Top-5 lohkich knih pa-biełarusku, kab raspačać siezon čytańnia na śviežym pavietry
Siońniašni top-5 składajecca ź viasiołych knih, jakija abaviazkova ŭzdymuć vam nastroj. Raspačynajcie siezon čytańnia na pryrodzie (ci chacia b z adkrytaj fortkaj) z našaj novaj padborkaj.
Siarhiej Šapran «Biełaruski histaryčny aniekdot»
«Były prezident SSSR Michaił Harbačoŭ, upieršyniu ŭbačyŭšy Śviatłanu Aleksijevič, byŭ ščyra ździŭleny:
— Heta ty, takaja maleńkaja, taki-ija knihi napisała?!
Piśmieńnica znachodliva paryravała:
— Nu, vy taksama nie hihant, a takuju impieryju razvalili!».
U naš čas užo niamodna raskazvać aniekdoty, a frazu «heta jak u tym aniekdocie» pačuješ chutčej ad čałavieka staroha pakaleńnia. Adnak histaryčny aniekdot — reč našmat bolš cikavaja. Siarhiej Šapran prarabiŭ vielizarnuju pracu: 15 hadoŭ źbiraŭ cikavyja, kurjoznyja, aniekdatyčnyja situacyi z žyćcia viadomych biełaruskich (i nie tolki) asob.
Naprykład, u knizie šmat viasiołych historyj pra Karatkieviča i Baradulina, bo hetaja paračka — jašče tyja žartaŭniki. Tut Baradulin adklučaje telefon, bo baicca, što jaho prasłuchoŭvajuć, a Bykaŭ daje Baradulinu telehramu, kab toj uklučyŭ telefon. Aleksijevič śmieła paryruje Harbačovu, a Skobła padličyŭ, što biełaruskaja litaratura stolki nie praisnavała jašče, kolki ŭ turmie prasiadzieła.
Niachaj sapraŭdnaść niekatorych historyj vyklikaje sumnievy, a ŭsie ŭdzielniki peŭnaj padziei raskazvajuć pra jaje pa-roznamu, hałoŭnaje, što čytańnie padoryć vam dobryja emocyi.
Andruś Horvat «Radziva «Prudok»»
«Dyjałoh u kramie.
— Je ci nie je?
— Je.
— Daj.
— Na.
Kali ŭviaduć padatak na litary, my vyžyviem. My navat zekanomić možam u lichija časiny:
— Je?
— Je».
Andruś Horvat pramianiaŭ žyćcio ŭ stalicy na hłuchi paleski kutok i vioŭ adtul pramyja tekstavyja repartažy na svajoj staroncy ŭ Fejsbuku, tak zvanyja vypuski prahramy «radziva Prudok». Tamu svaja aŭdytoryja, jakaja składałasia z prychilnikaŭ u sacsietcy, była ŭ Horvata jašče da vychadu knihi. Taksama ŭryŭki dziońnika publikavalisia na «Našaj Nivie».
A paśla źjaviłasia hetaja kniha. Heta dziońnik čałavieka, jaki šukaŭ svoj Kosmas i znajšoŭ jaho nie ŭ stalicy, dzie nočču i zorak nie vidać, a mienavita ŭ vioscy, dzie ty možaš spać pad jabłyniaj, nazirajučy za Vialikaj Miadźviedzicaj. Ščaście, kali ty znachodziš svajo miesca, jakoje možaš nazvać domam. I, jak kaža Horvat: «Doma — heta tam, dzie ty narmalny».
Ethar Kieret «Siem dobrych hadoŭ» (pierakład ź iŭrytu i anhielskaj Siarhieja Šupy)
«Ale za niekalki apošnich miesiacaŭ tuman vakoł puchłaj ružovaj budučyni našaha syna pačaŭ raźviejvacca. Mahčyma, jon budzie małočnikam, bo inakš jahonaja redkaja zdolnaść pračynacca kožnaj ranicaj u 5.30 i abaviazkova budzić nas była b prosta zmarnavanaja».
Pieršy prezident Izraila Chaim Viejcman naradziŭsia ŭ Biełarusi, a jašče treci (Załman Šazar) i dziaviaty (Šymon Pieres). Ich imiony znajomyja mnohim biełarusam. A ci zmožacie vy nazvać, naprykład, pradstaŭnikoŭ sučasnaj izrailskaj litaratury? Ethar Kieret — adzin ź ich, da taho ž pierakładzieny na biełaruskuju movu.
Kniha «Siem dobrych hadoŭ» aŭtabijahrafičnaja, achoplivaje pieryjad žyćcia aŭtara ad naradžeńnia syna da śmierci baćki. Składajecca ź nievialikich raździełaŭ, jakija čytajucca jak asobnyja apaviadańni.
Satyra ŭ knizie nie złaja, Kieret tonka zaŭvažaje detali navakolnaha asiarodździa i moža sabie dazvolić žartavać, naprykład, na temu teraryzmu. Nu, a kamu pryjdzie da hałavy paraŭnać hulniu Angry Birds ź dziejańniami relihijnych terarystaŭ-fundamientalistaŭ?
Niekatoryja historyi nastolki absurdnyja, što spačatku navat im nie vieryš. Kieret piša pra ŭsio: pry žyćcio, pra svaje polskija karani, pra trahičnyja padziei ŭ Izraili (vajna, biaskoncyja bambavańni), ale ŭsio heta sa zdarovaj dolaj aptymizmu.
Viktar Žybul «Stapielii»
«Majo žyćcio -
rułon prybiralnaj papiery.
Zdavałasia b, doŭhaje, roŭnaje i čystaje.
Ale niechta pieryjadyčna
adryvaje ad jaho kavałki,
smačna padcirajecca
i biescyrymonna vykidvaje ich
u śmietnicu niabytu».
Vieršy Viktara Žybula, pradstaŭlenyja ŭ knizie, cikavyja i aryhinalnyja. Heta sučasnaja dynamičnaja paezija (choć niekatoryja vieršy ŭ knizie datujucca 1995 hodam), jakaja raźvivajecca i aktyŭna ŭzbahačajecca za košt nietryvijalnych vynachodnictvaŭ aŭtara. Paezija bahataja na ŭzory mocnaj i jarkaj fantazii.
Čytaču moža padavacca, što zbornik davoli zmročny, ale ž Žybul prosta iranizuje nad žyćciom, robić zmročnaje śmiešnym. Pra heta havoryć navat nazva zbornika: stapielii — raspaŭsiudžanyja ŭ chatnim sadavodstvie kvietki, jakija majuć śpiecyfičny brydki pach, što pryvablivaje much.
Sven Nurdkvist «Findus źjazdžaje» (pierakład sa šviedskaj Nadziei Kandrusievič)
«Zvyčajnyja ludzi soładka śpiać a čaćviortaj ranicy. Ale ŭ spalni Petsana byŭ chtości zusim niezvyčajny, i zvali jaho kocik Findus».
Mnohija biełaruskija čytačy, jak maleńkija, tak i vialikija, užo daŭno stali prychilnikami pryhod dzieda Petsana i kocika Findusa, piersanažaŭ šviedskaha dziciačaha piśmieńnika i ilustratara Svena Nurdkvista. Mahčyma, siarod vas jašče zastalisia tyja, chto nie patrapiŭ pad abajańnie hetaj parački, tamu terminova treba heta vypraŭlać.
Daloka Findus na samoj spravie nie źjedzie. Prosta jon vyrašaje, što staŭ darosłym katom i choča mieć ułasnaje žyllo, kab bolš nie zaminać Petsanu svaimi vykrutasami. Petsan dapamahaje katu pabudavać domik, ale navat nie ŭjaŭlaje, nakolki mocna pryviazaŭsia da maleńkaha škadlivaha harezy i jaho vybrykaŭ.
Kniha pra moc siabroŭstva i pra toje, jak my pryvykajem da asablivaściej charaktaru blizkich ludziej.
