Što treba viedać pra skandał vakoł «Fejsbuka»: piać asnoŭnych faktaŭ pra toje, što zdaryłasia
Z tych časoŭ, jak Donald Tramp staŭ prezidentam ZŠA, vakoł sacsietki Facebook razharajecca surjozny skandał. Kampanija ŭžo straciła amal $50 miljardaŭ kapitalizacyi, inviestary padali supolny pazoŭ u sud za stratu hrošaj, Jeŭraparłamient i amierykanskija kanhresmieny čakajuć Marka Cukierbierha ŭ siabie dla dačy tłumačeńniaŭ, a siarod karystalnikaŭ nabiraje papularnaść vydaleńnie akaŭnta. Što zdaryłasia?
1. Asabistyja dadzienyja 50 miljonaŭ karystalnikaŭ trapili ŭ ruki trecich asobaŭ
Jašče ŭ 2015 hodzie rasijskamoŭny prafiesar Kiembrydžskaha ŭniviersiteta Alaksandr Kohan vypuściŭ dadatak, jaki zajmaŭsia zboram źviestak ab svaich karystalnikach. Takim čynam atrymałasia sabrać infarmacyju ab 50 miljonach čałaviek, pieravažna amierykancaŭ.
Paśla ŭsie sabranyja źviestki byli pieradadzienyja brytanskaj kampanii Cambridge Analytica, jakaja dapamahaje palitykam vieści pieradvybarnuju honku. Daviedaŭšysia pra heta, kiraŭnictva Facebook zabłakavała dadatak i paprasiła jaho stvaralnikaŭ źniščyć usie atrymanyja źviestki pra karystalnikaŭ.
2. Dadzienyja karystalnikaŭ nie vydalili
U 2016 hodzie adbylisia vybary prezidenta ZŠA. Jak vyjaviłasia, usia infarmacyja, sabranaja kampanijaj Cambridge Analytica, była vykarystanaja dla składańnia psichałahičnych partretaŭ patencyjnych vybarcaŭ i dazvalała stvarać rekłamu dla pieradvybarčaj kampanii miljardera Trampa.
Facebook i Cambridge Analytica abviarhali heta, ale brytanski telekanał Channel 4 znajšoŭ dokaz: zapis razmovy hiendyrektara Cambridge Analytica Alaksandra Niksa, dzie jon kazaŭ, što ŭsia stratehija pieradvybarčaj kampanii Trampa budavałasia na atrymanych dadzienych karystalnikaŭ. Kali hety zapis trapiŭ u presu, Niksa adchilili ad pracy. Donald Tramp abvinavaciŭ ŚMI ŭ zmovie suprać jaho.
3. Praz Facebook Rasija ŭpłyvała na vybary ŭ ZŠA
U 2017 hodzie kiraŭnictvu sacsietki daviałosia apraŭdvacca pierad Kanhresam ZŠA ab niekalkich tysiačach zapisaŭ, jakija byli raźmieščanyja z Rasii. Malunki, zapisy, videa, miemy, jakija zaklikali žycharoŭ Amieryki vychodzić na pratesty, — usio heta, jak vyjaviłasia, publikavali sotni śpiecyjalnych supracoŭnikaŭ rasijskaha chołdynhu. Pra heta zajaviła Ministerstv ŭnutranaj biaśpieki ZŠA.
4. Facebook zahraz u fejkavych navinach
Stužka navinaŭ Facebook uładkavanaja takim čynam, što karystalniki, akramia zapisaŭ svaich siabroŭ, bačać jašče i šmat navinaŭ. Ale ałharytm nie praduhledžvaŭ pravierku hetych navinaŭ na sapraŭdnaść, i ŭ vyniku stała źjaŭlacca ŭsio bolš fejkaŭ, jakija susiedničali z surjoznymi materyjałami aŭtarytetnych vydańniaŭ.
Sacsietku pačali abvinavačvać u tym, što fejkavyja naviny pra chod vybaraŭ, jakija nabirali miljony łajkaŭ i repostaŭ, paŭpłyvali na vybar amierykancaŭ. Stvaralnik i kiraŭnik Facebook Mark Cukierbierh nazvaŭ takija abvinavačvańni biespadstaŭnymi, ale paabiacaŭ, što niesapraŭdnych navinaŭ u stužcy stanie mienš.
5. Cukierbierh vybačyŭsia pierad karystalnikami, ale akcyi imkliva padajuć, i nabiraje papularnaść vydaleńnie akaŭntaŭ
21 sakavika 2018 hoda Mark Cukierbierh u intervju telekanału CNN vybačyŭsia pierad karystalnikami sacsietki za toje, što dapuściŭ vykarystańnie ich dadzienych trecimi asobami ŭ karyślivych metach. Pavodle jaho słovaŭ, kampanija ŭžo raspracavała kompleksny płan, jaki skarocić abjom dadzienych, dastupnych dla inšych raspracoŭščykaŭ.
«Ciapier naš abaviazak zaklučajecca ŭ tym, kab heta bolš nie paŭtaryłasia», — padkreśliŭ Cukierbierh.
Miž tym papularnaść u internecie nabiraje chešteh #deletefacebook — karystalniki zaklikajuć adno adnaho vydalać akaŭnty ŭ znak pratestu suprać nieabaronienaści svaich dadzienych. 21 sakavika 2018 hoda stvaralnik mesendžara WhatsApp, jaki naležyć Facebook z 2014 hoda, taksama parekamiendavaŭ svaim padpisčykam pierastać karystacca hetaj sacsietkaj. U vyniku chešteh #deletefacebook pieratvaryŭsia ŭ maštabny fłešmob.
Akcyi kampanii padajuć užo niekalki miesiacaŭ, a jaje stvaralnik i akcyjanier Mark Cukierbierh, pavodle rejtynhu najbahaciejšych ludziej płaniety pa viersii Bloomberg, straciŭ adnu pazicyju ŭ rejtynhu suśvietnych miljarderaŭ, apuściŭšysia na piataje miesca.
