Sietka: jak Rasija stvaraje ŭ Biełarusi rehijanalnyja sajty na bazie aŭtaraŭ z «Rumoła» i NODa
My zaŭvažyli, što adnačasova ŭ niekalkich abłasnych haradach źjavilisia sajty, jakija mimikrujuć pad łakalnyja navinavyja resursy. Usie jany nie majuć ułasnych infarmacyjnych materyjałaŭ, a tolki pierastaŭlajuć navinavy kantent inšych ŚMI. Pry hetym uva ŭsich ich čužy kantent u peŭnaj praporcyi razbaŭlajecca «analitykaj» antybiełaruskaha dy antyzachodniaha źmiestu.
My stali šukać, chto vydaje hetyja resursy. Akazałasia, usich ich abjadnoŭvaje i toje, što nijakich kanktaktaŭ i piersanalizacyi ŭłaśnika sajta niama. Pry sprobie pravieryć damiennaje imia sajta vyśviatlajecca, što jano zarehistravana ŭ Rasii praz servis, jaki za hrošy dazvalaje chavać imia ŭładalnika.
Jość i jašče niekalki supolnych rysaŭ. Usie jany aktyŭna pravodziać rekrutynh padpisantaŭ u sacyjalnych sietkach u peŭnym rehijonie. Analityku dla ich pišuć aktyvisty «Rumoła» i Nacionalno-osvoboditielnoho dvižienija. I, z pahłyblenaha analizu, vynikaje, što za ŭsimi hetymi sajtami stajać srodki z rasijskich fondaŭ.
Pieršym siarod ich utvaryŭsia resurs z krasamoŭnaj nazvaj «Naš Homiel», jaki znachodzicca pa adrasie sozh.info.
Pravierka adrasa pakazvaje, što rehistrant sajta znachodzicca ŭ Rasii i nie choča afišavać svajo imia.
Naviedvalnaść resursu možna acanić praz paraŭnańnie ź inšymi hulcami na rynku, jakich u Homieli niekalki.
— Pryvatny biełaruski resurs «Mocnyja naviny» — 3,2 młn prahladaŭ staronak sajta za krasavik 2018 hoda pavodle SimilarWeb.
— Sajt dziaržaŭnaj haziety «Homielskaja praŭda» — 269 tysiač prahladaŭ staronak.
— Sajt dziaržaŭnaj haziety «Homielskija viedamaści» 106 tysiač prahladaŭ staronak;
— Sajt «Naš Homiel» — 346 tysiač prahladaŭ staronak. Bolš, čym dziaržaŭnyja resursy, ale mienš, čym «Mocnyja naviny».
(Adznačym taksama sajt «PraHomiel», jaki maje minimalnuju dolu ŭłasnych materyjałaŭ. Ale jahony ŭładalnik — Maksim Šalanok, zapeŭniŭ nas, što pakul sajt pracuje ŭ testavym režymie, bo čakaje aficyjnaj rehistracyi.)
Takim čynam my bačym, što resurs nieviadomaj prynaležnaści chacia i nie vyhladaje kankurentam niezaležnamu sajtu, ale ŭžo maje naviedvalnaść suvymiernuju z dvuma dziaržaŭnymi sajtami razam uziatymi i pa papularnaści zajmaje druhoje miesca ŭ rehijonie.
Kala pałovy trafiku idzie na sajt z sacyjalnych sietak — supołki UKantakcie (5800 udzielnikaŭ), «Adnakłaśnikaŭ» (5000 udzielnikaŭ), Fejsbuka (2 tysiačy ŭdzielnikaŭ).
Dzionnaja naviedvalnaść — kala 6 tysiač «unikalnych», pavodle Google Analitycs.
Sajt pačaŭ pracavać u sakaviku 2016 hoda.
Sajty «Vićbič» i «Bieraście News», jakija pracujuć na Viciebsk i Brest adpaviedna, ale stvorany jany značna paźniej (2018 hod) i pakul ich papularnaść u zonie pahrešnaści.
Asabniakom u hetym šerahu staić Mahiloŭ, dzie prarasijskim sajtam źjaŭlajecca «Mahiloŭ.baj».
«Niahledziačy na zabaronu ŭładaŭ, u Minsku adbyŭsia «Nieśmiarotny połk», «Jak pravilna nasić hieorhijeŭskuju stužku», «Biełaruskija karniki na Danbasie daŭno nie pamirali», «Nacyjanalisty va ŭhary» — typovyja publikacyi na zhadanych resursach, jakija razbaŭlajuć niejtralnyja infarmacyjnyja materyjały. Imiony ich aŭtaraŭ lohka huhlacca. Julija Čyrva ŭspłyvała jak pres-sakratarka Nacionalno-osvoboditielnoho dvižienija i aŭtarka partała sobor.by. Dźmitryj Piers — nie tolki aŭtar Politring.com i Mogilev.by, Imhoclub.by, Belvpo.com, ale i namieśnik kiraŭnika «Rumoła». Dźmitryj Isajonak — aŭtar taksama na Sonar2050.org i Teleskop-by.org, — inšych sajtaŭ, što vydajuć siabie za biełaruskija, ale isnujuć u rasijskich łancužkach. I hetak dalej.
Adkul nohi rastuć?
Impulsy, u vyniku jakich stvarajucca takija miascovyja sajty, nie zaŭsiody lohka adsačyć.
U 2015 hodzie ŭ Smalensku prajšła nieprykmietnaja kanfierencyja biełaruskich i rasijskich dziejačaŭ, na jakoj upieršyniu prahučała dumka ab «nieabchodnaści stvareńnia stratehii infarmacyjnaj biaśpieki «Sajuznaj dziaržavy», u padmurak čaho musiać lehčy tradycyjnyja kaštoŭnaści i supolnyja kulturnyja zvyčai».
Smalenskaja kanfierencyja 2015 hoda.
Arhanizatarami tady vystupili «Ahienctva analizu intehracyjnych inicyjatyŭ», Analityčnaja asacyjacyja Arhanizacyi Damovy ab kalektyŭnaj biaśpiecy i miascovyja ŭłady Smalenska.
Ź biełaruskaha boku ŭdzieł brali zbolšaha navukoŭcy.
U pryvatnaści, prarektar na navukovaj rabocie Mahiloŭskaha dziaržuniviersiteta Alaksiej Ivanoŭ tady prapanoŭvaŭ sinchranizavać univiersiteckija prahramy krain, bo «treba aryjentavacca na farmiravańnie supolnaha kulturnaha pola Rasii i Biełarusi, adzinaj bazy danych, vobrazaŭ i simvałaŭ, jakija vyklikajuć u rasijan i biełarusaŭ padobnyja intelektualnyja i emacyjnyja reakcyi».
Lejtmatyvam stała dumka, što «Zachad atakuje kaštoŭnaści Rasii i Biełarusi», a ŭ vynikovaj rezalucyi kruhłaha stała prapanoŭvałasia «raźvivać daśledavańni formaŭ mižkulturnaj kamunikacyi pryhraničnych rehijonaŭ RB i RF, stvarać infarmacyjnyja partały, roliki i filmy, jakija tranślujuć ahulnyja padychody ŭ kulturna-histaryčnaj śfiery i supraćdziejničajuć raspaŭsiudu nacyjanalistyčnych nastrojaŭ siarod moładzi».
U 2016-m hodzie na bazie taho ž SmałDU byŭ stvorany centr vyvučeńnia biełaruska-rajsijskaha pamiežža, zapracavała prahrama «Realizacyja transhraničnaj infarmacyjnaj palityki», u ramkach jakoj, pry padtrymcy smalenskich uładaŭ, zapracavaŭ sajt «Rasijska-biełaruskaje infarmacyjnaje ahienctva», jakoje pieravažna piša pra try ŭschodnija vobłaści Biełarusi i dźvie zachodnija vobłaści Rasii.
Piša ŭ davoli tendencyjnym, prarasijskim klučy, ale ŭ vyniku ad aktyŭnaha prasoŭvańnia hetaha ahienctva stvaralniki admovilisia, abraŭšy inšy kirunak.
U krasaviku 2017 hoda spačatku ŭ Homieli, a potym u Smalensku prajšoŭ moładzievy forum «Biełaruś i Rasija: supolnaja kulturnaja spadčyna», dzie siarod śpikieraŭ byŭ, u pryvatnaści, Kirył Avierjanaŭ — dziejač šavinistyčnaha tołku, jakomu zabaronieny ŭjezd u Biełaruś.
Jon davoli ščyra i ź minimalnymi ŭtojvańniami pradekłaravaŭ namiery arhanizataraŭ: «Aproč Fondu «Narodnaj dypłamatyi» u Biełarusi, pa sutnaści, nichto nie pracuje ŭ kirunku prasoŭvańnia rasijskaj «miakkaj siły». My skancentravanyja na kulturna-aśvietnickaj dziejnaści, vydajom knihi i pracujem z ekśpiertnaj supolnaściu. My sfarmiravali kłub biełaruska-rasijskich ekśpiertaŭ, jakija stvarajuć stanoŭčy infarmacyjny paradak, adstojvajuć intaresy intehracyi dźviuch krain, vystupajuć u ŚMI. Asnoŭnaja meta moładzievaha forumu — pryciahnuć aŭdytoryju da siuznaha budaŭnictva», — skazaŭ Avierjanaŭ tamu samamu «Rasijska-biełaruskamu infarmacyjnamu ahienctvu».
U chutkim časie smalenski «Centr intehracyjnych inicyjatyŭ» atrymaŭ hrant prezidenckaha fondu Rasii, kab pracavać metava z pradstaŭnikami biełaruskich ŚMI, błohierami i biznesam.
Hetuju zadaču na siabie ŭziaŭ «Smalenski centr raźvićcia žurnalistyki», u 2018 hodzie ŭźnik jašče adzin prajekt dla błohieraŭ — «Miedyjapłatforma».
Hlaniem na ich aktyŭnaść. Napačatku 2018 hoda ŭ Smalensku arhanizavany «Kłub maładych ekśpiertaŭ pa pamiežžy», kudy byli zaprošanyja šerah biełarusaŭ, u asnoŭnym — studentaŭ z uschodu Biełarusi.
Simvalična, što na pieršuju sustreču ź lekcyjaj pryjechaŭ rasijski prapahandyst Uładzimir Lapiochin — siabra Zinoŭjeŭskaha kłuba «Rasija siońnia», viadomy svaimi materyjałami pra «hierojaŭ Danbasa».
Uładzimir Lapiochin.
Lekcyju jon čytaŭ adpaviednuju — pra infarmacyjnyja vojny, a taksama «raskryvaŭ tajamnicy suśvietnaj hieapalityki».
Na anałahičnyja lekcyi ŭ Smalensk masava pačali zaprašać supracoŭnikaŭ dziaržaŭnych haziet Oršy, Homiela, Mahilova i drabniejšych haradoŭ rehijona. Zaprašalisia i drobnyja čynoŭniki. A ŭ Viciebsku miascovaja hazieta z «Ahienctvam intehracyjnych inicyjatyŭ» ŭvohule padpisała «damovu ab supracoŭnictvie».
Upłyŭ takich sieminaraŭ na mazhi ŭdzielnikaŭ dazvalaje acanić evalucyja asobna ŭziataha homielskaha błohiera Jaŭhiena Vałodčanki.
Małady čałaviek, adčuvajučy prahu dzialicca z hetym śvietam uražańniami, u 2016 hodzie pačaŭ vieści jutub-kanał, kudy zalivaŭ niejtralnyja videa, kštałtu spravazdač z Dobrušskaha śviatkavańnia «Dnia moładzi», dabračynnych akcyj i azotnych šou.
Homielski padletak u 2016 hodzie, da ŭdziełu ŭ «intehratarskich» prajektach. Fota z sacsietak.
Paśla taho jak błohiera zaŭvažali sa Smalenska i stali tudy zaprašać, jahonaje śvietaŭsprymańnie rezka mianiajecca.
U svaich videa jon pačynaje supraćpastaŭlać biełaruskuju movu ruskaj, fakusuje ŭvahu na vajnie ŭ Siryi, a taksama abvinavačvaje inšych homielskich błohieraŭ.
Vałodčanka ŭstupaje ŭ «Rumoł» — arhanizacyju ruskich nacyjanalistaŭ u Biełarusi, jakoj kiruje Siarhiej Łušč.
Čytajcie taksama: Ad nieanacyzmu i zmahańnia z «juda-chryścijanskaj akupacyjaj» da studyi Davydźki: śpiecmateryjał pra kiraŭnika «Rumoła» Siarhieja Łušča
Ciapier Vałodčanka zdymaje videaapytanki dla taho samaha sajta «Naš Homiel».
Jaŭhien Vałodčanka na alternatyŭnym maršy «Nieśmiarotny połk» u Minsku.
Cikava, što pačatak raboty homielskaha chłopca na rasijski prajekt supaŭ pa časie sa startam raboty bresckaha sajta «Bieraście News» — supadzieńnie ci pavieličeńnie finansavańnia «z centra»?
Chto ž kiruje «Našym Homielem»?
Z dapamohaj śpiecyjalnych instrumientaŭ my vyjavili administracyju prynamsi supołki sajta «UKantakcie» — kiraŭnikom akazałasia Taćciana Syč.
Vyśvietliłasia, što jana — aktyŭnaja ŭdzielnica sieminaraŭ pa linii «Centra intehracyjnych inicyjatyŭ» dla žurnalistaŭ.
Jaje muž Andrej Syč — taksama aktyvist «Rumoła».
Andrej Syč sprava, ciapier jon «namieśnik kiraŭnika «Rumoła» u Homieli. Na fota: razdača hieorhijeŭskich stužak.
Vyhladaje, što asnoŭnaja rabota «intehrataraŭ» sa smalenskaha centra viadziecca praz hramadskija abjadnańni. U pryvatnaści, pahadnieńnie ab supracy z «Centram intehracyjnych inicyjatyŭ» maje mahiloŭskaje sacyjalna-kulturnaje tavarystva «Naśledije».
«Naśledijem» kirujuć supracoŭniki mahiloŭskaha «Biełaruska-rasijskaha ŭniviersiteta» — Iryna Chadkievič i Vital Arciomčyk.
Frahmient z telemosta «Uniosak moładzi Mahilova i Smalenska ŭ raźvićcio Sajuznaj dziaržavy». U centry siadzić Siarhiej Krupo — kiraŭnik Rossotrudničiestva ŭ Biełarusi.
Rasijskaja simvolika ŭvohule supravadžaje dziejnaść «Naśledija» paŭsiul. Tak było, naprykład, na sioletnim śviatkavańni Dnia pieramohi ŭ horadzie — dzie b jany ni źjaŭlalisia, tut ža ŭ rukach ludziej źjaŭlałasia simvolika susiedniaj dziaržavy.
Aficyjnyja ŚMI rehijona paśla aktyvizacyi dziejnaści rasijskich struktur pavialičyli infarmacyjnaje supravadžeńnie padobnych «mižnarodnych» mierapryjemstvaŭ.
Cikavaj taksama vyhladaje mietodyka naładžvańnia kantaktaŭ rasijskich fondaŭ ź biełaruskim biznesam.
Jak prykład — sproba znajomstva z kiraŭnictvam «Viteksa» pad vyhladam «uznaharodžvańnia za hodnaje miesca pa vynikach apytańnia».
Taki faks «Ahienctva intehracyjnych inicyjatyŭ» pasłała hienieralnamu dyrektaru «Viteks».
Anałahičnym čynam Rasija dziejničała ŭ Krymie i Danbasie, stvarajučy i prasoŭvajučy arhanizacyi, skiravanyja na razmyvańnie nacyjanalnaj identyčnaści.
Jurydyčny aśpiekt
Sychodziačy ź isnaha zakanadaŭstva, rabota ananimnych sajtaŭ u Biełarusi nie zabaronienaja.
Jak patłumačyli «Našaj Nivie» u Ministerstvie infarmacyi, takaja situacyja zachavajecca niadoŭha.
«Kali redakcyja źmienaŭ u Zakon (u patrebnaj častcy) budzie pryniataja bieź źmienaŭ, to tam budzie taki punkt ab nieabchodnaści ŭładalnikaŭ inframacyjnych resursaŭ pakidać svaje dadzienyja, navat kali jany znachodziacca nie ŭ damiennaj zonie.by. I budzie tak, što kali ananimny sajt, jaki raźmiaščaje infarmacyju pra Biełaruś, nie apublikuje źviestak ab uładalnikach, to my zmožam abmiažoŭvać da jaho dostup», — skazali nam u Ministerstvie.
Časnok u teleskopie
Havoračy pra sajty, jakija kirujucca ludźmi, što siabie chavajuć, i finansujucca ź niajasnych krynic, varta zhadać jašče niekalki.
Miarkujučy pa ŭsim, hrošy na ich rabotu vydajucca «pa inšaj linii», ale z toj ža samaj skarbonki.
Naprykład, «Časnok.baj» — resurs trymaje ŭ fokusie Biełaruś i piša tolki pra jaje. Hety sajt viadomy mietadyčnym ačarnieńniem biełaruskaj intelihiencyi ad Hleba Łabadzienki da Śviatłany Aleksijevič. Resurs davoli śpiecyfičny, z vyraznym nieprymańniem usiaho biełaruskaha, jaki, adnak, mimikruje pad biełaruski sajt.
Chto ž jaho viadzie?
Chacia sajt znachodzicca ŭ damiennaj zonie.by, ułaśnik siabie nie afišuje. Praŭda, jaho asobu my ŭsio adno vyśvietlili — heta rasijanin Hleb Dziejeŭ.
Rasijanin Hleb Dziejeŭ viadzie sajt Čiesnok.by.
Čałaviek zabłytanaha losu, jaki prykancy 90-ch paśpieŭ papracavać na šerahu maskoŭskich radyjostancyj, byŭ viadučym «Ruskaha radyjo».
Potym zachapiŭsia kłubnaj muzykaj i staŭ dydžejem, ale paśla pažaru, u jakim zahinuŭ jaho siabar, syšoŭ u manastyr.
Z manastyra, adnak, jon vyjšaŭ chutka i padaŭsia… u Adesu pracavać tam nastaŭnikam ruskaj movy i litaratury.
Dziejeŭ zachaplajecca šyzoidnymi idejami «KOB» — «Kancepcyi hramadskaj biaśpieki». (Niekali my ŭžo pisali pra prychilnikaŭ «KOBa» — jany vierać u reptyłoidaŭ i «hłabalny nadiudziejski predyktar», asobnyja navat čytajuć lekcyi biełaruskim ideołaham:
Čytajcie: «Z 1991 hoda naša kraina akupavanaja». U internet trapiła šakujučaje VIDEA sieminara dla biełaruskich ideołahaŭ
Dalej Dziejeŭ viarnuŭsia ŭ Rasiju, stvaryŭ sajt «Časnok.baj» pra Biełaruś — chacia ŭ Biełarusi byŭ usiaho paru razoŭ, dyj i toje pa kłubnaj linii, jašče dydžejem.
Jakaja jamu sprava da našaj krainy?
Na hetaje pytańnie «Našaj Nivy» Dziejeŭ adkazaŭ raspłyvista: «Pierad nami stajać adnolkavyja vykliki», svajo kiravańnie sajtam paćvierdziŭ.
Za viarboŭku žurnalistaŭ unutry krainy, jakija zhodnyja pisać na «Časnok» u patrebnym duchu, adkazvaje šerah apałahietaŭ «KOBa» u Biełarusi.
Finansavaja dziejnaść, pry hetym, viadziecca davoli niazhrabna — jak raskazała «Našaj Nivie» adna studentka žurfaka, jakaja ŭ maładości napisała paru artykułaŭ na «Časnok», hanarar pieraličvajecca naŭprost na kartu bieź jakoj by ni było damovy.
Jašče adzin sajt z hetaha ž šerahu — «Teleskop». Pra hety sajt možna raskazać u adnym skazie: jaho redahuje toj samy zhadany vyšej Kirył Aviarjanaŭ.
Aviarjanaŭ admoviŭsia ad biełaruskaha hramadzianstva i pryniaŭ rasijskaje, što jaskrava charaktaryzuje i ideałohiju hetaha resursu. Da redahavańnia jon pryciahnuŭ zachodnierusista-vieterana Lva Kryštapoviča.
Naviedvalnaść «Teleskopa» znachodzicca ŭ zonie pahrešnaści, ale ŭłaśniki majuć hrošy, kab prapłočvać rekłamu ŭ sacyjalnych sietkach.
Čytajcie taksama: Špakoŭski, Dziermant i «bydło škłovskoje» — jak biełaruskija dziejačy klančyli hrošy ŭ Rasii
Varta adznačyć, što biełaruskich patryjatyčnych arhanizacyj, kštałtu ŭmoŭnaj «Art-siadziby», u rehijonach Biełarusi mała, sistemnaj dapamohi im z boku dziaržavy niama.
Časam zdajecca, što dziejnaść arhanizacyj typu «Rumoła» zvodzicca da razdačy hieorhijeŭskich stužak, a Centry rasijskaj kultury i navuki abmiažoŭvajucca pryvozam rasijskich lektaraŭ. Uźniknieńnie ŭsio novych internet-sajtaŭ peŭnaj skiravanaści pakazvaje, što nie ŭsio tak cicha.
