Dźmitryj Hurnievič: Čamu ja zhodny z Davydźkam, što treba zabaranić ananimnyja kamientary
Staršynia «Biełaj Rusi» i były kiraŭnik BT Hienadź Davydźka padpisaŭsia pad samaj nikčemnaj teleprapahandaj, ciešyŭsia ź blakady «Chartyi», prapanavaŭ abviaścić Biełsat i Svabodu zamiežnymi ahientami. Hety čałaviek — vorah svabody słova. Ale dniami, peŭna sam taho nie razumiejučy, jon dałučyŭsia da jaje abaroncaŭ.
Havorka pra papraŭki ŭ Zakon ab ŚMI. Siarod ich jość zabarona ananimnych kamentaroŭ pad artykułami na sajtach. Matyŭ ułady, jakaja 24 hady dušyć svabodu słova, vidavočny — pierakryć pavietra tam, dzie jašče dychaje niešta žyvoje. Ale prablema ŭ tym, što na forumach pad artykułami, žyvoha ŭsiaho mienš i mienš. Rej tam viaduć aŭtamatyčnyja troli. Ich meta — manipulacyja, dezynfarmacyja i pieratvareńnie mozhu čytača ŭ miakinu.
Tolki ŭjavicie, što ažno dva z kožnych troch karystalnikaŭ Tviteru, jakija pišuć pa-rasiejsku pra prysutnaść NATO va Ŭschodniaj Eŭropie, — heta aŭtamatyčnyja akaŭnty typu «bot». Jany dajuć ažno 84% usich rasiejskamoŭnych dopisaŭ na temu NATO. Armija kramloŭskich trolaŭ štodzionna zasypaje forumy, jakija my čytajem, dziasiatkami tysiač kamentaroŭ. Dziakujučy kaminh-aŭtam niekatorych z supracoŭnikaŭ «fabryk trolaŭ» my viedajem, jak vyhladaje hetaja kuchnia.
Niadaŭna moj kaleha zabaniŭ u adnoj z sacsietak Svabody karystalnika, jaki hruba parušaŭ praviły dyskusii. Adrazu ž źnikła amal 5 tysiač kamentaroŭ, jakija toj karystalnik pakinuŭ za paru dzion. Napružciesia i ŭjavicie sabie takoha zaciataha dyskutanta. Usie tam daŭno zabylisia pra artykuł i kamentujuć usio, što zaŭhodna, ale nia temu tekstu.
Premaderacyja kamentaroŭ heta adzin z maich pracoŭnych abaviazkaŭ. Na ŭłasnyja vočy bačyŭ, jak karystalnik z adnaho IP, ale roznymi nikami, dyskutuje sam z saboju, dy jašče da publikacyi jahonych kamentaroŭ na sajcie. Kali my viedajem, jak heta pracuje i jakaja meta botaŭ i ich stvaralnikaŭ, dyk čamu my robim vyhlad, što ničoha nie adbyvajecca?
Usio bolš ŚMI ŭvodziać abmiežavańni dla kamentavańnia svaich artykułaŭ. Naprykład, pakidać kamentary na sajcie «Hazety Vyborčaj» mohuć tolki zarehistravanyja karystalniki, jakija apłačvajuć padpisku. Kamentavańnie robicca nie pravam, a pryvilejem. Niekatoryja redakcyi całkam admaŭlajucca ad forumaŭ. Heta nie fanaberyja redaktaraŭ. Razam z kamentarami jany stračvajuć kliki, jakija tak važnyja dla reklamadaŭcaŭ. Ale ŭ hetych pavodzinach jość lohika, hłyboki sens i adkaznaść.
Eksperymenty ŭ siecivie ŭžo dakazali, što vostryja ananimnyja kamentary zdolnyja źmianiać uspryniaćcie čytačami tekstu, pad jakim jany napisanyja, u skrajnie nehatyŭny i krytyčny bok. Heta jakraz i matyvuje stvaralnikaŭ botaŭ i trolaŭ. Na vialiki žal, ale nianaviść siońnia matyvuje bolš, čym luboŭ. Pieramahaje nia toj, chto maje racyju, a toj, chto kryčyć hučniej.
Ananimnaść, to bok biezadkaznaść, heta harantyja smačnaha, vostraha, z humarkom i ahańkom, fejku. Bo ŭ aŭtara niama nijakich tarmazoŭ. Robicca heta dziela taho, kab razmyć praŭdu, kab čałaviek nia moh zrabić vysnovaŭ z pračytanaha tekstu. Adna z zachodnich medyjnych kampanij navat inicyjavała ŭ Tvitery akcyju @AvoidComments, jakaja nahadvaje čytačam, kab tyja nie čytali ananimnyja kamentary.
Amerykanskaja žurnalistka, laŭretka Pulitceraŭskaj premii En Epłbaŭm (darečy, karani ŭ jaje z Kobryni) napisała niadaŭna ŭ «The Washington Post»:
«Žyćcio ŭ siecivie bolš cyvilizavanaje, kali ludzi karystajucca ŭłasnymi proźviščami. Prava na svabodu naležyć ludziam, a nie kamputarnym kodam».
Dyk niachaj čałaviek im i karystajecca. Na tych samych umovach, što i ŭ realnym žyćci.
Niechta zapiarečyć, što ŭ Biełarusi ananimnaść daje čałavieku prava svabodna vykazacca. Nie. Ananimnaść užo daŭno nie abarona ad represijaŭ. Pry žadańni specsłužby mohuć vyličyć aŭtara krytyčnaha dopisu i pakazalna asudzić. Ź inšaha boku ja nie ŭjaŭlaju, jakoj pavinna być vartaść ananimnaha kamentaru, kab čałaviek ustrymlivaŭsia pakinuć jaho pad ułasnym imiem. Infarmacyja pra złoŭžyvańni ŭłady, karupcyju, parušeńnie pravoŭ čałavieka? Pišycie ŭ redakcyi niezaležnych ŚMI. Dziela hetaha jany i pracujuć, kab praviarajuć infarmacyju i danosić jaje da čytača.
Aŭtaryzacyja nie zabje svabodu słova, a naadvarot uzmacnić, źmienšyŭšy ŭ siecivie ŭzrovień chłuśni, ahresii i demaralizacyi.
Ja štodnia čytaju zvyš sotni ananimnych kamentaroŭ. Tolki adzinki ź ich — pa formie i źmieście — u temu. Rešta — heta sucelnaja mova nianaviści, za što ŭ realnym žyćci čałavieku pahražała b pakarańnie. I, chutčej za ŭsio, u realnym žyćci jon by ŭstrymaŭsia ad takoj płyni śviadomaści. A kali b nie ŭstrymaŭsia, to jaho b nichto b nie ŭsprymaŭ usurjoz. Hety fłud z paklopam, abrazami i biespadstaŭnymi abvinavačvańniami, abiasceńvaje słova, pryzvyčajvaje aŭtaraŭ (pry ŭmovie, što jany žyvyja istoty) nie adkazvać za svaje słovy.
Kali vy razumiejecie, što adbyvajecca vakoł i ničoha z hetym nia robicie, to vy stanoviciesia saŭdzielnikam. Dziela kaho i čaho? Vy hatovyja pamirać za prava botaŭ pašyrać «russkij mir» i fejki? Chaj za heta pamirajuć sami boty i troli. Nichto pa ich nie zapłača. Nie zapłačam i my z Hienadziem Branisłavavičam, bo pamirać za ich nie źbirajemsia.
