NASA vypraviła na Mars kaśmičny aparat InSight. Čym jon zojmiecca?
Amierykanskaje kaśmičnaje ŭpraŭleńnie NASA adpraviła čarhovuju misiju na Mars. Hałoŭnaj zadačaj aparata InSight stanie vyvučeńnie składu Čyrvonaj płaniety, piša Bi-bi-si.
Rakieta «Atłas» adpraviłasia ŭ kosmas z achutanaj načnym tumanam vajskova-pavietranaj bazy «Vandenbierh» u Kalifornii ŭ dakładna vyznačany čas - 04:05 ranicy pa miascovym časie (11:05 GMT) u subotu.
Pasadka na Marsie zapłanavanaja na kaniec listapada.
Pasadačny zond dastavić na pavierchniu siejsmomietry, jakija buduć vymiarać tektaničnuju aktyŭnaść Marsa. Vyjaŭlenyja vahańni dapamohuć pralić śviatło na toje, jak utvaryłasia płanieta 4,6 młrd hadoŭ tamu.
«Siejśmičnyja chvali, pierasoŭvajučysia praz Mars, prachodziać praz roznyja vidy hruntu i źbirajuć infarmacyju», - kaža adzin z udzielnikaŭ prajektu Brus Banierdt.
«Navukoŭcy viedajuć, jak interpretavać ŭsie hetyja zakavyki, jakija vy bačycie na siejsmahramie. Kali my źbiarem infarmacyju ab siejśmičnaj aktyŭnaści Marsa z roznych kirunkaŭ, my zmožam stvaryć trochmiernuju schiemu ŭnutranaha składu płaniety».
NASA ŭžo adpraŭlała siejsmomietry na Čyrvonuju płanietu ŭ 1970-ch u ramkach prahramy «Vikinh».
Ale tady vyjavić siejśmičnuju aktyŭnaść Marsa nie ŭdałosia, bo instrumienty znachodzilisia na korpusie spuščalnych aparataŭ.
Im udałosia zafiksavać tolki ruch zonda pad dziejańniem vietru. U adroźnieńnie ad jaho InSight źmieścić siejsmomietry niepasredna ŭ marsijanski hrunt.
Niajasna, kolki padziemnych šturškoŭ udasca zafiksavać, ale, jak čakajecca, ich budzie bolš za 20. Chutčej za ŭsio, jany buduć ledź adroznyja - nie bolš za mahnitudu 3.
Ale navat słabyja sihnały daduć dastatkova infarmacyi pra skład płaniety, što dazvolić navukoŭcam stvaryć madel Marsa ŭ razrezie.
Miarkujecca, što ŭ płaniety - mietaličnaje jadro, ščylnaja mantyja i bolš lohkaja kara, ale dzie dakładna prachodziać miežy pamiž imi, navukoŭcam vyjavić pakul nie ŭdałosia.
Na čale ekśpierymientu ź siejsmomietrami stajać francuzskija raspracoŭščyki. Jany stvaryli śpiecyjalnyja datčyki, jakija zdolnyja fiksavać nizkačastotnyja vahańni ŭ ziamli. U svaju čarhu brytanskija śpiecyjalisty raspracavali dla zonda siejsmomietry pamieram ź nievialikuju manietu, jakija buduć sačyć za vysokačastotnymi vahańniami.
Razam hetyja pryłady dazvolać vyznačyć, adkul pachodziać šturški, z dakładnaściu da niekalkich sotniaŭ kiłamietraŭ.
«Schiema ziemlatrusaŭ Marsa budzie adyhryvać važnuju rolu, - kaža Tom Pajk ź Impierskaha kaledža Łondana. - Na Ziamli ziemlatrusy ŭ značnaj stupieni zdarajucca na miežach tektaničnych plit. Nam nie zdajecca, što na Marsie jość aktyŭnaja tektonika plit, ale nam heta prosta pakul nieviadoma».
Daśledčyki miarkujuć, što kaliści ŭ Marsa było vadkaje jadro, pra što možna zrabić vysnovu pa niekatorych dahetul namahničanych častkach jaje kary. InSight pasprabuje vyśvietlić, ci zastałasia ŭ kary vadkaść.
Dla hetaha ŭ InSight jość radyjoabstalavańnie, jakoje budzie adsočvać zrušeńnie vosi kručeńnia Marsa.
«Kali ŭziać syroje jajka i zvaranaje jajka i raskrucić, ich ruchi buduć roznymi z-za adroznaha ŭtrymańnia vadkaści ŭnutry, - raspaviała udzielnik prajekta InSight Siuzan Smriekar. - Adsočvajučy naš kaśmičny aparat z vysokaj dakładnaściu, my zmožam zrazumieć, jak ruchajecca Mars, dziakujučy čamu my zmožam mnohaje zrazumieć pra jadro Marsa».
Siarod instrumientaŭ InSight taksama jość ciepłaanalizatar, jaki praśvidruje piacimietrovuju śvidravinu dla vymiareńnia ciepłavoha patoku. Heta dazvolić zrazumieć, ci dosyć va ŭnutranych płastach Marsa enierhii, kab upłyvać na padziei, jakija adbyvajucca na pavierchni.
U misii było akno dla startu ŭ niekalki tydniaŭ - u hety pieryjad čas palotu da Marsa aptymalny. Kali ŭsio pojdzie pa płanie, kaśmičny aparat siadzie na Čyrvonuju płanietu 26 listapada.
Jak i ŭ papiarednich ekśpiedycyjach, pryziamleńnie budzie adnym z hałoŭnych vyprabavańniaŭ dla InSight.
Spuščalny aparat pavinien budzie vytrymać «siem chvilin strachu» - mienavita stolki jamu spatrebicca, kab uvajści ŭ atmaśfieru Marsa na chutkaści 6 km/s i zapavolicca da poŭnaha spynieńnia.
