Staršynia BSDP Ihar Barysaŭ adkazvaje Hańnie Śmilevič: Jeŭrapiejskija kaštoŭnaści — heta pryniaćcie raznastajnaści i pavaha da indyvidualnaści
Staršynia BSDP Ihar Barysaŭ adkazvaje Hańnie Śmilevič.
Čytajcie taksama. Hanna Śmilevič rezka vykazałasia pra fieminizm, ŁHBT, pierahiby i praźmiernuju palitkarektnaść
Čytajcie taksama. Valancin Stefanovič adkazvaje Hańnie Śmilevič: Niedyskryminacyja — naša tradycyjnaja kaštoŭnaść
Usio ž taki ja vieru ŭ moładź, jak u prahresiŭnuju častku hramadstva, navat kali i sustrakaju teksty, aryjentavanyja na minułaje i tradycyjnaje. Ja nie asudžaju pazicyju — ja sprabuju dyskutavać, bo psichołahi kažuć, što razumnyja i adukavanyja ludzi ŭ vyniku dyskusii mohuć mianiać svaju pazicyju, bo novyja arhumienty spryjajuć raźvićciu asoby.
1. Pra hiendarnuju roŭnaść
Niekatoryja kažuć, što ŭ Biełarusi prablema vysmaktanaja z palca i žančyn u Biełarusi nichto nie dyskryminuje, jany majuć adnolkavyja pravy z mužčynami, hałasujuć na vybarach, źjaŭlajucca deputatkami, pracujuć na kirujučych pasadach i paśpiachova zajmajucca biznesam.
Hetaj pazicyi prytrymlivajecca i dziaržava. Dva hady tamu dziasiatak mahiloŭskich aktyvistak i aktyvistaŭ sprabavali zarehistravać hramadskuju arhanizacyju Mahiloŭski hiendarny centr «Ruža», metaj jakoha było praduchileńnie hiendarnaj dyskryminacyi. Ablust u aficyjnaj admovie ŭ rehistracyi adkazaŭ, što prablemaj hiendarnaj roŭnaści zajmajecca dziaržava i, adpaviedna, sensu ŭ isnavańni takoj arhanizacyi niama.
Adnak faktyčna pryznaŭšy, što prablemy hiendarnaj roŭnaści niama. Ci źnikła prablema?
Miarkuju, što nie.
Nie varta ŭsich žančyn zahaniać u paniaćcie ich tradycyjnaj roli ŭ siamji i hramadstvie. U žančyn pavinna być prava vyrašać čaho jany chočuć — pracavać pa zabaronienaj im śpiecyjalnaści ci być zachavalnicami chatniaha ačaha, pretendavać na kirujučuju pasadu albo vystupać za fieminityvy ŭ kančatkach, słužyć u vojsku albo być śviatarskami ŭ carkvie.
Ja vystupaju za hiendarnuju roŭnaść i pryznaju, što prablemy žančyn u sučasnym biełaruskim hramadstvie isnujuć i nie vyrašajucca, choć u Biełarusi, u paraŭnańni ź inšymi krainami, jany vyhladajuć mienš kantrastnymi.
Ja prašu nie błytać fieminizm z radykalnym fieminizmam, kali hołymi, prabačcie, cyckami niekatoryja aktyvistki sprabujuć pryciahnuć uvahu da toj ci inšaj prablemy. Cycki pakazać praściej, čym naradzić tekst, jaki budzie mieć upłyŭ na hramadstva.
Prablemy hiendarnaj roŭnaści ŭ Biełarusi zaklučajucca ŭ tym, što praz adsutnaść hiendarna zbałansavanych pracoŭnych kalektyvaŭ žančyny zarablajuć mienš. Prykład — nastaŭniki i miedyki. U hetyja śfiery redka iduć mužčyny, bo ciažka karmić siamju, majučy mały zarobak. Tolki pavyšeńnie zarobkaŭ u hetych śfierach zrobiać prafiesii pryvabnymi dla mužčyn i, adpaviedna, paciahnuć zarobki žančyn da bolš vysokaha ŭzroŭniu.
Žančyny ŭ Biełarusi majuć dadatkovyja chatnija abaviazki, bo ŭ bolšaści siem' jaŭ praca ŭ domie lažyć na plačach žančyn i nie kožny z mužčyn dzielić hety čas sa svaimi pałavinkami.
Padaŭlalnuju bolšaść vyšejšych dziaržaŭnych pasadaŭ zajmajuć vyklučna mužčyny. Šviedski vopyt pakazvaje, što kali žančyny prychodziać na vysokija pasady, ad hetaha vyjhrajuć usie — žančynam znachodzicca miesca ŭ palitycy i jany samarealizujucca. Naprykład, u samaj bujnoj partyi Šviecyi — Šviedskaj sacyjał-demakratyčnaj partyi — kolkaść žančyn składaje 55%. Žančyny mocna ŭpłyvajuć na paradak dnia partyi, razumiejuć svaje prablemy i tamu za partyju hałasuje šmat žančyn, što robić sacyjał-demakrataŭ pieršymi ŭ rejtynhu palityčnych siłaŭ Šviecyi.
Jak partyja my vystupajem za fieminityvy ŭ biełaruskaj movie. Heta raźvivaje movu, pavažaje žančyn i adrazu vyznačaje poł asoby pra jakuju viadziecca hutarka. Mova musić być žyvoj i kali ŭ hramadstvie źjaŭlajecca zapyt na fieminityvy, jaho nielha admaŭlać.
I nie varta zabyvać, što hiendar - heta sacyjalny poł, jaki prypisvajecca mužčynie ci žančynie ad momantu naradžeńnia ŭ siłu stereatypaŭ, jakija farmuje našaje hramadstva. Heta jak chłopčykam ad naradžeńnia apranać błakitny kambiniezon, a dziaŭčynkam ružovy! A čamu nie naadvarot? Chto prydumaŭ hetaje praviła?
2. Pra seksualnyja mienšaści
U adnaho majho znajomaha zapytali: «Ty hiej?» Jon zadumaŭsia i adkazaŭ, što nie viedaje, bo nikoli nie sprabavaŭ seks z adnapołym partnioram. Tamu nie viedaje, ci taki jon, adnak dadaŭ, što jaho nie ciahnie pasprabavać.
Znajomaja psichołah kaža, što ŭsie ludzi biseksualnyja i ŭ kožnaha prajava biseksualnaści majecca ŭ toj ci inšaj stupieni, adnak u centry staić asoba, čałaviek, i varta ludziej razhladać z hetaj pazicyi.
Viasiołkavy ściah na ambasadzie Vialikabrytanii ŭ Miensku — heta nie prapahanda seksualnych mienšaściaŭ, heta ich pryniaćcie. Pryniaćcie ludziej takimi, jakija jany jość, abarona ich pravoŭ jak adnoj z hrupaŭ mienšaściaŭ.
Zvyčajnyja hiei, leśbijanki, biseksuały ci transhiendary — heta ludzi, pra jakich vy ŭ redkim vypadku padumajecie, što jany takija, bo jany nie vypiačvajuć svaju aryjentacyju navidavok usim. Jany žyvuć zvyčajnym žyćciom i nikoli nie prapahandujuć svaju adroźnienaść.
Ale jak i ŭ pravasłaŭi jość radykalnaja płyń z kazakami i Mikałajem II u jakaści śviatoha, jak siarod ruskaj mienšaści jość apantanyja biełarusafoby i vatniki, tak i ŭ atačeńni hiejaŭ jość epatažnyja asoby, jakija svaimi pavodzinami adšturchoŭvajuć. Heta nie pytańnie ŭ tym, što naša «tradycyjnaje» hramadstva ich nie ŭsprymaje, pytańnie ŭ tym, što zvyčajnyja ludzi curajucca vyčvarnaści i naviaźlivaści. Heta jak da ciabie čaplajucca kazaki ź Mikałajem II u vobrazie śviatoha ci ruskaja mienšaść sa svaimi hieorhijeŭskimi stužkami i prapahandaj ruskaha śvietu.
U kožnaj hrupie jość svaje epatažnyja piersanažy, adnak heta nie aznačaje, što ŭsie pravasłaŭnyja — prychilniki kazakaŭ i Mikałaja II, a ŭsie ruskija — amatary hieorhijeŭskimi stužak.
Seksualnyja mienšaści byli, jość i buduć. Pytańnie ŭ tym ci prymajem my ich albo admaŭlajem ich isnavańnie jak hrupy i ckujem starymi savieckimi stereatypami ab tym, što ŭ nas idealnaje hramadstva, a homaseksualizm — chvaroba.
Psichołahi kažuć, što časam, kab vyrašyć prablemu, jaje varta pryniać, i tady na jaje možna hladzieć inakš.
Tym nie mienš arhanizataram hiej-prajdaŭ, chrosnych chadoŭ z kazakami i Mikałajem II, šeściaŭ biaśmiarotnych pałkoŭ varta razumieć, što ŭsio heta ŭsprymajecca vyčvarna.
3. Rasavaja dyskryminacyja i nacyjanalnyja mienšaści
Niechta skaža, što pytańnie nie aktualnaje dla Biełarusi, adnak, na maju dumku, tolki da taho momantu, pakul kraina ŭ ekanamičnym płanie nie pačnie vabić svaim dabrabytam pracoŭnyja siły ź inšych rehijonaŭ.
Nie dumaju, što takoje adbudziecca pry ciapierašniaj uładzie.
Tym nie mienš my možam pastavić kryž na biełaruskaj talerantnaści ŭ vypadku, kali ŭ nas nie budzie prahram pa intehracyi pracoŭnych mihrantaŭ u biełaruskaje hramadstva.
Biełarusy choć i miralubivyja, adnak dakładna vyznačajuć nacyjanalnyja hrupy, jakija kampaktna pražyvajuć ci toje ŭ vioskach, ci toje ŭ rehijonach, a heta palaki, litoŭcy, ukraincy, tatary i cyhany.
Kali niama kampaktnaha pražyvańnia ŭ nacyjanalnaj mienšaści, jaje pradstaŭniki dosyć ciarpima ŭsprymajucca biełarusami. Kampaktnaje pražyvańnie ŭsio ž taki vyklikaje peŭnaje staŭleńnie da nacyjanalnaj hrupy i, adpaviedna, daje prava hetaj nacyjanalnaj hrupie na svaju admietnaść u kulturnym płanie, asabliva kali hetaja nacyjanalnaja hrupa ŭvieś čas žyła na peŭnaj terytoryi.
Prava hetych hrup na nacyjanalnuju movu navučańnia musić być niepachisnym. Va ŭsim astatnim jany musiać mieć adnolkavyja pravy z pradstaŭnikami tytulnaj nacyi.
U nas jaskravym prykładam, kali vyłučajecca adna nacyjanalnaja hrupa ź inšych, źjaŭlajucca zvodki MUS, dzie ŭ vypadku ździajśnieńnia pravaparušeńnia cyhanam paznačajecca, što złačynstva ździejśniŭ pradstaŭnik dyjaspary. Pra ŭsie astatnija nacyjanalnaści ŭ zvodkach MUS nie ŭzhadvajecca. Voś heta prykład taho, jak milicyja dyskryminuje cyhan, choć my viedajem, što nie ŭsie jany złodziei, jak nie ŭsie ruskija — «vatniki».
Staražytnyja hreki byli kałanistami i zasvojvali polisy ŭ roznych častkach Mižziemnamorja, šmat jakija polisy byli šmatnacyjanalnyja i nielha kazać, što ŭ tyja časy nie było ciomnaskurych afrykancaŭ. Uličvajučy toje, što hreki karystalisia rabskaj pracaj, u ich byli ŭ rabach usie adcieńni skuraŭ Mižziemnamorja.
I apošniaje.
Jeŭrapiejski dabrabyt źviazany z kaštoŭnaściami. Kali ŭ kožnaj hrupy jość pravy, i jana abaronienaja, to my možam kazać pra salidarnaje hramadstva, a salidarnaje hramadstva taksama moža ŭsprymacca z časam jak tradycyjnaje. Pytańnie ŭ tym, chto jakich kaštoŭnaściaŭ i stereatypaŭ prytrymlivajecca.
