Ničypar: ranišnik dla darosłych u Maładziožnym teatry
Piša Alaksiej Strelnikaŭ.
Redki vypadak, kali avanhardnaja pjesa ciaham hoda prachodzić šlach ad napisańnia da pastanoŭki. U pačatku hoda Dźmitryj Bahasłaŭski napisaŭ pjesu «Ničypar, skaz pra biazmytnyja časy i šlach daloki, ale zaŭždy kaniečny, jak naležyć, dy j nie nami toje prydumana». Letam jana była pradstaŭlena na fiestyvali Writebox režysioram Dzianisam Paršynym i kamandaj Maładziožnaha teatra, i voś u listapadzie taja ž kamanda zrabiła ŭ svaim teatry premjeru z nazvaj «I nie nami toje prydumana».
Siužet pjesy niemudrahielisty, pa anałahu «roŭd-muvi» jaho nazvali «roŭd-płej», padarožnaja pjesa. Stary dzied Ničypar pabačyŭ u śnie, što musić pajści doŭhim šlacham i sustreć svoj skon la krynicy ź jarkim śviatłom. Ź im raźvitałasia vioska, ale ŭ darohu razam pajšli kaza Vajfaja i jaje haspadynia Sierafima. Darohaj jany sustrakajuć samych roznych nieznajomcaŭ, pieraadolvajuć šmatlikija pieraškody, kab narešcie dasiahnuć svajoj mety. Za hučnymi słovami prychavana samaironija, praź jakija aŭtar imkniecca da praŭdzivaj intanacyi na składanuju temu. Ale jak i naležyć umoŭnamu «skazu» ci tamu ž žanru padarožža, prosty siužet pieradadzieny manieraj, jakaja ŭvieś čas vykryvaje sama siabie. Remarki padkreślivajuć pafasnaść fiłasofskich pasažaŭ u tekście, ale i nibyta nivielirujuć ich, hieroi havorać to ruskaj, to biełaruskaj movaj (zdajecca, najbolš ščyryja i praniknionyja kavałki). I prostaja bajka pra śmierć, viadoma, stanovicca bajkaj pra toje, jak my zaraz da śmierci stavimsia, jakaja śpiecyfika jaje adlustravańnia ŭ miedyja.
Fota Jaŭhiena Łukačuka, facebook.com
Śpiektakl, jak i pjesa, nie imkniecca da aryhinalnaści formy. Prytym što, zdajecca, pramych cytat u im niama, ale paznać možna samyja roznyja biełaruskija śpiektakli i nie tolki. Kali nakidać spasyłak, to ŭspomnicca i «Pić, pieć, płakać» Aharodnikavaj, i śpiektakli Jurki Dzivakova-Dušeŭskaha, i Karniah, i śpiektakli kupałaŭcaŭ. Režysior Dzianis Paršyn nie kapiruje, ale zamiest taho, kab vynachodzić rovar, padbiraje dla śpiektakla tuju mastackuju movu, jakaja hučyć, jakaja aktualna. I ŭ niečym praciahvaje postmastackuju hulniu, jakuju raspačała pjesa: a na što zdolny sučasny śpiektakl. I taksama paznajecca pamknieńnie režysiora stvaryć dla akcioraŭ hulniavoje asiarodździe, kab jany raźniavolilisia i pierastali prosta pramaŭlać radki tekstu, a pačali sapraŭdy hrać, hulacca z materyjałam.
Fota Jaŭhiena Łukačuka, facebook.com
Fota Jaŭhiena Łukačuka, facebook.com
Akciorski składnik u hetym śpiektakli samy cikavy. Pa-pieršaje, sam žanr padarožnaj pjesy daje mahčymaść, što nazyvajecca, «pakazać akcioraŭ». Za vyniatkam Alaksandra Šarova, Lubovi Pukity i Valeryi Mielnik (Ničypar, Sierafima i Vajfaja adpaviedna) usie roli maleńkija, i amal kožny vykanaŭca maje svaje piać chvilin słavy. I navat abmierkavańnie śpiektakla «ŭ kułuarach» pierachodzić da abmierkavańnia taho ci inšaha epizodu: «A jak tabie voŭk? A jak tabie «potieriaška»? A jak tabie pamiežniki?» Padobny śpiektakl nie vyciahnie adzin bliskučy epizod (a jany jość!), patrebny niejki mocny stryžań, jaki b trymaŭ usiu kanstrukcyju. I treba pryznacca, što trya Šaroŭ-Pukita-Mielnik dosyć niečakanaje, raznastajnaje, ale ŭ niečym sapraŭdy ŭjaŭlaje saboj takoha trochhałovaha cmoka, niejkuju jednaść. Ahulnaje adčuvańnie takoj kazki dla darosłych ci navat darosłaha ranišnika padtrymlivajuć mienavita jany (bo epizody iznoŭ ža nie ŭsie roŭnyja). Tut jość efiekt premjery, adčuvajecca, što akcioram treba bolš asvoicca ŭ materyjale, bolš pavietra ŭ im, i mohuć źjavicca vielmi cikavyja atmaśfiernyja niuansy, a dziakujučy temie śpiektakl całkam moža zrabicca pieravarotnym.
Fota Jaŭhiena Łukačuka, facebook.com
Akciorstva całkam arhanična kładziecca na vizualna-muzykalnaje afarmleńnie śpiektakla. I mastački Volha Hrycajeva i Viktoryja Cia-Sen, i kampazitar Michaił Obuchaŭ, i chareohraf Iryna Šyrokaja spracavali z režysioram na toje, što rytm u śpiektakla taki imklivy, padarožny. Hałoŭny elemient afarmleńnia — takaja partatyŭnaja biehavaja darožka. I voś hety bieh na miescy i zadaje hałoŭnuju fišku śpiektakla, maŭlaŭ, adnosna siabie my nikudy nie rušym, jak by chutka ni biehli, i kudyści pajści atrymajecca tolki ŭhłyb.
Fota Jaŭhiena Łukačuka, facebook.com
Ja chacieŭ napisać, što śpiektakl budzie niazvykły dla typovaj publiki Maładziožnaha teatra, ale ŭ mianie ŭźnikła pytańnie: a ci zastałasia hetaja publika? Paśla ekśpierymientaŭ Sakajeva, śpiektaklaŭ Dźmitryja Bahasłaŭskaha (u jakaści režysiora) na małoj scenie, ekśpierymientalnych chareahrafičnych pastanovak? Viadoma, tym, kamu padabajecca kamiedyjny repiertuar Maładziožnaha teatra, a takich apryjory budzie šmat, iraničny śmiech «Ničypara» nie budzie blizki. Ale dziŭnym čynam režysior Bahasłaŭski nibyta rychtavaŭ publiku dla Bahasłaŭskaha-dramaturha. I kamičny aniekdot pra toje, što adzin z samych zapatrabavanych biełaruskich dramaturhaŭ nie maje śpiektakla pa svaim tekście ŭ teatry, u jakim pracuje, narešcie vyčarpany. I što jašče niečakana dla mianie asabista: Maładziožny teatr u hetym hodzie aktyŭna kankuryruje z Teatram biełaruskaj dramaturhii za zvańnie samaj ekśpierymientalnaj dziaržaŭnaj teatralnaj placoŭki.
