Valancina Harcujeva: U kino ja ad karanioŭ vałasoŭ da končykaŭ palcaŭ — absalutnaje zło
Pryma Kupałaŭskaha teatra Valancina Harcujeva ŭžo na praciahu dziesiacihodździa ihraje viadučyja roli ŭ śpiektaklach, a taksama źniałasia ŭ dziasiatkach filmaŭ. U intervju haziecie «Źviazda» aktrysa raskazała, jak znakamitaje proźvišča moža ŭskładnić žyćcio, a taksama padzialiłasia prafiesijnymi i asabistymi płanami.
— Valancina, siońnia, napeŭna, nie ŭsie hledačy ŭ teatry viedajuć, što vy — pradstaŭnica adnoj z samych znakamitych teatralnych dynastyj…
— Svajho pradzieda, Hleba Paŭłaviča Hlebava, jaki staŭ akcioram Kupałaŭskaha teatra ŭ 20-ch hadach minułaha stahodździa, ja viedaju tolki pa apoviedach, knihach, videaśpiektaklach. Jaho małodšaja dačka i maja babula Volha Hlebaŭna, vydatnaja pijanistka, kancertmajstar, była cudoŭnym čałaviekam i dla mianie vielmi šmat zrabiła. Kali ja naradziłasia, maje baćki, maładyja akciory, mieli šmat raboty ŭ teatry. I babula rabiła ŭsio, kab sa mnoj zajmacca. Jana, naprykład, vadziła mianie «na muzyku». Mnie padabalisia duchavyja muzyčnyja instrumienty. I ja vyrašyła, što chaču ihrać na flejcie. Praŭda, muzyčnuju škołu ja tak i nie skončyła…
Maim vialikim siabram byŭ i dziadula, Valancin Siarhiejevič Biełachvościk, taksama ŭ svoj čas akcior Kupałaŭskaha teatra. Mnie jaho časta nie staje. U dziaduli i babuli dźvie dački: starejšaja — maja mama Zoja Biełachvościk, aktrysa Kupałaŭskaha teatra, i małodšaja, maja ciotka, Nadzieja Biełachvościk, jana žurnalist. Siamja vielmi tvorčaja, choć i nie ŭsie akciory. Zvyčajna čałaviek zdolny ŭlubicca ŭ toje, što bačyć vakoł, kali heta prynosić jamu niejkaje zadavalnieńnie, tamu ja ź dziacinstva viedała, što budu aktrysaj.
— Kupałaŭski teatr vašaha dziacinstva, jaki jon?
— Mianie časta brali z saboj baćki, jakija ledź nie kožny dzień ihrali ŭ śpiektaklach. Tady ŭsio tut było krychu pa-inšamu. U starych teatrach zaŭsiody nakoplivajucca niejkija pradmiety, rečy: častka rekvizitu, staraja mebla, kanapy. Ja ich dobra pamiataju. Usie vakoł — akciory, rekvizitary, kaściumiery — imknulisia mianie čymści zaniać, niešta pakazvali. Było šmat akciorskich dziaciej majho ŭzrostu ŭ toj čas, i ŭ nas była vydatnaja kampanija. Kaniešnie, ja tady nie ŭsprymała teatr u niejkim vysokim sensie. Ja hladzieła śpiektakli, navat darosłyja, ale ŭsio roŭna baćki zastavalisia dla mianie mamaj i tatam.
— Jany zaŭsiody pakidali prava vybaru za vami?
— Tak. Jany mnie tolki raili štości. Naturalna, heta była ich ideja, kab ja pastupała ŭ teatralnuju škołu. Dla hetaha letam treba było zdavać ispyty: pieśniu, taniec, ruskuju i biełaruskuju litaraturu — uryvak, bajku, vierš… Zrazumieła, u trynaccać hadoŭ na kanikułach mnie chaciełasia hulać, a nie niešta vučyć. Tady, pamiataju, baćki surjozna razmaŭlali sa mnoj: Vala, kali ty chočaš stać aktrysaj, pavinna papracavać nad saboj, prymusić siabie. Ja vielmi ŭdziačnaja im za heta.
Sistema vykładańnia ŭ škole vielmi padobnaja na tuju, što była ŭ našaj teatralnaj akademii: spačatku ŭroki, a paśla teatralnaje majsterstva. Niahledziačy na toje, što ja teatralnaje dzicia, vielmi saromiełasia i nie mahła zajmacca z baćkami, tamu škoła mnie mocna dapamahła. Ščyra pryznacca, baćki mianie ŭvohule nie rychtavali da pastupleńnia ŭ teatralnuju akademiju. Našmat paźniej mnie stała lohka pracavać z baćkam jak z režysioram (Alaksandr Harcujeŭ — mastacki kiraŭnik Teatra biełaruskaj dramaturhii. — Aŭt.) i adroźnivać, dzie siamja, a dzie prafiesija.
— Prychodziłasia sutykacca z praduziatymi adnosinami, kali vas usprymali jak dačku akcioraŭ?
— Ad hetaha cisku ja pazbaviłasia litaralna niadaŭna. Heta nie značyć, što jon byŭ, — ja sama raźviła ŭ sabie taki kompleks. Mnie zdajecca, siarod studentaŭ u akademii chadzili niejkija razmovy, maŭlaŭ, nu, zrazumieła, u jaje ž tata i mama. A ŭ teatry ŭsio bolš surjozna, tam nikoli z takim nie sutykałasia. Mnie samoj nikoli nie chaciełasia zasmučać baćkoŭ, było nastolki strašna zrabić što-niebudź nie tak, kali b usie skazali, što pryroda na mnie adpačyła. Nie chaciełasia, kab z-za mianie ŭsie drenna dumali pra maich baćkoŭ-dziadulaŭ-pradziadulaŭ. Tamu ja siabie ŭvieś čas mučyła: ty pavinna pracavać bolš i lepš. Nie prosta mnie było spravicca z takoj adkaznaściu. I zusim niadaŭna zrazumieła, što ja ŭ prafiesii tolki tamu, što chaču pracavać i mnie heta padabajecca. I ja nikomu ničoha nie pavinna.
— Baćki za vašymi śpiektaklami sačyli z samaha pačatku?
— Kaniešnie. Pieršy raz ja pracavała z baćkam na čaćviortym kursie teatralnaj akademii, kali ŭ nas pačalisia pastanoŭki dypłomnych śpiektaklaŭ. Adzin ź ich pastaviŭ moj tata. Śpiektakl nazyvajecca «Cham», pa toj ža pjesie, što idzie zaraz u Kupałaŭskim teatry. Biezumoŭna, heta dva roznyja śpiektakli. Ale taja rabota, jakuju jon pravioŭ sa mnoj u akademii, akazałasia vielmi hruntoŭnaj bazaj dla ciapierašniaj roli. Jaje možna paraŭnać z čatyrma hadami navučańnia. Dla maładoha akciora heta vialikaja karyść i padarunak — adrazu sutyknucca z takim hłybokim i składanym piersanažam. U hetym sensie mnie sapraŭdy paščaściła: ja nikoli nie siadzieła i nie čakała rolaŭ. U mianie dobraja zaniataść i sapraŭdy šmat rolaŭ.
U śpiektakli «Čajka».
— Adčuvali, što vam ad baćki-režysiora dastajecca bolš za astatnich?
— Heta było całkam vidavočna. Jon ža vieryŭ u mianie i viedaŭ, što ja mahu ŭsio rabić lepš. A viera dla akciora vielmi važnaja, praŭda, heta ja ciapier razumieju. A tady pieražyvała, što jon ciśnie na mianie bolš, čym na inšych, vielmi z-za hetaha rasstrojvałasia. Takoje voś dziciačaje było ŭsprymańnie. Zaraz padčas repietycyi ja mahu cisnuć na siabie sama, dla hetaha mnie ŭžo chapaje vopytu i razumieńnia. A tady byŭ navat nie cisk, jon prosta pracavaŭ sa mnoj, vučyŭ. Tamu dla mianie jon nie tolki baćka i režysior, a jašče i vydatny piedahoh.
— U kaho z baćkoŭ navučylisia bolšamu?
— Za mamaj ja bolš nazirała. Mnie zaŭsiody było cikava, što jana robić jak aktrysa. Mama mianie natchniała, a baćka davaŭ praktyčnyja parady.
— U teatry ŭ vas u asnoŭnym stanoŭčyja, kali nie skazać, hieraičnyja roli…
— U pastanoŭkach admoŭnych piersanažaŭ uvohule niašmat. Voś u «Chamie» jość składany charaktar, ź nieadnaznačnymi rysami. Franka vielmi niaprosty piersanaž, aktrysie treba dobra razumieć, što ź joj adbyvajecca, i ŭsio roŭna heta nie załoh pośpiechu. A tak u maim repiertuary pieravažna hieraičnyja i dramatyčnyja dziaŭčaty. Jany ŭsie roznyja: Nina Zarečnaja ŭ «Čajcy», Hanna ŭ «Ludziach na bałocie», Palina ŭ «Niamym». Ale ŭsie śvietłyja. Voś u kino mianie vykarystoŭvajuć pa-inšamu. Tam syhrała šmat admoŭnych piersanažaŭ. Ad karanioŭ vałasoŭ da končykaŭ palcaŭ — absalutnaje zło.
— Składana ich syhrać?
— Mnie zaŭsiody niaprosta. Nad usim ja šmat dumaju, analizuju. U kino, asabliva ŭ sieryjałach, patrebnyja takija polusy — čornaje i biełaje. Tam zaŭsiody jość žančyna, jakaja sapsuje žyćcio hałoŭnaj hieraini. I na maju dolu vypała šmat takich rolaŭ. Ale kali ŭ hieroja za jaho drennymi ŭčynkami ŭnutry jość ułasnaja praŭda, jon razumieje, čamu heta robić, tady jon nie zdajecca takim žachlivym. Ty ž nie možaš ihrać zło. Ty pavinien šukać, dzie tvaja praŭda, čamu ty — zło. Kali ŭ teatry ŭ hetym płanie jość dzie razharnucca, to ŭ filmie ŭ ciabie ŭsiaho piać scen. I navat kali ty prydumała sabie pieradhistoryju, vielmi nievialikaja vierahodnaść, što paśpieješ jaje ŭvasobić. Zvyčajna ja nie vielmi zadavolenaja saboj u filmach. Adna z tych karcin, dzie ja sabie bolš-mienš padabajusia, — «Učastak lejtenanta Kačury». Ja tam ihraju śledčaha, jaki dapamahaje ŭčastkovamu razbłytvać składanyja i strašnyja spravy: pra narkotyki, padletkaŭ. Mianie zachapiła rabota, dynamičny scenaryj, ja sačyła za historyjaj, i było cikava ihrać.
— Jakuju rabotu niadaŭna skončyli ŭ kino?
— Ja voś dumała, čamu ja nikoli nie zdymałasia ŭ takoha vydatnaha režysiora, jak Alaksandr Jafremaŭ, vielmi chaciełasia ź im papracavać. I tak atrymałasia, što trapiła ŭ jaho film «Fłaminha», jaki pakul jašče nie vyjšaŭ na ekrany, ale rabotu my amal skončyli. Na dniach pahladzieła svaje sceny, i mnie spadabałasia. Film vielmi dobry, z pryhožym finałam. Mnie radasna bačyć maich kaleh, biełaruskich akcioraŭ, u dobrych rolach. Ich praca mianie natchniła.
U roli Hanny ŭ śpiektakli «Ludzi na bałocie».
— Ci składana ŭvohule znachodzicca ŭ tvorčym kalektyvie, dzie kožny — talenavitaja asoba?
— U našym teatry vielmi dobryja akciory, i mnie ŭ hetym płanie paščaściła. Z usimi lohka, choć usie pracujuć pa-roznamu. Nichto nikoli nie padmanvaje, nie robić vyhlad, što pracuje. I heta vielmi važna, kali tvorčyja ludzi robiać svaju spravu ŭ poŭnuju siłu. Tut zaŭsiody było tak zaviedziena, i napeŭna, u hetym i kryjecca pośpiech Kupałaŭskaha teatra.
— Paŭlinka — amal vaš siamiejny śpiektakl…
— Tak, u im ihraŭ moj pradziadula, mama. Ja ihrała, praŭda, nie doŭha — hady try. Vielmi chvalavałasia zaŭsiody. Śpiektaklaŭ va ŭsie časy było šmat. Kali ja ihrała, było jašče dźvie aktrysy akramia mianie na rolu Paŭlinki. A maja mama ihrała adna. Ja cikaviłasia, jak heta ŭ jaje atrymlivałasia. Tam vielizarnaja nahruzka, vielmi važna, kab aktrysa addavała šmat enierhii.
— Što adkazvała mama?
— Takaja prafiesija. Asabista ŭ mianie «apietyt» prychodzić «padčas jady». Voś viedaju, što praz dvaccać chvilin budzie śpiektakl, a ŭ mianie niama enierhii, sił, kab vyjści na scenu. Ale pačynajecca pastanoŭka, ja vychodžu — i siły źjaŭlajucca.
— Zała natchniaje?
— Jana vielmi roznaja byvaje. Siońnia hučnaja, adrazu reahuje, a zaŭtra na tym ža śpiektakli — poŭnaja cišynia. Heta nie značyć, što hledačam nie padabajecca, jany prosta pa-inšamu ŭsprymajuć. Ja nie znajšła hetamu tłumačeńnie: jak tak zdarajecca, što 350 čałaviek reahujuć, jak adziny arhanizm. Uklučyć, zavieści zału — heta naša zadača. Hladač nam ničoha nie pavinien… Uvohule ŭ akciorstvie nielha stamlacca ad prafiesii. Kali takoje adčuvańnie źjaŭlajecca, heta vielmi drennaja prykmieta.
— Z vami takoje zdarajecca?
— Kaniešnie, byvajuć roznyja momanty. Byvała, što nienavidzieła siabie ci prosta była niezadavolenaja. I zaŭtra takoje znoŭ moža zdarycca. Praŭda, ja nikoli nie apuskaju ruki, nie dumaju, što treba sychodzić z prafiesii. Ja vielmi daviaraju svaim baćkam, viedaju, što jany mianie lubiać. I kali b maje baćki ci čałaviek, jakoha ja kachaju, skazali b mnie: ty viedaješ, ty vielmi drennaja aktrysa, ja b syšła z prafiesii. Vieru, što dziela majoj karyści Jany nie stali b maŭčać.
— Darečy, vaš kachany čałaviek — niamiecki akcior Žan-Mark Birkcholc — nie źbirajecca źvieźci vas da siabie na radzimu?
— My chočam žyć tam, dzie budziem sapraŭdy ščaślivyja. Žan-Marku padabajecca ŭ Biełarusi. A ja vielmi lublu Kupałaŭski teatr.
