«U mianie doma niama aptečki». Praviły žyćcia 69-hadovaj madeli, jakaja łamaje stereatypy pra biełaruskich piensijanieraŭ
Volzie Šatyka chutka 70, ale jana biare ŭdzieł u modnych pakazach, fotasiesijach, tančyć i pracuje nad stvareńniem svajho šou na jutubie. Synu Volhi — 44 hady, unuku — 7, i jana nie choča być dla ich «adstałaj» babulaj. Ale bolš za ŭsio jana maryć pra toje, kab i astatnija piensijaniery pierastali z uzrostam stavić na sabie kryž i hublać cikaŭnaść da navakolla. Sa svajho boku jana hatovaja słužyć prykładam i navat kansultantkaj.
Volha Šatyka.
My paprasili Volhu raskazać, jakim byŭ jaje šlach da žyćcia bieź niamohłaści, čamu pierastać cikavicca śvietam raŭnaznačna dehradacyi i jak spakojna pačuvacca biez aptečki pad rukoj.
Ja naradziłasia ŭ Maładziečnie ŭ siamji zvyčajnych słužačych. Pierajechała ŭ Minsk, kali pastupiła ŭ miedycynski instytut na lačebny profil. Tak i zastałasia ŭ stalicy. 10 hod adpracavała praktykujučym śpiecyjalistam, a paśla pierajšła na kafiedru miedycynskaj ekśpiertyzy i reabilitacyi ŭ Akademiju paśladypłomnaj adukacyi. Abaraniła kandydackuju dysiertacyju, atrymała vučonaje zvańnie dacenta i prarabiła tam 30 hadoŭ.
U 7 hod maci adviała mianie ŭ siekcyju mastackaj himnastyki. Prachadziła ja tudy hady try, pośpiechaŭ nie dasiahnuła, ale heta pakinuła ŭva mnie luboŭ da fizičnaj aktyŭnaści. Paśla ja zajmałasia aerobikaj, bodzifleksam, piłatesam.
A kali vyjšła na piensiju, to zrazumieła, što mnie treba dadać u žyćcio jašče bolš sportu. Čamu? Kali čałaviek chodzić na pracu, to maje i sacyjalnuju aktyŭnaść, i choć niejkuju fizičnuju. Jak tolki zakančvaje, to sychodziać na «nie» abiedźvie aktyŭnaści.
Ja pačała praktykavać skandynaŭskuju chadźbu. Voś užo 6 hod, jak joj zajmajusia. Starajusia, kab zaniatki składali nie mienš 300 chvilin na tydzień.
U mianie nie było zryvaŭ i doŭhich pierapynkaŭ. Kali ty ŭvodziš fizičnyja zaniatki u rucinnaść, jany stanoviacca takoj ža žyćciovaj nieabchodnaściu, jak čystka zuboŭ. Vy sprabavali nie čyścić zuby dvoje sutak zapar? Niepryjemnaje adčuvańnie. Kali ja nie vykonvaju praktykavańni 2—3 dni, to pačynaju zaŭvažać dyskamfort: sustavy tuha ruchajucca, usio cieła stanovicca niby hruznym…
Ja pračynajusia rana, u pačatku vośmaj ranicy. Vypivaju dźvie šklanki vady i idu ŭ park, dzie kala hadziny zajmajusia skandynaŭskaj chadźboj. Viartajusia, zajmajusia samatyčnaj himnastykaj Tomasa Chany. Paśla hatuju sabie śniadanak. Praviaraju internet: čytaju naviny na BBC, «Našaj Nivie», «Radyjo Svaboda». Na śpiecyjalnych sajtach saču za sučasnymi technałohijami zachavańnia zdaroŭja. Prahladaju najbližejšyja mierapryjemstvy ŭ afišy fejsbuka — vybiraju ź ich tyja, što mnie cikava naviedvać. Časta byvaju ŭ muziejach, na prezientacyjach knižak, na vystavach, džazavych kancertach, u kino, naviedvaju kursy «Mova nanova», sustrakajusia ź siabrami. Vielmi lublu Muziej historyi biełaruskaha kino za ich retraśpiektyvy. Pamiž usim hetym, naturalna, jość niejkija pobytavyja kłopaty.
Praciahłaść žyćcia pavialičvajecca. U 2017 hodzie siaredniaja praciahłaść žyćcia ŭ Biełarusi skłała 74,3 hoda, i heta nie kraj. Raście i ŭzrostavaja płanka, jakuju pryniata ličyć za pik žyćcia. Ja pamiataju, kali vučyłasia ŭ instytucie, isnavała šmat kłubaŭ dla tych, kamu za 30. Hety ŭzrost usprymali miažoj, paśla jakoj pačynaŭsia spad. Paśla płanka pieramiaściłasia na 40, siońnia mnohija nazyvajuć 50 hod pikam čałaviečaha raźvićcia. A moj lubimy Jozef Piłates skazaŭ, što pik žyćcia pavinien prypadać na 70 hod, nie mienš.
U našym hramadstvie zaprahramavana niapravilnaje ŭsprymańnie ludziej, starejšych za 60 hod.
Jakimi my ŭjaŭlajem sabie takich ludziej, kali dumajem pra ich? Sivaja babula, z pučkom vałasoŭ, u chustcy, što siadzić niedzie na łaŭcy i niešta viaža ci zajmajecca ŭnukami. Hety vobraz nastolki ŭkaraniŭsia ŭ padśviadomaści, što siońniašnija 40-hadovyja ludzi siabie ŭ starejšym uzroście ŭjaŭlajuć mienavita tak.
I važna źmianić hety vobraz. Ja spadziajusia, što zdoleju natchnić svaich ravieśnic i prademanstravać, što i ŭ takim uzroście možna žyć paŭnavartasna.
Mnie padabajecca paraŭnańnie žyćcia ź jazdoj na rovary. Da 40—45 hod — heta pieramiaščeńnie pa roŭnaj miascovaści. Navat kali ty spyniaješsia, ničoha nie adbyvajecca. Paśla 45 — heta ŭžo jazda pad horku. I kali ty pierastanieš krucić piedali, ty rezka pakocišsia ŭniz. Kudy? Da niamohłaści.
Čatyry hady ja dahladała maci pierad jaje śmierciu. Jana pamierła ŭ 93, i heta było jakraz toje, što nazyvajecca starečaj ladačaściu. Kali čałaviek nie moža adziecca sam, tamu što ruki nie daciahvajucca da nahi ci jon nie moža padniać ruki. Mnie b chaciełasia stareć maksimalna pavolna, i heta ŭ čałaviečaj mocy.
Kažuć, što hałoŭnaje — palubić siabie. Pad hetym ja maju na uvazie ŭmieńnie kłapacicca pra siabie. Znajści chobi pa dušy, svaju spravu. Zaniać siabie tym, što daje sens.
Vy možacie lubić siabie takoj, jakoj vy jość, i heta ŭstanoŭka psichałahična pravilnaja. Ale paralelna z hetym vy pavinny ŭmieć pravilna karystacca svaim ciełam, nie davodzić da pracesu razbureńnia vaš arhanizm. Dla hetaha treba viedać banalnyja praviły: jak pravilna siadzieć za kampjutaram, jak pravilna chadzić i hetak dalej. Mnohim, zdavałasia b, prostym łajfchakam ja navučyłasia ad majstroŭ svajoj spravy i vam raju źviarnuć uvahu na ich videaŭroki.
Nieabaviazkova być fitnes-madellu, dastatkova padtrymlivać žyćciazdolnaść myšačnaj sistemy, nie złoŭžyvać sałodkim, ałkaholem, nie palić, kab nie stać rabom farmaceŭtyčnych karparacyj. Ad cukru, naprykład, ja admoviłasia hadoŭ 10 tamu. Kaniečnie, u haściach ja mahu źjeści piroh, ale kali heta zdarajecca raz na miesiac, to ničoha strašnaha ni z kim nie adbudziecca.
Kali vy chočacie zachavać zdaroŭje, lepš zaŭsiody hatavać samastojna. Vy nijak nie možacie prakantralavać, kolki soli, tłušču ci cukru dadali ŭ stravy ŭ restaranach ci kaviarniach. Nichto, akramia vas, bolš nie budzie kłapacicca pra vaša zdaroŭje. Ja daŭno navučyłasia hatavać dva razy na tydzień, ale tak, kab hetych narychtovak chapała na tydzień. Varycie šmat bulonu — raźlivajecie jaho ŭ słoiki i stavicie ŭ maraziłku. Paśla dastajacie patrebny bulon na noč, da ranicy jon razmarozicca, zakidvajecie tudy harodninu ci hryby — sup hatovy. Kali hatujecie kašu, to adnačasova možna pastavić varycca niekalki vidaŭ. Paśla raskładvajecie heta pa šklanych (!) jomistaściach i častku taksama stavicie ŭ maraziłku. I tak z usim astatnim.
Akramia fizičnaha ŭdaskanaleńnia, važna navučycca bačyć navokał pazityŭ. Naš mozh lahčej kancentrujecca na niehatyvie, tamu patrebna treniravać jaho zaŭvažać pryhažość u štodzionnym. Fatahrafujcie toje, što prynosić vam zadavalnieńnie, kab potym pierahladać zdymki i znoŭ pražyvać dobryja emocyi. A jašče treba dziakavać tamu, u kaho vy vierycie, za samyja drobnyja rečy. Suśviet, kosmas, štości, u što vy vierycie. Pry pačucci ŭdziačnaści ŭ mozhu vypracoŭvajucca endarfiny, jakija dajuć adčuvańnie radasci, i asobnyja niejramiedyjatary, jakija ŭmacoŭvajuć imunnuju sistemu.
U mianie doma niama nijakich lekaŭ. Raniej ja na ŭsiaki vypadak nabyvała abiazbolvalnyja, ale ich nie vykarystoŭvała. Pravieru ŭpakoŭku — termin prydatnaści skončyŭsia. Ja ich vykinu. Kali vykidvała ich u śmietnicu ŭžo piaty raz, vyrašyła bolš nie marnavać na ich hrošy.
U siaredzinie 90-ch ja naviedvała kampjutarnyja kursy, dzie vučyłasia karystacca kampjutaram. Paśla apynułasia ŭ Polščy i paŭsiul ubačyła rekłamu z adrasami sajtaŭ: www i hetak dalej. I ja zrazumieła, što pieratvarajusia ŭ novuju niepiśmiennuju. Raniej niepiśmiennyja ludzi nie ŭmieli čytać i pisać, a siońnia — heta tyja, chto nie ŭmieje karystacca internetam. I ja pastaviła metu avałodać im. Usio heta daje šyrokija mahčymaści vučycca i daznavacca pra niešta novaje. Mnie nikoli nie lanota, kali sprava tyčycca samaraźvićcia.
Niechta moža skazać: «U mianie niama času na samaadukacyju, na sport». Ale davajcie paličym, jakaja častka vašaha dnia sychodzić upustuju: u kahości na prahlad sieryjałaŭ, u kahości — na biessensoŭnyja telefonnyja razmovy ci jašče niešta pustoje. Dyk, moža, lepš vykarystać hetyja chviliny inšym čynam?
Ja šmat času pravožu ŭ internecie i, u pryvatnaści, na jutubie, bo płanuju stvaryć adukacyjnaju videaprahramu. U maleńkich, ale infarmacyjnych rolikach raskazvać ludziam pra tyja praviły, jakija dazvalajuć padtrymlivać zdaroŭje i žyćciovuju enierhiju. Ja b nazvała svoj kanał «Doŭhaje žyćcio biez drachłaści».
