U Minsku ŭšanavali pamiać 100 tysiač achviar Minskaha hieta
Na žałobnuju imprezu da 75-hodździa źniščeńnia Mienskaha hieta kala memaryjału «Jama» sabralisia niekalki sotniaŭ čałaviek. Siarod ich naščadki viaźniaŭ hieta, zamiežnyja hości, dyplamaty, pradstaŭniki roznych kanfesij, piša «Radyjo Svaboda».
Pahromy rabili pa śviatach
Na siońniašni dzień u Miensku žyvuć 54 viaźni hieta, u asnoŭnym heta tyja, chto ŭ vajnu byŭ dziciem, jak Fryda Rejzman. U 1941 hodzie joj było 6 hadoŭ. Jana ŭzhadvaje, što za 2 hady i 4 miesiacy pieražyła 6 pahromaŭ i bahata abłavaŭ. Usie achviary, akramia zabitych padčas pieršaha pahromu, lažać u Traściancy. U hieta zahinuŭ i jaje 16-hadovy brat Miša. Astatnim siamiejnikam udałosia vyžyć.
«U hieta nie było ni ježy, ni vady, ni ciapła. Pahromy zvyčajna pravodzilisia pa vialikich savieckich śviatach. Paśla adnaho z pahromaŭ na vulicy Abutkovaj ciakła raka kryvi… Ja pamiataju vočy dziaciej, što siadzieli ŭ sutareńniach dziciačaha doma tut, na vulicy Zasłaŭskaj. Ja pamiataju toj choład, jak, siedziačy ŭ jamie-mahile, ja čuła kroki fašysta. A paśla načnych abłavaŭ ja bačyła takoje, pra što dahetul nie mahu havaryć…» — nie chavaje śloz Fryda Rejzman.
Procistajać lubym prajavam ksenafobii, — ministar Makiej
Ministar zamiežnych spraŭ Biełarusi Ŭładzimier Makiej skazaŭ, što sama dumka pra mahčymaść takoha maštabnaha, metanakiravanaha źniščeńnia ludziej inšymi ludźmi nie ŭkładajecca ŭ śviadomaści, hłyboka skałanaje i ranić dušu.
Ŭładzimier Makiej.
«Dumajučy pra budučyniu našych dziaciej, my nie pavinny zabyvacca pra tysiačy zahinułych u połymi Hałakostu. My nikoli nie daviedajemsia, čaho b jany dasiahnuli, kali b vyraśli, jakimi liderami mahli b stać, jakoje ščaście mahli b prynieści svaim blizkim, svajoj krainie i svajmu narodu. Karystajučysia prysutnaściu tut byłych viaźniaŭ hieta, čalcoŭ ich siemjaŭ, chaču jašče raz vykazać zachapleńnie mužnaściu i stojkaściu hetych ludziej. Naša zadača, zadača ŭsich žycharoŭ ziamli — zrabić usio, kab heta nie paŭtaryłasia.
My pavinny procistajać lubym prajavam ksenafobii i rasizmu, vystupać suprać lubych prajavaŭ etničnaj i relihijnaj nianaviści. Siońnia ŭ Biełarusi robiać usio, kab zachavać pamiać pra achviaraŭ Hałakostu, harantavać roŭnaść pierad zakonam kožnamu čałavieku, niezaležna ad rasy, koleru skury, nacyjanalnaha abo etničnaha pachodžańnia», — zajaviŭ kiraŭnik MZS Uładzimier Makiej.
U Biełarusi zahinuła kala 1 miljona habrejaŭ
Ministarka alii i intehracyi Dziaržavy Izrail, sustaršynia sumiesnaha biełaruska-izrailskaha kamitetu pa handlovym i ekanamičnym supracoŭnictvie, deputat Knesetu Sofa Łandver padziakavała Biełarusi za zachavańnie pamiaci pra achviaraŭ Hałakostu.
Staršynia Sajuzu habrejskich arhanizacyj i abščyn Uładzimier Čarniecki, namieśnik kiraŭnika administracyi prezydenta Ŭładzimier Žaŭniak, pradstaŭnica Izrailu Sofa Łandsver.
Memaryjalny kompleks «Jama» jana nazvała adnym z samych praniknionych pomnikaŭ achviaram Druhoj usiaśvietnaj vajny. Sofa Łandver skazała, što rodam ź Miensku niekalki pakaleńniaŭ jaje siamji — baćki jaje maci stracili tut troch synoŭ, babula razam z bratam vajavała i zahinuła ŭ partyzanskim atradzie, jaje baćka-padpałkoŭnik prajšoŭ usiu vajnu i paśla demabilizacyi viarnuŭsia ŭ Miensk.
«Niemahčyma zrazumieć, jak u siaredzinie XX stahodździa śviet pahruziŭsia ŭ vir žudasnaj bojni, jak atrymałasia, što cełyja siemji źniščalisia tolki za toje, što jany nia ŭpisvalisia ŭ idealohiju nacysckich ideolahaŭ ab čyścini rasy!
Amal tysiaču hadoŭ Biełaruś była dla habrejaŭ baćkoŭskim domam. Habrejskaja Biełaruś padaravała śvietu Marka Šahała, Chaima Sucina, Menachiema Behina, Šymona Peresa. Ja dobra viedaju historyju biełaruskaha narodu, adnaho z samych spakojnych, ciarplivych i dobrazyčlivych narodaŭ śvietu. Mienavita pa im vajna naniesła ŭdar vielizarnaj siły, vykasiŭšy amal 1 miljon habrejaŭ», — skazała Sofa Łandver.
Niemcy asensoŭvajuć adkaznaść, — ambasadar FRH
Pasoł FRH Peter Detmar zapeŭniŭ prysutnych, jakija pieražyli vajnu, a taksama naščadkaŭ achviar, što niemcy asensoŭvajuć, jakuju adkaznaść za złačynstvy svaich ziemlakoŭ jany niasuć da siońniašniaha dnia.
«Memaryjalny kompleks «Jama», jak i mnohija inšyja miescy ŭ vašaj krainie, — heta miesca žachu. Ale jon staŭ taksama miescam sustrečy i zamireńnia. Jak adnojčy skazaŭ były federalny prezydent Joachim Haŭk, «zamireńnie — heta celny dar, jaki nikoli nielha adymać pa patrabavańni, tym bolš pa prymusie. Ab zamireńni možna tolki prasić i atrymać jaho ŭ dar»», — skazaŭ ambasadar Niamieččyny ŭ Biełarusi Peter Detmar.
Na jaho dumku, najlepšaj strachoŭkaj ad nacyjanalnaj varažniečy, tatalitaryzmu, fašyzmu, nacyjanał-sacyjalizmu budzie žyvaja pamiać i aktyŭnaje asensavańnie historyi.
«Mienavita na nas, niemcach, lažyć asablivaja adkaznaść zaklikać, kab nikoli bolš, mienavita tamu, što mnohija niemcy mieli dačynieńnie da złačynstvaŭ. U hetych słovach — «kab nikoli bolš» — palahaje razumieńnie taho, što dla nas, niemcaŭ, aznačajuć vina, misija i adkaznaść. U hetaje paniaćcie ŭvachodzić zadača pieradać budučym pakaleńniam dośvied žachlivaha minułaha jak papiaredžańnie i procistajać tym, chto jaho ihnaruje. My, naščadki, abiacajem, što nie zabudziem žachi historyi, što zachavajem pamiać pra achviary», — padkreśliŭ ambasadar Niamieččyny ŭ Biełarusi.
