«Mužčyna, jakoha siońnia hańbim, — učarašni niedalubleny chłopčyk». Psichołah — pra chatnich tyranaŭ, ich mam i žonak
«ŚMI lubiać pakazvać rafiniravanyja vobrazy žudasnych mužčyn i biednych žančyn. Nasamreč, čaściej usio źmiešana. A byvaje, situacyi akazvajucca kardynalna supraćlehłymi», — kaža psichołah Raman Kručkoŭ. Jon adzin z dvuch śpiecyjalistaŭ u Biełarusi, što pracujuć z chatnimi ahresarami i vučać ich nie ŭžyvać hvałt. My pahavaryli z ekśpiertam pra toje, ci realna vypravić tyrana, što nie tak robiać mamy-adzinočki, čamu achviary zastajucca ŭ adnosinach i jak tak stałasia, što hvałt dla nas — prymalnaja źjava (i sprava tut zusim nie ŭ mientalitecie).
Rabočy, aficer, biznesmien… I navat śviatar
Karekcyjnaja prahrama dla mužčyn-ahresaraŭ pracuje ŭ našaj krainie z 2015 hoda. Za hety čas jaje paśpiachova prajšli kala 50 čałaviek. Kolki sprabavali źmianić siabie, ale saskočyli? «Našmat bolš, viadoma, — adkazvaje psichołah. — Nie vioŭ takuju statystyku. U mianie, byvaje, za tydzień čałaviek 5—6 tolki pa nakiravańni ź milicyi prychodzić».
Psichołah Raman Kručkoŭ.
Siaredniestatystyčny partret ahresara vyvieści amal niemahčyma. U hetych mužčyn rozny ŭzrovień adukacyi i roznyja prafiesii — rabočy, aficer, biznesmien, advakat, artyst, prahramist… Byŭ navat śviatar.
Bolšaść ahresaraŭ źviartajucca da psichołaha dobraachvotna, choć u heta i składana pavieryć.
— Spačatku prychodzili ŭ składzie par i prablemu ahučvali ich žonki ci siabroŭki. Ciapier, dziakujučy srodkam masavaj infarmacyi, tamu, što bolš stali pra heta havaryć, sami mužčyny źviartajucca i kažuć: tak, u mianie prablema. Tema chatniaha hvałtu stała «modnaj». A ludzi — istoty kanformnyja. Starajucca ŭsiamu adpaviadać, z adnaho boku. Ź inšaha — blizkija, u adnosinach da jakich užyvajuć hvałt, nie pahadžajucca ź situacyjaj i supraćdziejničajuć, — dzielicca Raman Kručkoŭ.
Sacyjalnaja rekłama ad šviejcarskaj arhanizacyi Frauenzentrale Zürich. Słohan: «Kali vaš parnior akazaŭsia tyranam».
Karekcyjnaja prahrama dla mužčyn zasnavana na amierykanskaj Dułuckaj madeli. Raźličana jana na paŭhoda: 10 siesij indyvidualnaj raboty i da 20 — hrupavoj. Asnoŭnaja zadača — źnizić ryzyki ŭžyvańnia hvałtu i nie dapuścić eskałacyi.
— Navat kali čałaviek admaŭlaje hvałt, udzieł u hrupie dazvalaje jamu prakrysie mianiać svaju karcinu śvietu. Pachody da psichołaha dla luboha ahresara — surjozny stresavy momant. Čamu? Bo čałaviek hadoŭ 40 žyŭ z adnymi pierakanańniami, a tut jamu za paŭhoda prapanujuć kardynalna ich pamianiać. Ja starajusia stvaryć dobrazyčlivuju atmaśfieru, abstanoŭku pryniaćcia. Zadača nie staić u tym, kab pastavić čałavieka ŭ situacyju «papaŭsia, sukin syn, ciapier my ciabie lačyć budziem».
Pa słovach ekśpierta, na druhim miesiacy terapii fizičny hvałt u asnoŭnym ŭžo nichto nie ŭžyvaje. Byvajuć zryvy, ale ŭsio radziej i radziej. Kali abapiracca na amierykanski dośvied, to 75% z tych, chto zakončyŭ kurs, vypraŭlajucca.
U ZŠA, darečy, u adroźnieńnie ad Biełarusi, karekcyjnaja prahrama płatnaja: minimum 20 dalaraŭ za siesiju. Kali ahresar biespracoŭny, jaho pryciahvajuć da hramadskich rabot. Raman Kručkoŭ ličyć taki padychod pravilnym:
— Ideja luboj psichaterapii: darma pracavać — pracavać darma. Kali ty nie biareš hrošaj, nie tolki sam nie ceniš svaju pracu, ale i tvoj klijent jaje nie pavažaje.
«Mužčyna lidziruje ŭ fizičnym hvałcie, žančyna — u psicha-emacyjnym»
Čamu mužčyny pačynajuć vykarystoŭvać hvałt? Heta maje surjoznyja histaryčnyja karani, adkazvaje ekśpiert. Plus takaja stratehija pavodzinaŭ vyhadnaja: možna vyrašyć pytańnie chutka i nie treba doŭha i nudna niešta tłumačyć. Što da arhumienta «jana mianie daviała», to heta apraŭdańnie, jakoje dazvalaje syści ad adkaznaści i nie mianiać svaje pavodziny.
— Ale, zaŭvažu, hvałt užyvajuć usie, tolki pa-roznamu: kali mužčyna ź vialikim adryvam lidziruje ŭ fizičnym hvałcie ź ciažkimi nastupstvami, to žančyna — u psicha-emacyjnym.
— Naprykład?
— Kali žančyny abiasceńvajuć partnioraŭ, prynižajuć, prymušajuć saromiecca. Paprakajuć (naprykład: «Ty mała zarablaješ»), sistemna paraŭnoŭvajuć ź inšymi. Siońnia jakraz ranicaj para była, u jakoj pieradrazvodnaja situacyja pa takim scenaryi. Psicha-emacyjny hvałt — heta i manipuliravańnie, i sproby ŭpłyvać praź dzicia. Takija rečy adbyvajucca niezaŭvažna, my ŭ hetym žyviem. Hvałt moža ŭžyvacca ŭ adnosinach da dziciaci z boku maci. I samaje žudasnaje, što my ŭsio jašče ličym jaho normaj, varyjantam vychavańnia.
— Žančyny vam vierać, kali kažacie, što jany taksama ahresary?
— Pa-pieršaje, da psichołoha praktyčna nie źviartajucca ludzi, jakija nie pryznajuć svaich prablem. Vyklučeńnie chiba što vypadki, kali mužčyna pryjšoŭ sa svajoj partniorkaj, kab prakantralavać i nie dać joj zbałbatnuć čaho lišniaha. Pa-druhoje, sprabuju znajści niejakija słovy, bolš karektna vykazacca, kab žančyna nie syšła ŭ admaŭleńnie i naohuł nie kinuła terapiju. Kali pracuješ z hetaj temaj, emacyjna źlivacca ź niekim, zajmacca vyratavańniem — nieprafiesijna. Jość peŭnyja miežy. Zadača śpiecyjalista — dapamahčy ludziam pazbavicca ad hvałtu, jaki jany praktykujuć, pakazać kanstruktyŭnyja šlachi. Zrazumieła, kali heta «vypukłyja» situacyi, bačna, što ahresar — jon, a jana nie razumieje, što jaje žyćcio pad pahrozaj, my padklučajem sacyjalnyja orhany i milicyju. Ale čaściej usio davoli zabłytana. Tamu davodzicca być dla ŭsich krychu drennym.
Sacyjalnaja rekłama brazilskaj prahramy dapamohi Disque Denúncia.
Psichołah pryvodzić prykład: žančyna śćviardžaje, što muž kidajecca na jaje i źnievažaje. A potym akazvajecca, što mužčyna nie vielmi aktyŭny ŭ siamji, ale adčajna supraciŭlajecca imknieńniu svajoj partniorki całkam padavić jaho volu. A jana manipuluje im, kab uziać pad bolšy kantrol. Takim čynam adbyvajecca kanflikt, a nie hvałt, jak jana śćviardžaje.
— Ja starajusia danieści, što nikoli nie byvaje čornaha i biełaha. Toj mužčyna, kaho my siońnia hańbim, — heta vielmi časta ŭčarašni chłopčyk, jakoha nie lubili, na jakoha ŭsim było naplavać. Pa statystycy, faktyčna ŭsie mužčyny, što prajšli praz prahramu, — z dysfunkcyjanalnych siemjaŭ. Nie abaviazkova pituščych — časta heta siemji biez baćki, z parušanymi rolami, biez adekvatnaj madeli.
I tut my stupajem na ślizkuju darožku: akazvajecca, mama vyraściła ahresara. «Nie, takoha nie moža być», — upeŭniena hramadstva. Ale voś, naprykład, situacyja, kali dzicia mocna nahadvaje žančynie byłoha muža i jana prajecyruje na jaho svaje razdražnieńnie, hnieŭ, pastajanna paprakaje: «U ciabie takaja ž morda, ty toj ža maści». Zastacca celnym, zdarovym čałaviekam, pahadziciesia, vielmi ciažka.
Nie imknusia pieraviarnuć z noh na hałavu hramadskuju dumku, situacyi byvajuć roznyja. Adkaznaść za hvałt pavinien nieści čałaviek, jaki jaho ŭčyniŭ, biez papravak na ciažkaje dziacinstva. Ale tolki ciapier my pačali nie prosta karać ahresaraŭ, ale i prapanoŭvać im prajści karekcyjnuju prahramu i zaniać miesca siarod nas.
«Złamać nos za zdradu dla niekatorych całkam dapuščalna»
Pracavać nad saboj pavinny nie tolki hvałtaŭniki, ale i achviary. I voś čamu.
— Pieravažnaja bolšaść ź ich zastajecca ŭ adnosinach z ahresarami. Mužčyna maje mahčymaść razabracca ŭ sabie za košt prachodžańnia prahramy, ale jon nabyvaje i śpiecyjalnyja psichałahičnyja viedy, što robić jaho bolš mocnym i efiektyŭnym, — tłumačyć Raman Kručkoŭ. — Terapija dla achviar — heta adukacyjny momant, jaki dazvalaje žačynie zrazumieć: a što jana ŭłasna zabyła ŭ hetych adnosinach? Što jana atrymlivaje ad ich? Choć mnohija kažuć: nie, u nas prosta kvatera ahulnaja, niama kudy źjazdžać. Achviar vučać brać adkaznaść za svajo žyćcio.
«Čamu nie sychodziać?» — samaje častaje pytańnie, jakoje hučyć, kali razmova zachodzić pra žančyn, što cierpiać chatni hvałt. Psichołah kaža, što pryčyn šmat: i kachańnie, i suzaležnaść.
Byvaje, žančyna hraje rolu kryžanosca i vyratavalnicy, źjaŭlajecca mamaj dla ŭłasnaha šałaputnaha muža (i jana nie choča, kab jon vypraŭlaŭsia). Spadaryni z vyšejšaj adukacyjaj, naprykład, da hetaha bolš schilnyja.
Prosim ekśpierta dać parady, jak vyličyć ahresara. Adzin z momantaŭ — siamja pachodžańnia: abo mužčyna nie daje nijakaj infarmacyi pra jaje i sam nie padtrymlivaje adnosiny z rodnymi, abo ŭ siamji hvałt užyvaŭsia, ale ŭ 99% vypadkach hetaha saromiejucca i chavajuć. Padazrona, kali ŭ partniora dastatkova vuzkaje koła znosin ci jon pra svaich siabroŭ adhukajecca pieravažna niehatyŭna. U ahresaraŭ zvyčajna źniešni łokus kantrolu: u tym, što zdarajecca ź imi, vinatyja ŭsie, ale tolki nie jany. Plus im ułaścivyja takija charaktarystyki, jak impulsiŭny charaktar, chutkaja źmiena nastroju, schilnaść da padmanu.
Tryvožny sihnał — hvałt nie ŭ adnych adnosinach.
— Adna žančyna mnie raskazvała, jak jaje muž, jašče da šlubu, padzialiŭsia historyjaj, što sustrakaŭsia ź dziaŭčynaj i potym złamaŭ joj nos.
— I jaje nie naściarožyła?
— Nie. Ja toje ž samaje spytaŭ. Jana skazała: «Nu, jana jamu zdradziła». To bok u jaje sistemie kaštoŭnaściaŭ heta było całkam dapuščalna.
«Zahadčyca dziciačaha sadka — samy mocny čynoŭnik»
— Ja nie abaraniaju mužčyn-ahresaraŭ: u mianie takoj mety naohuł nikoli nie było, — zaŭvažaje Raman Kručkoŭ u adkaz na pytańnie, ci nie krytykujuć jaho za takuju pazicyju žanočyja arhanizacyi. — My supracoŭničajem. Tut razmova pra toje, kab hladzieć na prablemu bolš šyroka i hłyboka. Hvałt — heta całkam prymalnaja sacyjalnaja źjava, bo my žyviom u situacyi, kali sistematyčna źviedvajem jaho na sabie — z boku dziaržavy, inšych hrup ludziej, jakija vałodajuć peŭnymi paŭnamoctvami i h.d.
«Hvałt u adnosinach da žančyn pieraŭtvarajecca va ŭsieahulny sport», — kaža sacyjalnyja rekłama ad Amnesty International.
Darečy, u kancepcyi zakona suprać chatniaha hvałtu, jakuju raskrytykavaŭ prezident, karekcyjnuju prahramu dla ahresaraŭ źbiralisia zrabić abaviazkovaj: sudy zmahli b prymusova nakiroŭvać mužčyn na terapiju. Ekśpiert miarkuje, što heta dało b efiekt: uvieś cyvilizavany śviet maje stanoŭčy dośvied.
Pakul što hvałtaŭnikoŭ da psichołaha adpraŭlaje milicyja (jany prysyłajuć dla prafiłaktyčnaj hutarki ludziej z sudzimaściu), ustanovy adukacyi, palikliniki, hramadskija arhanizacyi.
— Zahadčyca dziciačaha sadka — samy mocny čynoŭnik nasamreč, bo jana moža pastaivić siamju na ŭlik jak sacyjalna niebiaśpiečnuju. Mnohich heta prymušaje zadumacca. A kali ja razmaŭlaŭ z sudździami jašče ŭ 2015 hodzie, kazaŭ, što jany mahli b rekamiendavać prachodžańnie prahramy, mianie zamiłavała reakcyi adnoj ź ich: «A raptam ahresary na mianie paskardziacca?». Ciapier karekcyjnaj prahramy niama ŭ pravavym poli, a z zakonam była b.
