Viarchoŭny sud: Hienijuš nie moža być reabilitavanaja, bo «akazvała dapamohu mižnarodnaj buržuazii» i «ŭdzielničała ŭ antysavieckich arhanizacyjach»
Reabilitacyi imia vybitnaj litaratarki i hramadzkaj dziajački aktyvisty «Moładzi BNF» damahajucca daŭno. Ale na ŭsie inicyjatyvy i sproby ŭšanavańnia jaje pamiaci ŭłady reahujuć admoŭna.
Nazvać u jaje honar vulicu ŭ Miensku ci na jaje radzimie ŭ Zelvie ŭłady ličać niemetazhodnym. Ušanavać imia ŭ naźvie biblijateki — nieabhruntavanym.
Raniej aktyvisty sabrali i nakiravali ŭ Hienprakuraturu bolš za tysiaču podpisaŭ za reabilitacyju paetki, na što byŭ dadzieny adkaz: «Hienijuš Ł.A. pryznana nie padlahajučaj reabilitacyi».
Ciapier pryjšoŭ čarhovy adkaz, hetym razam ź Viarchoŭnaha sudu. Ułady admaŭlajuć u reabilitacyi, spasłaŭšysia na pastanovu prezydyjumu Viarchoŭnaha sudu ad 24 listapada 1999 hodu, zhodna ź jakoj asoba Hienijuš nia moža być reabilitavanaja «za ździejśnienyja ŭ peryjad Vialikaj Ajčynnaj vajny złačynstvy, praduhledžanyja artykułami 66 i 76 KK BSSR (u redakcyi 1928 hodu).
Artykuł 66 — heta «Akazańnie dapamohi mižnarodnaj buržuazii», a 76 — «Udzieł u antysavieckich arhanizacyjach».
«I heta pry tym, — padkreślivajuć moładzievyja aktyvisty, — što «złačynstvy», za jakija była pakaranaja Łarysa Antonaŭna, užo daŭno pierastali ličycca takimi ŭ Biełarusi, a padobnych artykułaŭ i blizka niama ŭ Kryminalnym kodeksie Respubliki Biełaruś na siońniašni dzień».
Na pierakanańnie aktyvu «Moładzi BNF», atrymany adkaz čarhovym razam davodzić abmiežavanaść pohladaŭ siońniašnich uładaŭ, jakija dahetul žyvuć kalasavieckimi pierakanańniami, a taksama vidavočnuju niepavahu da litaraturnaj spadčyny biełaruskaha narodu.
Łarysa Hienijuš prajšła składany žyćciovy šlach, vytrymaŭšy ŭsie vyprabavańni, jakija padrychtavaŭ joj los i savieckija ŭłady — ad represij i HUŁAHu da zabarony na tvorčaść.
«Tamu my možam być upeŭnienymi, što rana ci pozna jaje imia budzie ŭšanavana z hodnaściu, a jaje vieršy znoŭ zahučać na ŭrokach biełaruskaj litaratury, niahledziačy na ŭsie nadumanyja prysudy i tak zvanyja «złačynstvy», — padsumoŭvajuć siabry «Moładzi BNF».
Da 1947 hodu Łarysa Hienijuš žyła ŭ Prazie, vykonvała funkcyi Hieneralnaha sakratara ŭradu BNR, zajmajučysia ŭparadkavańniem i zachavańniem archivu niezaležnaj respubliki. U 1948 hodzie jaje razam z mužam pieradali savieckim uładam, jakija abvinavačvali jaje ŭ «antysavieckaj nacyjanalistyčnaj dziejnaści». Łarysu Hienijuš asabista dapytvaŭ ministar Dziaržbiaśpieki BSSR Łaŭrencij Canava, jaki namahaŭsia zmusić jaje pieradać archivy BNR.
U lutym 1949 hodu razam z mužam paetku asudzili na 25 hadoŭ źniavoleńnia ŭ savieckich lahierach u Komi dy Mardovii. U 1956 hodzie paśla častkovaj reabilitacyi Łarysa Hienijuš viarnułasia na radzimu muža ŭ Zelvu. Pryncypova admaŭlałasia prymać savieckaje hramadzianstva, zastałasia da kanca žyćcia hramadziankaj Čechasłavaččyny.
