Stary zamak u Hrodnie pačali ŭpryhožvać skulpturami
U chutkim časie na ŭjaznoj arcy źjavicca bareljef anioła z kryłami. Masiŭny dekor naprykancy minułaha hoda pačali vyrablać na Hrodzienskim zavodzie pa pierapracoŭcy kamienia. Častka kiesonaŭ užo zmanciravana. Azdableńnie viadziecca paralelna z budaŭnictvam pieršaj čarhi karaleŭskaha pałaca, piša Źviazda.
Anioł vahoj u paŭtony
Da adnaŭleńnia zamka padklučylisia majstry pa kamieni i skulptary. Śpiecyjalnaja bryhada stvorana na Hrodzienskim zavodzie pa pierapracoŭcy kamieniu. Adkazny zakaz trapiŭ na najbujniejšaje ŭ svajoj halinie pradpryjemstva vobłaści.
Ciapier zmanciravany partał z boku arki, zrobleny parapiety pad dacham i balustradaj. I heta tolki pačatak maštabnych rabot pa dekaryravańni pałaca, adznačajuć na pradpryjemstvie.
Praces davoli pracajomki. Jak raskazaŭ hrodzienski skulptar Uładzimir Pancialejeŭ, na padrychtoŭku tolki adnaho kiesona, pamieram 60ch60 santymietraŭ, patrebna kala 10 dzion. Kožny elemient — heta indyvidualnaja rabota.
Zaraz užo hatovyja dekory z kvietak, hronak vinahradu, hałavy lva. Elemienty davoli masiŭnyja — kožny važyć nie mienš za 200 kiłahramaŭ. A hałava anioła z kryłami — udvaja bolš. Heta skulptura zojmie svajo pačesnaje miesca ŭ centry arki. Darečy, uvieś dekor robicca ŭ adpaviednaści z histaryčnym voblikam pałaca časoŭ Stafana Batoryja. Z takoha samaha piasčaniku, što ŭpryhožvaŭ zamak u ChVI stahodździ. Pošuki radovišča zaniali šmat času, adznačyŭ navukovy kiraŭnik prajekta Aleh Šymbarecki. I narešcie znajšli padobny piasčanik u Polščy, niepadaloku ad Varšavy.
Błoki adtul pastupajuć troch koleraŭ — biełyja, šera-zialonyja i bledna-čyrvonyja. Na tydzień zavod prymaje niekalki furaŭ z 20 tonami piasčaniku. Pakul zroblena 10 kiesonaŭ — architekturnych elemientaŭ dla arak. Usie jany zmanciravany. Da kanca studzienia tut miarkujuć poŭnaściu azdobić ujaznuju arku. A ŭvohule raboty pa dekory značna daŭžejšyja, bo im upryhožać jak vonkavy, tak i unutrany abjem zamka. A jon, jak viadoma, uzvodziŭsia z ułaścivym dla karaleŭskaha pałaca razmacham.
grodnonews.by
U pošukach stračanaha
Stary zamak — adzinaja karaleŭskaja rezidencyja, jakaja zachavałasia ŭ Biełarusi. Tamu i było vyrašana adnavić zamak u takim vyhladzie, jaki jon byŭ padčas kiravańnia karala Stafana Batoryja. U svoj čas karol zrabiŭ pałac svajoj rezidencyjaj i z dapamohaj architektara Santa Hučy nadaŭ jamu raskošny vyhlad. Ale da našaha času zamak dajšoŭ biez byłoj vieličy. Paśla rekanstrukcyi jon znoŭ nabudzie rysy karaleŭskaha pałaca ChVI stahodździa.
Voś užo bolš jak hod tut viaducca raboty. I razam z hetym nie ścichajuć sprečki vakoł histaryčnaha abjekta. Da dyskusii padklučylisia i našy susiedzi-palaki. Ekśpiertnaja hrupa na čale z kiraŭnictvam ministerstva kultury nie tak daŭno pabyvała na budoŭli i navat vyniesła svoj vierdykt — rekanstrukcyja adpaviadaje aŭtentyčnamu vyhladu.
A voś unutrany prajekt pakul nie vyznačany. Heta źviazana nie tolki ź vialikim abjomam raboty pa ŭznaŭleńni ścien, ale i z adsutnaściu poŭnaj karciny histaryčnych materyjałaŭ pa raźmiaščeńni pakojaŭ zamka. Takaja błytanina źviazana ź invientarnymi dakumientami. I choć ich davoli šmat — 10—12 tamoŭ, sustrakajucca supraćlehłyja źviestki pa raźmiaščeńni tych ža pakojaŭ. Naprykład, ciapier viaducca sprečki, u jakim ź ich karol pravioŭ apošnija dni svajho žyćcia.
— Jeść eskizny prajekt rekanstrukcyi Staroha zamka 80-ch hadoŭ, jaki zrabiŭ minski architektar Bačkoŭ. I jaho prajekt nie razychodzicca z histaryčnym invientarnym płanam. Novyja interpretacyi vyklikajuć pytańni, — zaznačaje Aleh Šymbarecki. — U kančatkovym vyhladzie hety płan isnuje, i, zhodna ź im, u prajekt Bačkova ŭnosiacca karektyvy. Naprykład, spalnia Batoryja mahła znachodzicca ŭ inšym miescy.
Asoby, jakija rabili invientaryzacyju, čaściej za ŭsio źviartali ŭvahu na niejkija prablemy, jakija isnavali ŭ pakoi. Naprykład, rypieli dźviery albo nie pracavaŭ zamok… U takich vypadkach hety pakoj adznačaŭsia ŭ dakumientach. Kali ŭsio dobra, pakoj mahli i nie ŭpisvać u płan. Tamu hetaje pytańnie nie stolki pra źjaŭleńnie novych źviestak, kolki pra ich interpretacyi, ličyć Aleh Šymbarecki.
— U karaleŭskich zamkach prachodziła invientaryzacyja pierad pryjezdam karala, napiaredadni važnych padziej albo paśla razbureńnia. Tak i ŭ Starym zamku było niekalki takich invientarnych pieryjadaŭ, źviestki pra jakija dajšli da našych časoŭ. Ale treba razumieć, što pisary bolš zaznačali tyja momanty, jakija patrabavali niejkaha palapšeńnia stanu budynka, ramontu. I čaściej za ŭsio nie źviartali ŭvahi na mastackija asablivaści pakojaŭ, najaŭnaść niejkich kaštoŭnych rečaŭ. Ich zadača była — skłaści kaštarys dla ramontu, — reziumuje Aleh Uładzimiravič.
Pakul idzie rekanstrukcyja pieršaj čarhi, historyki, archieołahi i prajektanty šukajuć kampramis. Hałoŭnaje, kab hetyja sprečki nie stali tormazam u adnaŭleńni. Dastatkova pryhadać, što rekanstrukcyja pałaca z-za prajektnych sprečak i tak zaciahnułasia na dziesiacihodździ.
Tajamnica pad kamianicaj
Siońnia terytoryja zamka — heta nie tolki maštabnaja budoŭla. Tut viaducca archieałahičnyja raskopki, jakija značna papoŭnili ekspazicyju historyka-archieałahičnaha muzieja. Darečy, jon mieścicca jakraz u Starym zamku.
Litaralna niadaŭna, užo ŭ novym hodzie, znojdziena čarhovaja šachmatnaja fihura CHIII stahodździa. Heta draŭlanaja pieška, na jakoj bačny znak Sonca — koła sa śpicami. Heta znachodka stała ŭžo čaćviortaj u tak zvanaj partyi Zamkavaj hary. Razam z tryma šachmatnymi fihurami — ładździoj i dźviuma pieškami, znojdzieny i frahmient šachmatnaj doški.
Niadaŭna archieołahi raskapali kaścianyja płaściny, jakija ŭpryhožvali siadło. Pradmiety adlustroŭvajuć byt žycharoŭ hetych ziamiel kanca CHIV stahodździa. Heta — kieramika, reštki skuranych vyrabaŭ — ramianioŭ i abutku. Znojdzieny bronzavy piarścionak i zavušnica.
Sapraŭdnaj siensacyjaj stali reštki ściany časoŭ Vitaŭta. Jaje vyjavili padčas prakładki ciepłatrasy. Adkryta kala 20 staražytnych draŭlanych pabudoŭ. Usie śpiły adpraŭleny na daśledavańni ŭ stalicu. Mnohija ŭžo vyznačany pa dacie — heta CHIV—ChV stahodździ.
Raskopki viaducca na toj častcy hary, dzie niekali była kamianica — haspadarčaja pabudova časoŭ karaleŭskaj rezidencyi. Na miescy raskopak płanujecca stvareńnie muziejnaj ekspazicyi. I heta budzie nastupnym etapam rekanstrukcyi. Pieršy, samy składany etap, zavieršyć uźviadzieńnie arki, siaredniaj viežy, halerei i ściany nad Niomanam.
— Kožny ŭzrovień patrabuje svajho asablivaha padychodu, a vopyt rekanstrukcyi takoha abjekta pakul nie napracavany, — adznačaje Aleh Šymbarecki, — prychodzicca litaralna pakazvać, kudy kłaści cehłu. Heta zamarudžvaje chod rabot.
Taksama šmat času patrabuje pošuk patrebnych budaŭničych materyjałaŭ — kieramičnaj plitki, toj ža cehły… Vybar ich siarod miascovych pradpryjemstvaŭ davoli nizki, tamu prychodzicca šukać za miežami krainy. A miž tym, času zastajecca ŭsio mienš. Pieršuju čarhu rekanstrukcyi namiečana zaviaršyć na budučy hod.
