Dzieviać słaŭnych bitvaŭ, jakija pradvyznačyli historyju Biełarusi
Voś užo 30 hadoŭ 8 vieraśnia biełarusy ŭspaminajuć słaŭnyja vajskovyja tradycyi svaich prodkaŭ. Kab adznačyć Dzień biełaruskaj vajskovaj słavy, u hety dzień 1992 hodzie na płoščy Niezaležnaści ŭ Miensku biełaruskija aficery i sałdaty zapasu ŭračysta pryniali prysiahu na viernaść rodnaj krainie i narodu. Tahačasnaja biełaruskaja armija jašče zachoŭvała viernaść prysiazie Savieckamu Sajuzu, ale nieŭzabavie taki była vymušana prysiahnuć na viernaść Biełarusi.
Hetaje śviata prymierkavanaje da histaryčnaj padziei — viekapomnaj pieramohi 8 vieraśnia 1514 hoda złučanych vojskaŭ VKŁ i Karony nad vojskam Maskoŭskaha kniastva ŭ bitvie pad Oršaj.
Sioleta adznačajucca 503 uhodki hetaj bitvy, jakaja mieła nadzvyčajny ŭpłyŭ na dalejšuju biełaruskuju historyju. Dosyć skazać, što dziaržaŭnaja miaža pamiž Oršaj i Smalenskam, vyznačanaja paśla bitvy, istotna nie źmianiajecca voś užo paŭtysiačy hadoŭ.
Hetaja akcyja «Arche» dapamoža nie tolki ŭzbahacić viedy pra słavutuju pieramohu pad Oršaj 8 vieraśnia 1514 hoda, ale i daviedacca pra inšyja pieramožnyja batalii, bieź viedańnia jakich našy viedy pra vajskovuju historyju Biełarusi zastanucca niapoŭnymi. U pryvatnaści, našy vydańni raskažuć pra:
— bitvu pad Hrunvaldam 15 lipienia 1410 h. Bitva pakłała kaniec kryžackim uvarvańniam u VKŁ, skončyŭšy kryvavuju vajnu ź niamieckimi rycarami. VKŁ i Polšča byli pryznanyja vialikimi dziaržavami. U krainie i pa-za jaje miežami niezvyčajna ŭzros aŭtarytet uładara Litvy Vitaŭta.
— bitvu pad Voršaj 13 lipienia 1508 h. (svajho rodu preludyjaj da siečy 8 vieraśnia 1514).
— Bitvu na Ule (pad Čašnikami) 26 studzienia 1564. Akurat paśla hetaj bitvy miemuaryst Fiodar Jeŭłašoŭski zaŭvažyŭ: za nastupleniem i podniesieniem vojny ot korola jeho miłosti Žikhimonta Avhusta s knieziem Ivanom moskovskim, byłem piervšij raz na vojnie, hdie i bitva była našim ŝaśliva nad moskvoju roku 1564, miesiaca hien[varia] 26, na Ivan polu nad riekoju Ułoju.
— abłohu i šturm Połacku ŭ žniŭni 1579 h. 11 žniŭnia 1579 h. pad Połackam stała armija Stefana Batoryja, pačynajučy 20-dzionnuju abłohu, jakaja skončyłasia ŭziaćciem hetaj adnoj z najbolšych krepaściaŭ na Dźvinie. Adbićcio Połacku polska-litoŭskaj armijaj było pieršym surjoznym pośpiecham u zmahańni z Maskovijaj padčas Livonskaj vajny. Jano dazvoliła adrezać Livoniju ad maskoŭskaj dziaržavy i adoleć moc Ivana IV Žachlivaha. Maskoŭcy stracili 2 tysiačy palehłymi.
— bitvu pad Zahallem (ciapier Chojnicki rajon Homielskaj vobłaści), u časie jakoj 17 červienia 1649 vojski Januša Radziviła raźbili kazakoŭ pałkoŭnika Illi Hałoty. Vialiki kancler litoŭski kniaź Albrycht Stanisłaŭ Radzivił paśla pieramohi adznačyŭ: «Taksama ŭ Litvie, pad Zahallem u Biełarusi, vysiekli pad korań niekalki tysiač kazakoŭ, a ich pravadyr, Hałota, jaki za zasłuhi damahaŭsia ad Chmialnickaha Kniastva Litoŭskaha, abo našymi, abo samymi kazakami byŭ zabity. Na pachavańnie atrymaŭ koł, a zamiest žałobnaj pracesii — hruhanoŭ».
— pra bliskučuju pieramohu kniazia Januša Radziviła, nad konnaj kazackaj armijaj, jakoj kamandavaŭ pałkoŭnik Michajła Kryčeŭski, pad Łojevam 31 lipienia 1649 h.
— pra pieramožnuju bitvu pad Pałonkaj (ciapier Baranavicki rajon) 28 červienia 1660 h., u chodzie jakoj zbrojnyja siły VKŁ i Karaleŭstva Polskaha pieramahli vojska Maskoŭskaj dziaržavy pad kamandavańniem kniazia Ivana Chavanskaha, pačaŭšy vyzvaleńnie terytoryi ciapierašniaj Biełarusi ad maskoŭskich zachopnikaŭ. Bitva źniała maskoŭskuju abłohu Lachavickaha zamka i pryviała da vyzvaleńnia ziemlaŭ VKŁ pa Dniapro na ŭschodzie i Dźvinu na poŭnačy.
— bitvu na race Basia (kala vioski Haspoda, niedaloka ad Čavusaŭ) 8 kastryčnika 1660 h., u chodzie jakoj maskoŭcy stracili zabitymi i pałonnymi bolej za 1 tys. čałaviek.
Vašaj uvazie prapanujecca 3 papiarovych i 5 elektronnych vydańniaŭ. Apisańnie i infarmacyju, jak ich atrymać, možna znajści na sajcie Arche.
