Kino pad vyhladam teatralnaha śpiektakla: niemahčymaja intymnaść u premjery «Z vučylišča»
Pra novuju pastanoŭku režysiora Alaksandra Marčanki, aŭtara našumiełaha śpiektakla «Opium», piša Alaksiej Strelnikaŭ.
Žyvyja videatranślacyi — hałoŭny režysiorski pryjom, jakim pastanoŭščyk śpiektakla Alaksandr Marčanka «adkryvaje» pjesu Andreja Ivanova «Z vučylišča». Adekvatnaść režysury praviarajecca mienavita tym, nakolki pryjom pracuje na ŭzbahačeńnie sensaŭ materyjału. I heta jakraz toj vypadak.
Ok16 — heta ad pačatku nie teatralnaja zała, jaje niazručnaść možna pieraadolvać roznymi srodkami, i kali na vialiki ekran zadnika tranślujecca bujnym płanam toje, što zasłaniajuć śpiny inšych hledačoŭ, — heta prynamsi zručna. Ci kali na ekranie raptam pakazvajuć zastaŭleny meblaj pakojčyk hałoŭnaj hieraini Taćciany i jaje baćki, hetyja jaskravyja epizody nie patrabujuć času dla źmieny dekaracyj, rytm śpiektakla ŭzmacniajecca, fantasmahoryja stanovicca jašče bolš vostraj i złoj. To bok technična tranślacyi pracujuć na karyść, tut niama pytańniaŭ, ale ci maje heta mastacki sens? Abo nam prosta pakazvajuć kino pad vyhladam teatralnaha śpiektakla?
Fota z sacyjalnych sietak
Raptam zaŭvažaješ, što «žyvym płanam» (hety termin časta vykarystoŭvajuć u teatry lalek, jon abaznačaje, kali vykanaŭca vystupaje nie praź lalku, a naŭprost, jak dramatyčny artyst) zbolšaha iduć sceny pamiž hałoŭnymi hierojami Siarhiejem i Taćcianaj, a astatni śviet dadzieny praz ekran. Z takoj najbolš składanaj i važnaj sceny śpiektakl jakraz pačynajecca. Tut, na žal, nie abyścisia biez spojleraŭ: my bačym na ekranie cyrulniu (okiej, barbier-šop), dzie Siarhiej (Arciom Kureń), pa sutnaści, prosić ab dapamozie svajho znajomaha Słavika (Dźmitryj Muchin). Cikava, što pry statyčnaj kamiery tam davoli žvava ŭsio adbyvajecca ŭnutry kadra, cudoŭnaja praca režysiora videa Ihara Viepškoŭskaha. Słavika stryhuć, jon važna razvažaje pra «vyharańnie» i prymušaje, pa sutnaści, Siarhieja admovicca ad ułasnych pryncypaŭ («Ja nie śviataja, — kaža ŭ inšym epizodzie hałoŭnaja hierainia Taćciana. — Prosta ŭ mianie pryncypy!»), a mienavita spakusić dziaŭčynu-hopnicu, jakaja jamu nie padabajecca. I tut toje, što my bačym hetuju scenu nie ŭłasnymi vačyma, a praz ekran, dazvalaje adčuć niejkuju dadatkovuju dystancyju. Jak byccam adbyvajecca toje nie na samaj spravie, jak byccam heta takoje kiepskaje kino, jak byccam heta nie sapraŭdnaje žyćcio. Prablema ŭ tym, što mienavita hetyja «niesapraŭdnyja» padziei značna ŭpłyvajuć na los hierojaŭ. I navat apisanaja vyšej scena stanovicca zaviazkaj trahiedyi.
Fota z sacyjalnych sietak
Intymnaść, jakuju pieražyvajuć hieroi, akazvajecca pad pastajannym ciskam miedyja: telefonaŭ, kampjutaraŭ (uznaharodaj dla Siarhieja stanovicca Makbuk), ale šyrej — źniešniaha śvietu. Intymnaść takim čynam akazvajecca niemahčymaj uvohule: baćki, siabry, frendy z fejsbuku prahnuć viedać, patrabujuć videa, fotak, dokazaŭ, klatvaŭ. Kali Kościk, chłopiec-hopnik (jaho vielmi emacyjna vykonvaje Maksim Brahiniec), jaki niekali zabiŭ supiernika, patrabuje ad Siarhieja, kab jon raskazaŭ, «jak heta było» (majecca na ŭvazie pieršy seks z Taćcianaj), heta zdajecca vyčvareńniem, ale ŭ kantekście śpiektakla tak robiać usie. Navat baćki dapytvajucca, što i jak (hienijalny epizod razyhryvaje Alaksandr Małčanaŭ, jon hraje baćku Taćciany i ŭvieś čas patrabuje ad jaje adkazu, kudy jana sabrałasia. A kali daviedvajecca, što dačku zaprasili ŭ teatr, pačynaje isteryčna śmiajacca), navat barbier na samych salnych momantach spyniaje pracu i pačynaje ŭvažliva słuchać.
A ci była tam niejkaja intymnaść? Siužet banalny, pra «pamatrosiŭ i kinuŭ», ale chimija pamiž hałoŭnymi vykanaŭcami, Arciomam Kureniem i Hannaj Siemianiakaj, robić siužet bolš žyvym i kranalnym. Paprok Hańnie Siemianiaka, što jana niapravilna hraje hopnicu — heta jak paprok Džulii Robierts, što jana kiepska hraje prastytutku (paralel pjesy Ivanova ź siužetam filma «Krasotka» zdajecca cikavaj). Ciažka padabrać słovy, kab apisać nievierahodnuju enierhietyku, jakuju Siemianiaka stvaraje na scenie. Artystka amal uvieś śpiektakl hraje na pazityvie, jaje Taćciana daminuje, jana, pa sutnaści, spakušaje vykładčyka Siarhieja, navat u samyja žorstkija momanty hetaja Taćciana isteryčna chichikaje. My byccam by sutykajemsia ź niejkaj nieziamnoj siłaj, dzie pryhažość — tolki bačnaja častka mahutnaj mocy, jakaja moža nas źniščyć. Zakančvajecca śpiektakl doŭhim praniźlivym pozirkam Hanny Siemianiaka ŭ zału, jaki vytrymać niemahčyma. Samym lohkim było syhrać Taćcianu, kab jaje było škada. Hanna Siemianiaka hraje tak, što škada stanovicca samoha siabie.
Fota z sacyjalnych sietak
Słabaść Siarhieja ŭ Arcioma Kurenia tłumačycca mienavita hetym samaškadavańniem. Jon nie daŭ rady stychii sapraŭdnych pačućciaŭ, fiłasofija (jakuju jon sam nie vielmi pavažaje) jamu nie dapamahła navat u hetym. Fiłasofija, jak kulturnaść, jak tradycyja, vyjaŭlena na scenie biustami antyčnych myślaroŭ, jany hieroju, zdajecca, tolki pieraškadžajuć. Pa pjesie i śpiektakli hieroj Kurenia nibyta ŭ kanflikcie sa Słavikam, dakazać jamu i sabie ŭłasnuju vartaść i hodnaść dla jaho vielmi važna. Ale mienavita sustreča z Taćcianaj źništažaje ŭłasny samapadman. Chto ty jość na samaj spravie? Na što ty zhodny? Na što ty zdolny? Navat liryčnaść scen, dzie hieroi kachajucca, nie dajuć hieroju Kurenia mahčymaści dać na hetyja pytańni adkazy, jakija ŭmacavali jaho hodnaść. Cudoŭny epizod na dvaich z Maksimam Brahincam nahadvaje adnu z najlepšych scen «Idyjota» Dastajeŭskaha, Siarhiej i Kościa, by kniaź Myškin i Rahožyn, spustošanyja siadziać i nie ŭśviedamlajuć, što ničoha nie mohuć zrabić z sapraŭdnaj pryhažościu śvietu, jaki moh by zrabić tak šmat dabryni.
Śpiektakl Alaksandra Marčanki, jak i čakałasia, praciahnuŭ liniju «Opiuma», žorstkich sacyjalnych śpiektaklaŭ pra žyćcio i śmierć. Bojsia nie śmierci, a takoha žyćcia — chočacca pierarabić vysłoŭje kłasika.
