Viktar Marcinovič: Błakavańnie Telegram i ruski nacyjanalny charaktar
U hetym jość niešta bylinnaje: zabłakavać dva miljony IP-adrasoŭ Amazon i Google, «pakłaści» ŭ niekatorych rehijonach Google Translate i Google Maps i pry hetym nie vyrašyć prablemy sa skasavańniem dostupu da Telegram! Ale praciahvać ź im zmahacca! Nazirańnie za hetym bahatyrskim bojem Ivanuški Durniačka sa Źmiejem Harynyčam — niešta, što dapamahaje abvostrana adčuvać adroźnieńni. Razumieć siabie biełarusam.
Tak, u nas da chalery svajho absurdu, ale ž jon — inšy.
Rasija — kraina, dzie možna ŭ adzin dzień całkam zabaranić uvieś dalikatesny impart, zrabiŭšy niedasiažnymi parmiezan i chamon, i heta prachodzić! Tut možna nakłaści zabaronu na «Baržomi» i hruzinskaje vino, jakoje lubiać i pjuć masy, — i heta znoŭku kanaje! I tolki paet Arłuša piša śmiešnuju pieśniu.
U Biełarusi našmat mienš maštabnyja pryciskańni paŭsiadzionnych zvyčak viaduć da jenku, pavolnaha sabatažu i niezaŭvažnaha skasavańnia. Zhadać chacia b pra 75% adsotkaŭ biełaruskaj muzyki na FM-stancyjach: jaki verchał uźniaŭsia! A tut tysiačam ludziej błakujuć google.com — i ničoha!
I tak, pryhažość tut jašče i ŭ peŭnaj simietryi. U nas roŭna ŭ toj ža čas Pałata pradstaŭnikoŭ prymała ŭ pieršym čytańni źmianieńni ŭ Zakon pra ŚMI, jakija majuć metaj «navieści paradak u internecie». Amal toje ž samaje, što i maštabnaja bojka z Telegram! Ale supastaŭleńnie taho, jak «dušać» u nas, i jak toje ž robiać u susiedziaŭ, dazvalaje šmat što razumieć pra adroźnieńni ŭ sutnaści sistemaŭ.
U Biełarusi daminuje paternaliscki prahmatyzm. Identyfikacyja kamientataraŭ musić źmienšyć hradus krytyki pad artykułami pra dziaržaŭnuju palityku.
I heta zrazumieła, bo sija-tyja tredy kamientaroŭ na forumach bujnych partałaŭ užo pačynajuć vykonvać sacyjałahičnuju funkcyju. Jany pakazvajuć, što nasamreč sotni plusanuŭšych kamient dumajuć, naprykład, pra čarhovaje zaciskańnie darmajedaŭ.
Heta zrazumieła, łahična ale praźmierna — i hetaja praźmiernaść šmat u čym charaktaryzuje lubyja zabarony ŭ Biełarusi. Naprykład, navošta patrabavać ad internet-resursaŭ, jakija vyrašyli pajści na praceduru «dabravolnaj rehistracyi» (bieź jakoj supracoŭniki tych resursaŭ nie buduć ličycca žurnalistami), abaviazkovaha raźmiaščeńnia ŭ niežyłym fondzie? Navošta vystaŭlać kvalifikacyjnyja patrabavańni da hałoŭnych redaktaraŭ sajtaŭ, jakija musiać mieć nie mienš za piać hadoŭ vopytu raboty na kiraŭničych pasadach u ŚMI? Chiba pra heta musić dbać dziaržava? Chiba heta nie pytańnie, jakoje naležyć vyrašać ułaśniku?
Ale heta naš «bujny styl». Kłopat, paternalizm, ručnoje pierabirańnie bulby. Pakolki kraina nievialikaja, heta pasuje našamu dalahladu.
Što cikava, sistema zastajecca ŭstojlivaj i biez zaciskańnia kamientataraŭ na forumach. I vyhladaje jana pry hetym značna pryhažej u vačach miascovych libierałaŭ i zachodnich dypłamataŭ. I kadry, jakija viedajuć, jak «zachoŭvać paradak», nie pierachodziačy da prynižalnaha sms-uliku ŭsich kanapnych mudracoŭ, prysutničajuć. Prajšli ž zaraz vybary ŭ miascovyja saviety biez zabureńniaŭ. Pieratvaryŭsia ž Dzień Voli z asnoŭnaj padziei «haračaj viasny» ŭ muzyčny fiestyval, adzinym uskładnieńniem jakoha stalisia źnikłyja drony.
Ale biez šychtavańnia niemahčyma. Kožny raz za 12-14 miesiacaŭ da čarhovaj bujnoj elektaralnaj kampanii pačynajecca previentyŭnaje prasavańnie. Praźmierny kłopat. Praźmierny ŭlik. Praźmiernaja cikaŭnaść. Ale paŭtarusia: heta ŭsio chacia b łahična. Heta chacia b maje tłumačeńnie.
Sutnaść taho, što adbyvajecca ciapier z Telegram u Rasii, a da hetaha adbyvałasia z parmiezanam, hruzinskimi restaracyjami i «Baržomi», — poŭnaja iracyjanalnaść. Čamu Telegram? Kali heta niejki «simietryčny adkaz na novyja amierykanskija sankcyi» (takija ŭhašanyja viersii hučać siam-tam na patryjatyčna nastrojenych sajtach) — dyk čamu błakujecca servis, zrobleny samym viadomym ruskim paśla Pucina? Čamu nie «hrochnuć» Facebook ci Wikipedia? Kali reč u antyterarystyčnych zachadach (a čas ad času ahučanyja pryčyny dziejańniaŭ dziaržavy supadajuć z sapraŭdnymi!) — dyk čamu b nie pačać z palavańnia na VPN i malaŭničaj baraćby z TOR — dla jakich navat i zakon užo dziejničaje z 1 listapada minułaha hoda? Kali 18 krasavika 12-y centr FSB pačaŭ rassyłać listy pra «sapraŭdnyja pryčyny błakavańnia Telegram», jakija, akazvajecca, nie ŭ tym, što Duraŭ admoviŭsia vydavać «klučy šyfravańnia», a ŭ tym, što jon rychtujecca stvaryć «kryptavalutu», dyk hety list vyhladaŭ štučnaj sprobaj racyjanalizavać toje, u čym ratio adsutničaje całkam. Maŭlaŭ, vy nie dziviciesia, my nie zvarjacieli, prosta my viedajem bolš, čym vy, i nanosim papieradžalny ŭdar.
Ale zboku ŭsie ruskija pakazalnyja «porki» apošniaha času vyhladajuć tak, byccam małaletni kalektyŭ u dziciačym sadku abiraje sabie abjekt dla nianaviści i pačynaje zaciata jaho ckavać.
Heta moža być nacyja (tak było z hruzinami, tak ciapier adbyvajecca z ukraincami), heta moža być pradukt — naprykład, «polskija jabłyki», heta moža być sacyjalnaja aktyŭnaść, naprykład, praca ŭ NGO, jakija atrymlivajuć status «zamiežnych ahientaŭ», heta, akazvajecca, moža być navat internet-miesendžar. Što dalej? Ci dojdzie hetaje kalektyŭnaje vykryvańnie da astranamičnych ci hieałahičnych abjektaŭ? Ci nie buduć abjaŭlenyja voraham Rasii Miesiac ci Uralskija hory?
Cikavaje pry hetym praciahłaje maŭčańnie Pucina: jon zaŭsiody ŭ takich vypadkach pačynaje havaryć praz takuju paŭzu, što stvarajecca adčuvańnie, nibyta jon sam šaleje ad taho, što robić namienkłatura.
U nas takija miery kirujucca źvierchu ŭniz, i ŭsie dobra viedajuć, chto ich prydumlaje i prapanuje. U Rasii žadańnie pavajavać z parmiezanam — navat kali jano afarmlajecca prostym ukazam Pucina — zaŭsiody stvaraje ŭražańnie, što jano idzie adrazu adusiul. Ad biarozak. Ad žuravoŭ u niebie. Ad Mizulinaj ź Miłonavym. Ad apošniaha libierała na sajcie ej.ru.
I hetkija maštabnyja ŭsploski iracyjanalnaha — niešta, što nie moža nie naściarožvać najbližejšych susiedziaŭ. Z kim biarozki vyrašać pazmahacca paśla taho, jak pieramohuć Durava?
Čytaj taksama: Ad hotyki da madernu — hajd pa Vienie dla kulturnych padarožnikaŭ ad Viktara Marcinoviča
Marcinovič, jakoha vy nie bačyli: pra novy raman, vienski pobyt, budučyniu i čamu ŭ Biełarusi jon nie svoj REPARTAŽ Z AŬSTRYI
Aŭstryjski standart: 12 drobiaziaŭ z žyćcia Vieny, jakija varta pieraniać Minsku, kab stać jašče lepšym
