Viktar Marcinovič. Čaho čakać biełarusam ad Treciaj suśvietnaj vajny
Vy kažacie, Treciaj suśvietnaj nie budzie? Ja zapiareču: jana ŭžo idzie. Bo situacyja, kali dva adviečnyja apanienty rubiacca adzin z adnym u Siryi, — heta ŭžo Treciaja suśvietnaja.
I tolki nie treba kazać, što tak užo było. Što padčas «niezasłužana zabytaj» Karejskaj vajny SSSR dapamahaŭ Karei, ź jakoj bilisia Štaty. Tuju vajnu ŭ kantekście ciapierašniaj situacyi ŭ Siryi nie pryhadvajuć nie tamu, što jaje «zabyli». A tamu, što jana była prosta inšaj.
Tady SSSR chavała svaju prysutnaść. Ciapier rasijski ambasadar adkryta kaža, što Rasija budzie źbivać rakiety, vypuščanyja pa Siryi, i rakiety sapraŭdy pačynaje niechta źbivać, i stupień infarmacyjnaj prysutnaści rasijskich hienštaba i MZS va ŭsioj hetaj historyi takaja, što ciažka vieryć, nibyta Tramp dužajecca mienavita z Asadam, — bo dla ruskamoŭnych telehledačoŭ usio daŭno ŭžo vyhladaje tak, byccam Tramp dužajecca z Pucinym.
Treciaja suśvietnaja ŭžo idzie — i ŭ jaje jość jak dobra bačnyja prykmiety, naprykład, pieradačy pra toje, što mienavita varta brać z saboj u bunkier (u nulavyja redaktara, jaki abraŭ taki tematyčny razvarot, akuratnieńka b zvolnili za panikiorstva), tak i štučki, jakija adčuvajuć pakul adzinki. Naprykład, toje, nakolki składana zrabiłasia vandravać. Nakolki źmianilisia praviły pavodzin u aeraportach i hatelach, da jakoj stupieni padazrona ciapier staviacca da ŭsich turystaŭ tam, dzie raniej ich bieskłapotna vitali.
Možna prysłuchvacca da protaijereja Čaplina, jaki napraročyŭ chutki abmien źniščalnymi rakietnymi ŭdarami , i ciškom padšukvać sabie žytło jak maha dalej ad miehapolisaŭ. Možna praciahvać vieryć, što «pry našym žyćci praniasie». Adzinaje, čaho treba pazbavicca, dyk heta naiŭnaje dapuščeńnie, što hłabalnaj vajny nie budzie zusim i nikoli. Bo łohika raźvićcia padziej ad siońniašniaha dnia i dalej u budučyniu heta vyklučaje.
Ciapier my ŭsie bačym, jak staranna znoŭ adbudoŭvajucca dźvie supraćlehłyja karciny śvietu.
Mianie jany ŭražvajuć svajoj tatalnaściu, miljonam detalaŭ, jakija pieraaznačvajucca bakami na svoj kapył. Brytancy vierać, što Skrypalaŭ atrucili «Navičkom», ruskija kažuć, što atrucili hazam BZ, jaki jość u Amieryki i Anhlii. Štaty kažuć, što režym Asada prymianiŭ u Siryi chimičnuju zbroju, dziela źniščeńnia vytvorčaści jakoj patrebny rakietny ŭdar, ruskija kažuć, što chimičnaja ataka była «simulacyjaj», a rakietny ŭdar — bandytyzmam. Tramp kaža, što rakiety dalacieli i ataka była «paśpiachovaj», ruskija nastojvajuć, što «bolšaść» rakiet źbitaja. Iścina i praŭdzivaść kančatkova źnikli za dźviuma prapahandysckimi płyniami.
I voś tak užo dakładna było. Pryčym niadaŭna, na majoj pamiaci. Padčas Chałodnaj vajny, jakuju siońnia pryniata ličyć całkam biaśpiečnaj pustyškaj. Maŭlaŭ, baki hnali ŭzbrajeńni, spaborničali ŭ tym, chto narobić bolš jadziernych zaradaŭ, zdolnych źniščyć płanietu, i potym… ničoha nie adbyłosia.
Tyja, chto stavicca da Chałodnaj vajny sa źniavahaj, mabyć zabylisia, što nie šandarachnuła ŭ 1980-ja ź vielmi prostaj pryčyny: adzin z polusaŭ taho śvietu prosta pierastaŭ isnavać.
I vialikaje pytańnie, jak by skončyłasia honka ŭzbrajeńniaŭ, kali b vajna ŭ Afhanistanie i nazapašanyja ekanamičnyja prablemy nie vymusili adnaho z uładalnikaŭ suśvietnaha rakietnaha arsienału samaźniščycca. Siońnia my majem tyja ž dźvie ideałohii, ale pierśpiektyva «samaraspadu» Rasii padajecca imaviernaj vyklučna letucieńnikam kštałtu «inhiermanładcaŭ» ci «zaŭralskich sieparatystaŭ». Tak, Rasija davoli pahana viertykalna kirujecca, tak, za 300 km ad Maskvy Maskva ŭžo mała što vyrašaje, ale heta naturalny stan dla hetaj krainy. U hetym stanie jana moža paśpiachova zapuskać rakiety. I budźcie ŭpeŭnienyja: chacia b častka ź ich uźlacić, a dla našaha najhoršaha scenaru hetaha bolš čym dastatkova.
Jašče adna detal — sucelnaja frahmientacyja płaniety. Nie zastałosia bolš prablem, adzinych na ŭsio čałaviectva, tem, adzinych dla ŭsich ludziej. U palakaŭ siońnia adno razumieńnie «zła» i «dabra», u ruskich — zusim inšaje. Situacyja z padzieńniem samalota Kačyńskaha, trahiedyjaj, jakaja, zamiest taho kab abjadnać apanientaŭ, raźjadnoŭvaje ich pa niejkich zusim šyzoidnych schiemach, — najlepšaje paćvierdžańnie.
Narešcie, nabor suśvietnych lidaraŭ, jakich vyniesła na kartu. Tramp — idealny sparynh-partnior dla Pucina.
Jany padychodziać adzin adnamu nastolki ŭdała, byccam byli piersanažami adnaho filma pra Džejmsa Bonda (pryčym film źniaty ŭ 1979-m). Dahetul ad novaj suśvietnaj vajny płanietu źbierahała toje, što ŭ kožnaha rezkaha kiraŭnika adnaho z polusaŭ byŭ dastatkova łahodny apanient. «Admarožany» Rejhan i «niahiehły» Andropaŭ. «Admarožany» Stalin i reśpiektabielny, uzvažany Ruźvielt. Sydzisia Rejhan sa Stalinym ci Stalin ź Niksanam — i ja nie ŭpeŭnieny, što płanieta dažyła b da 2018-ha.
Što turbuje najbolš — dyk heta toje, što maja radzima, rodnaja Biełaruś, maje ŭsie šancy apynucca ŭ samym epicentry budučych badańniaŭ. Tak było ŭ 1914-m (ci cikavilisia vy, kolki miesiacaŭ z troch hadoŭ Pieršaj suśvietnaj linija frontu prachodziła pa Biełarusi? Kali nie cikavilisia — dyk pacikaŭciesia!), hetaksama ž było ŭ 1941-m — takoj ža schiema budzie ŭ 2020-m ci 2040-m. Heta nie palityka, heta hieahrafija. Jakaja nie zaležyć ad taho, što my z vami, pavažanyja siabry, dumajem pra Trampa ci Pucina.
I mnie śmiešna čytać repliki pra toje, što čym horaj dla Rasii, tym lepiej dla nas. Maŭlaŭ, «čym słabiejšaja Rasija, tym macniejšaja biełaruskaja niezaležnaść». Luby ŭzbrojeny kanflikt pamiž Uschodam i Zachadam aŭtamatam kładziecca na našu ziamlu. Bo dla stralaniny patrebny cir. Terytoryja, jakaja dobra prastrelvajecca i na jakoj baki b mahli vyniščać adzin adnaho, a zaadno i mirnych žycharoŭ, jakija padviarnucca pad kuli. Hety cir — čysta hieahrafična my, Ukraina, Małdova, našy paŭnočnyja susiedzi. Mapa tut skaža bolej, čym sto artykułaŭ piesimistaŭ.
To ja — za mir.
Nie za Trampa, nie za Pucina, nie za Mierkiel, nie za Mej. A za mir.
Ja za toje, kab Tramp nie svaryŭsia z Pucinym, a Brytanija parazumiełasia z Rasijaj pa Skrypalach. Bo inakš ich sprečki majuć usie šancy skončycca na našaj terytoryi.
Čytaj taksama: Ad hotyki da madernu — hajd pa Vienie dla kulturnych padarožnikaŭ ad Viktara Marcinoviča
