«Ja škaduju ludziej, jakija nastrojeny saŭkova. Jany mnie zdajucca durniami». Jakoj my zapomnim režysiorku Kiru Muratavu
6 červienia na 84-m hodzie nie stała režysiorki Kiry Muratavaj. Jaje nazyvali adzinaj pa-svojmu. Filmy Kiry — heta suśvietnaje kino, jakoje havoryć pra viečnaje i čałaviečaje. Dy i sama Kira Muratava była byccam «nietutejšaj», sa svaimi pohladami, dumkami, stryžniem.
Kira Muratava. Fota ź Vikipiedyi.
1. Za 50-hadovuju karjeru režysiora Kira Muratava źniała 15 poŭnamietražnych filmaŭ. U pieršym «Karotkija sustrečy» (1967 h.) jana syhrała svaju pieršuju i adzinuju hałoŭnuju rolu i źniała ŭ stužcy nieviadomaha tady nikomu Uładzimira Vysockaha.
«Ja syhrała ad biezvychodnaści. Na rolu była zaćvierdžanaja inšaja aktrysa. Jana mnie padabałasia na repietycyjach, ale nie padabałasia na ekranie… Kali ja prychodziła na zdymki jak aktrysa, adčuvała, što hetych ludziej treba nieadkładna zabić, vyhnać adsiul. Ja — pup ziamli, my śviatoje tvorym, a jany nie hladziać. Boža, jakija svołačy, jaki žach!».
2. U 1983 hodzie film «Siarod šerych kamianioŭ» źviedaŭ takuju cenzuru, što režysiorka admoviłasia padpisvać jaho svaim imiem. I da siońnia ŭ tytrach možna zaŭvažyć, što režysior stužki «Ivan Sidaraŭ».
3. Stužka «Asteničny sindrom» (1989 h.) była adznačanaja na Bierlinskim kinafiestyvali. Mienavita z hetaha filma stužki Kiry Muratavaj pačali nazyvać «fiestyvalnym» kino, kino «nie dla ŭsich», kino dla krytykaŭ i kinaviedaŭ.
«Ja nie staŭlu sabie zadačy prymusić hledača pra niešta zadumacca. Maksimum, što ja mahu, heta dać pa hałavie sabie. A spadziavacca, što ja kudyści paviarnu hledača, było b vielmi śmieła. Ja navat nie spadziajusia, što zmahu paviarnuć jaho ŭ bok kinateatra, nie kažučy ŭžo pra niejkija dušeŭnyja paryvy».
Za pracaj. Fota 2queens.ru.
4. U 1994 hodzie Kira Muratava znajomicca z Renataj Litvinavaj. I pačynaje zdymać jaje amal va ŭsich svaich filmach.
Kira Muratava z Renataj Litvinavaj. Fota alyaklimova.com.
«My paznajomilisia na fiestyvali «Arsienał» u Ryzie. Mnie adrazu padałosia, što jaje treba zdymać, u jaje vydatnyja i źniešnaść, i maniera havaryć».
A film «Naładčyk», u jakim hałoŭnuju rolu syhrała Litvinava, adzinaja praca Muratavaj, dzie jana pakazała ŭ kadry pacałunak.
5. Kira Muratava intervju davać nie lubiła. I havaryła ŭ ich u asnoŭnym pra kino. Adnak, u 2016 hodzie, na pytańnie žurnalistki pra budučyniu Ukrainy (Muratava žyła ŭ Adesie), adkazała tak:
«Dla mianie ŭsio jasna: toje, što adbyvajecca, — heta drenna, ahidna, brydka… Ja da śloz spačuvaju zmaharam, jakija mohuć hetamu pryśviacić siabie i vierać, što jany pieramohuć, ale sama ja — nie zmahar. Z časam abryniecca režym Pucina. Tak zaŭsiody zdarajecca ŭ sučasnaj historyi. Usio kvitnieje, raskvitaje, a potym napadajuć — i źnikajuć biez asablivych śladoŭ. Ja naohuł pacyfistka, suprać vajny. Ale kali ciabie pa hałavie bjuć, i ty pavinien adkazvać… Ja suprać taho, kab ludzi zabivali adzin adnaho. Adbyvajecca adno i toje ž — zabojstva, ale paralelna z hetym, i mianie zaŭsiody heta ździŭlaje, isnuje mastactva, litaratura, niejkija razvahi pra dabryniu i zło. I heta ŭsio narmalna. Ja taksama zaŭsiody tak dumała, ale kali heta daloka było, ty inakš usprymaješ, a kali stała pobač, mianie prosta jak ŭdaryła. Ja lubiła Majdan, tady jon mnie zdavaŭsia mirnym i vydatnym. Tam nie było zabojstvaŭ, a potym usio pajšło, jak va ŭsiakaj revalucyi: usio prychodzić da hiljaciny zaŭsiody».
Kira Muratava z mužam Jaŭhienam Hałubienkam. Fota Valeryja Łazarava.
U tym ža intervju Kira Muratava skazała:
«Usio ŭ hetym žyćci vyčerpvajecca! Abo nastupajuć pierapynki. Dla mianie absalutnym ščaściem było zdymać kino. Ciapier — heta siamiejnyja adnosiny, spažyvańnie čužoha mastactva, čytaju, słuchaju. Nu jość jašče niejkija zamiłavalnyja momanty ŭ žyćci, naprykład, žyvioły. Ja lublu žyvioł, i ŭsio ź imi źviazanaje mianie cikavić. Heta nie pryniata nazyvać ščaściem, ale možna i tak nazvać… Zaraz my baimsia zavodzić sabaku… Usialakija niepryjemnyja dumki prychodziać pra toje, što budzie z hetym sabakam, kali my pamrom raniej za jaje…».
Praz svaje palityčnyja pohlady Kira zhubiła mnohich siabroŭ.
«Ja takich ludziej, jakija saŭkova nastrojeny, škaduju. Jany mnie zdajucca durniami. Ale ja nie spračajusia na hetyja temy ź ludźmi, jakija pierakananyja ŭ supraćlehłym. Dumaju, heta biessensoŭny zaniatak. Jany sami zrazumiejuć».
5 filmaŭ Kiry Muratavaj, jakija varta pahladzieć:
- «Karotkija sustrečy» (1967)
- «Asteničny sindrom» (1989)
- «Čechaŭskija matyvy» (2002)
- «Naładčyk» (2004)
- «Viečnaje viartańnie» (2012)
