiody suprać raboty, nakiravanaj na raskryćcio ŭsich zapadzin, jakija jość u Kurapatach. Tam zabityja ludzi pachavanyja, nie treba tryvožyć ich. Zroblena vielmi šmat, kab pakazać, što tam było. Asoby ŭstanavić u bolšaści niemahčyma: pa tych pradmietach, jakija byli vyjaŭleny, — ustanoŭleny tolki dva proźviščy. Heta ŭsie imiony, što jość z amal tysiačy identefikavanych ludziej.
Fota: Jaŭhien Jarčak, Tut.by.
Nakont dobraŭparadkavańnia, jakoje ciapier prachodzić u Kurapatach, u Instytut historyi nichto nie źviartaŭsia.
— U Instytut historyi nie źviartalisia, tamu što heta nie rehłamientujecca zakanadaŭstvam. Heta historyka-kulturnaja kaštoŭnaść, i ŭ adnosinach da jaje prapisanyja miechanizmy, ałharytmy dziejańniaŭ: jość ułaśnik, jość pašpart. Čamu tam tak usio adbyvajecca? Ja nie mahu skazać. Asabista ja i mnohija maje kalehi by tak nie rabili. Kurapaty — heta miesca, jakoje pavinna abjadnoŭvać hramadstva. Možna było b zrabić pa-inšamu (dobraŭparadkavańnie. —TUT.BY), ale ad nas heta na siońniašni dzień nie zaležyć.
Vadzim Łakiza zaklikaŭ stavicca da Kurapataŭ bolš uzvažana, aściarožna i niesubjektyŭna.
— Kamuści budzie padabacca pomnik, kamuści nie. Kamuści budzie padabacca aharodža, kamuści nie. I jak vyrašyć hetaje pytańnie?
