17-hadovaja dziaŭčyna ź Minska: «Chaču, kab pa-biełarusku havaryli nie tolki pra radzimu, ale i pra pjanki i seks»
Nie ŭsprymicie hetyja słovy kiepska. Prosta 17-hadovaja Lesia-Stefanija Michalevič prahnie, kab biełaruskaja mova pierastała być movaj «dla vyklučnych momantaŭ», a stała paŭsiadzionnaściu. Kab jana nie stała «śviatoj», ale pry hetym muziejnaj. «Na joj možna vykarystoŭvać słenh i łajacca nie zabaroniena — jana prosta patrebnaja nam jak pavietra, tamu što, chto my bieź jaje?» — piša dziaŭčyna. «Maju movu nie zabiaruć ni ruskamoŭnyja navučalnyja ŭstanovy, ni asiarodździe», — piša Lesia-Stefanija ŭ siabie ŭ Instahramie.
Voś jaje zapis.
«Biełaruskaja mova nie stvorana vyklučna dla mastackich tvoraŭ, dla hutarak pra pryrodu i Radzimu.
Biełaruskaja mova — heta prosta mova. Jana stvorana dla abmiarkoŭvańnia pjanak, kachańnia, plotak. Dla razmovaŭ pra fiłasofiju žyćcia i pra štości vidavočnaje. Na joj možna razmaŭlać pra seks — heta nie tabu. Možna razmaŭlać pra pačućci — heta nieabchodna.
Na joj možna vykarystoŭvać słenh i łajacca nie zabaroniena — jana prosta patrebnaja nam jak pavietra, tamu što, chto my bieź jaje?
Cytujučy maju byłuju vykładčycu pa polskaj movie, napeŭna, my, ci ja adna, — «sranaja biełaruskaja intelihiencyja», raz hatovyja razmaŭlać pra takoje, ale lepš niachaj jano budzie tak, čym čuć movu tolki na ŭrokach.
Kažuć, druhaja pa pryhažości paśla italjanskaj — dla mianie zaŭždy i va ŭsim pieršaja. Ale i italjancy, i francuzy, i bieźlič inšych narodaŭ čytajuć rep z vykarystańniem nienarmatyŭnaj leksiki. A my čytajem knižki pra maŭleńnie ŭ krainie, a paśla abmiarkoŭvajem chłopcaŭ pa-rusku, tamu što heta zvykła, tamu što «jak u sieryjałach».
Ludzi zabyvajucca na movu, ale mnohija ŭsio jašče praciahvajuć usprymać jaje jak niešta «śviatoje», niešta nie dla štodzionnaj razmovy, a dla vyklučnych momantaŭ i abstavin. Nie viedaju, dzie tut miaža i čamu tak adbyvajecca. «Tak, ja šturchnu vam dumku pra «Ludziej na bałocie» ŭ piśmovym vyhladzie, choć na dziasiatki staronak, kali łaska, ale navošta ŭ žyćci hetaje apazicyjanierstva?» Dy heta nie jano! U čym, u čym vy bačycie jaho vyjaŭleńnie?
Pieršaje, što treba viedać: heta žudasna niajomka napačatku, ale treba, abaviazkova i vielmi-vielmi treba, kali chočacca štości mianiać. I ŭ budučym abaviazkova budzie praściej.
Vy možacie zrabić hłabalny šturšok, a možacie pačać razmaŭlać z adnym-adzinym siabram, i heta ŭžo budzie krok, vialiki krok napierad.
Ja nie zaklikaju vas łajacca, aby pa-biełarusku, ci pić — ja prašu, pasprabujcie razmaŭlać! Chacia pa tym, što vyšej, hetaja prośba, napeŭna, nie vyhladaje tak, jak musić. Časam, mnie zdajecca, što z maich vusnaŭ vyšejskazanaje hučyć kryvadušna — pieršaja rola ŭ dačynieńni da majoj biełaruskaści u lubym vypadku nadajecca baćkam, ale i jany z čahości pačynali, dla ich heta było jašče bolš składana.
Maju movu nie zabiaruć ni ruskamoŭnyja navučalnyja ŭstanovy, ni asiarodździe, ni navat historyja Biełarusi, kanśpiekty pa jakoj nie pa-rusku nie vypuskajuć užo niekalki hadoŭ. Ale kali vy možacie skazać u kramie «Dziakuj» zamiest ruskamoŭnaha varyjantu, to niejki čałaviek u čarzie vam uśmichniecca, i na dušy ŭ jaho stanie ciaplej.
Heta mova nie tolki dla ŭrokaŭ i nie tolki dla žycharoŭ viosak (darečy, a čym žychary viosak horšyja za haradskich?). Heta mova dla padletkaŭ, dla dziaržaŭnych, a nie tolki kabielnych, kanałaŭ, dla stałych ludziej, jakija ŭmiejuć razmaŭlać, ale bajacca, nibyta chtości ich asudzić, dla dziavočych i mužčynskich časopisaŭ, dla taho, kab na joj śpiavali ŭ pierachodach. Jana nie paŭsiul, ale jana stanie paŭsiul, ja abiacaju. Treba tolki pačać. Pačać, a nie «pačakać», jak zvyčajna, mienavita. A pačynać zaŭsiody treba ź siabie. Z kožnaha z nas.
Bo tolki ad nas usio i zaležyć».
Ad redaktara
Lesia-Stefanija, u svaim zapisie vy vykazali pazicyju, jakaja jość i našaniŭskim padychodam. My robim partał tak, kab pa-biełarusku ludzi mahli čytać pra ŭsio. Nie tolki litaraturu i ab palitycy, nie tolki kałumnistaŭ, ale i śvieckuju chroniku, i pra seks, i ŭsiaho patrochu. Dziakuj, što hołas vašaha pakaleńnia paćviardžaje pravilnaść uziataha nami kursu.
