U Kanadzie ŭšanavali pamiać Mitrapalita Mikałaja — pieršaijerarcha Biełaruskaj Aŭtakiefalnaj Pravasłaŭnaj Carkvy ŭ emihracyi
Mitrapalit Mikałaj (21 traŭnia 1917 — 20 červienia 2002), pravasłaŭny śviatar, archijapiskap, pieršajararch Biełaruskaj aŭtakiefalnaj pravasłaŭnaj carkvy (BAPC) u emihracyi (1983—2002 hh.), relihijny i hramadski dziejač biełaruskaha zamiežža. Udzielnik biełaruskaha chryścijanskaha ruchu 20 st. U śvieckim žyćci — Michaś Macukievič.
Vyšyty Irynaju Varabiej partret Mitrapalita Mikałaja.
Naradziŭsia 21.05.1917 na chutary Sujacin Jaršoŭskaha pavieta Samarskaj hub. Pachodziŭ z pravasłaŭnaj siamji biełarusaŭ-biežancaŭ. U čas Pieršaj suśvietnaj vajny baćki — Kandrat i Domna Macukievičy — vyjechali z rodnaj vioski Motal na Bieraściejščynie ŭ Rasieju. U 1921 h., paśla śmierci maci i siastry, viarnuŭsia razam z baćkam i dvuma bratami ŭ Biełaruś. Skončyŭ pačatkovuju škołu (1932). Paźniej vučyŭsia ŭ Tarakanaŭskaj sielskahaspadarčaj škole. Słužyŭ u polskim vojsku ŭ Bieraści, dzie sustreŭ Druhuju suśvietnuju vajnu. Byŭ paranieny. U listapadzie 1939 h. viarnuŭsia dadomu. Vučyŭsia na nastaŭnickich kursach u Bieraści. Paźniej pierajechaŭ u Pinsk. Paśla akupacyi Biełarusi niamieckimi vojskami «pracavaŭ na ŭłasnaj haspadarcy». U krasaviku 1944 h. byŭ aryštavany niamieckimi ŭładami i vyviezieny ŭ Hiermaniju na prymusovuju rabotu. U lutym 1945 h. vyzvaleny amierykanskimi vojskami. Z 17.03.1945 žyŭ u Vialikabrytanii, dzie pracavaŭ na fiermie niedaloka ad h. Hłazha. Paśla 1949 h. žyŭ u Łondanie, dzie na praciahu dvuch hadoŭ pracavaŭ administrataram Biełaruskaha doma. U žniŭni 1951 h. pierajechaŭ u Kanadu. Vučyŭsia na bahasłoŭskim fakultecie Kalehii sv. Andreja ŭ h. Vinipieh. U kafiedralnym sabory Sv. Kiryły Turaŭskaha ŭ Ńju-Jorku 02.10.1966 pastryhsia ŭ manachi i pryniaŭ imia Mikałaj. Na nastupny dzień uźviedzieny archijepiskapam BAPC Siarhiejem u san ihumiena i archimandryta. Rukapałožany ŭ san japiskapa Turava-Pinskaha i Taronckaha 10.03.1968 u Aŭstralii. U traŭni 1983 h. na nadzvyčajnym sabory BAPC u Kliŭlendzie, Ahajo abrany pieršajararcham BAPC. Na 3-m sabory BAPC u carkvie Žyrovickaj Božaj Maci ŭ Hajlend-Parku (Ńju-Jork) abrany paŭtorna pieršajararcham BAPC. Sadziejničaŭ vydańniu carkoŭna-relihijnych knih «Pravasłaŭny malitoŭnik» (1966) i «Słužboŭnik» (1980). U lutym-sakaviku 1992 h. naviedaŭ Biełaruś. Uznačalvaŭ Fond dapamohi achviaram Čarnobyla ŭ Biełarusi. Pamior 20.06.2002 u Taronta.
28 traŭnia 2017 h. u Biełaruskim Hramadzka-Relihijnym Centry horada Taronta adbyłasia Hanarovaja Akademija z nahody 100-hodździa Mitrapalita Mikałaja — Pieršajararcha Biełaruskaj Aŭtakiefalnaj Pravasłaŭnaj Carkvy u 1983—2002 hh.
Śviatočny dzień pačaŭsia z ranišniaha nabaženstva ŭ Carkvie Śv. Kiryły Turaŭskaha pad kiraŭnictvam Pieršajararcha BAPC Archijapiskapa Śviatasłava z udziełam ajca Aŭhiena i hościa z Ukrainy japiskapa Ukrainskaj Aŭtakiefalnaj Pravasłaŭnaj Carkvy Uładzimiera. Nabaženstva skončyłasia tradycyjnym śpiavańniem duchoŭnaha himnu biełarusaŭ ''Mahutny Boža''.
A 12-j hadzinie raspačałasia hałoŭnaja častka prahramy ŭračystaściaŭ — Hanarovaja Akademija. Va ŭstupnym słovie Staršynia Hałoŭnaje Ŭpravy Zhurtavańnia Biełarusaŭ Kanady Źmicier Eljaševič zaznačyŭ, što siońnia biełarusy addajuć daninu pašany čałavieku, jaki stajaŭ la vytokaŭ relihijnaha žyćcia biełaruskaje pravasłaŭnaje hramady Kanady. Duchoŭny ajciec, aśvietnik, pierakładčyk — bahata paśpieŭ zrabić Uładyka Mikałaj za dziesiacihodździ samaachviarnaha słužeńnia ludziam i Bohu. Jaho mudryja słovy kazańniaŭ, vializarnaja pracavitaść, nadzvyčajnaja ścipłaść pryciahvali i viernikaŭ, i tych, chto ŭ peŭny momant žyćcia prosta mieŭ patrebu ŭ razumnaj paradzie. Hetymi dniami i parafijanie i duchavienstva našaje carkvy addajuć naležnaje svajmu duchoŭnamu pravadyru i ajcu.
Staršynia Hałoŭnaje Ŭpravy Zhurtavańnia Biełarusaŭ Kanady Źmicier Eljaševič.
U svaim kazańni pra Ŭładyku Mikałaja Archijapiskap Śviatasłaŭ uzhadaŭ pra tyja vykliki losu, niabačnyja našamu voku vyprabavańni, što musiŭ prymać i mužna pieraadolvać słavuty jubilar na svaim žyćciovym šlachu. Naviedvańnie biełaruskich asiarodkaŭ na troch kantynientach — Aŭstralii, Eŭropie, Paŭnočnaj Amerycy, pieraloty z usim nieabchodnym dla nabaženstvaŭ adzieńniem, rehalijami, inšymi rečami - heta navat ź fizičnaha boku nialohka. Uładyka Mikałaj moŭčki pieraŭzmahaŭ ŭsie ciažkaści i mužna išoŭ napierad u svaim achviarnym słužeńni Carkvie, ludziam, Biełarusi. I pry ŭsim tym pakinuŭ nastupnym pakaleńniam biełarusaŭ u spadčynu šmat napisanaha, što biezumoŭna jość važkim zdabytkam Carkvy i u ahulnym kantekście — duchoŭnym zdabytkam usiaje Biełaruskaje Nacyi.
Pieršajararch BAPC Archijapiskap Śviatasłaŭ.
Staršynia Rady BNR Ivonka Surviłła adznačyła, što Mitrapalit Mikałaj byŭ śviatarom, vialikim patryjotam i addanym biełarusam, jakomu chočacca addać čeść u jejnych razvahach pra relihiju. Jana prysutničała na jahonych pachovinach u červieni 2002 hodu i pryniała pieradadzieny Radzie bieł-čyrvona-bieły ściah, jaki pakryvaŭ jahonuju trunu. Z uładykam Mikałajem jany z mužam Jankam paznajomilisia, kali byli ŭžo ŭ Kanadzie. Adviedvaŭ jon ich u Atavie na Vadochryšča, śviaciŭ ichni dom i ŭ ich načavaŭ. Tady jany mieli nahodu šmat pra što pahutaryć. Byŭ heta čałaviek łahodny, ścipły i pracavity. Jon dobra viedaŭ, idučy vučycca na śviatara, što materyjalna žyćcio jaho budzie ciažkim. Ale vieryŭ u Boha i ŭ ludziej i nikoli nia traciŭ nadziei. Byŭ Uładyka mocna pierakanany, što viera ŭ Biełarusi musić być biełaruskaj, i tamu mocna baraniŭ aŭtakiefaliju. Vieryŭ, što pryjdzie čas, kali Biełaruskaja pravasłaŭnaja carkva vyzvalicca ad Maskvy.
Staršynia Rady BNR Ivonka Surviłła.
Zasnavalnica kanadyjskaje dyzajnierskaje Kampanii ''Śpiryt of Biełarus'' (Duch Biełarusi) Iryna Varabiej padzialiłasia asabistymi ŭspaminami i začytała kolkiś momantaŭ sa svaich natatkaŭ dla knihi pra Uładyku, ahučyŭšy ŭ pryvatnaści nastupnaje:
'JA chiba da apošniaha jahonaha dnia nie ŭśviedamlała, jaki vialiki post jon zajmaje. Praŭda. Jak mnie, dyk bližej jon byŭ jak manach. Jak čałaviek, čyim postryham i abietam stała viera ŭ maju Biełaruś. Śviatuju, dalokuju, jak Boh, da kanca mo j nie spaznanuju, ale naviek lubimuju. A kali niekaha pa-sapraŭdnamu lubiš — to jamu j słužyš.
Ja sustreła čałavieka, chto byŭ hetak ža zakachany ŭ jaje, ale ŭpieršyniu ŭbačyła, jak i dzie možna pa-sapraŭdnamu realizavać svajo kachańnie — słužeńniem joj. Jon byŭ bližej mnie hetaj svajoj pryśviečannaściu i manaskim ładam žyćcia. Tak, mnie bolš byŭ cikavy hety bok jahonaha žyćcia — žyćcia manacha, ale nie ŭtojenaha ad ludzkoha voka za manastyrskimi murami. Žyć manacham siarod ludziej… Nie, ja nie bačyła, što heta było składanym dla jaho. Dumaju, heta było sutnaściu jahonaj misii na hetym śviecie: spačatku jon sam, u dušy, abietavaŭsia słužeńniu Biełarusi — a potym, kali hetaha patrabavała słužeńnie, pryniaŭ i śviatarstva, i farmalnaje manastva. Dumaju, i jahonyja kroki da mitrapalitstva byli z adzinaj hetaj dumkaj: «…dziela Biełarusi». I Biełaruś nazyvaŭ «śviatoj». Peŭna, niekali jon budzie kananizavany. Spadziajusia. Adčuvaju. Takim jaho ŭsprymaju''.
Naprykancy I.Varabiej uzhadała pra historyju ikony Śv. Kiryły Turaŭskaha, jakuju Antoś Varabiej (pra Antosia na «Svabodzie» tut) namalavaŭ na zamovu Mitrapalita Mikałaja i jakaja zaraz zajmaje pačesnaje miesca ŭ ikanastasie Carkvy Śv. Kiryły Turaŭskaha BAPC u Taronta.
Zasnavalnica Kanadyjskaj dyzajnierskaj kampanii ''Śpiryt of Biełarus'' (Duch Biełarusi) Iryna Varabiej. Ikonu z vyjavaju Śv. Kiryły Turaŭskaha demanstruje Aleś Kot.
Ikona z vyjavaju Śv. Kiryły Turaŭskaha, namalavanaja 16-hadovym Antosiem Varabjom.
I. Varabiej ŭzhadała taksama, što Ŭładyka Mikałaj pakinuŭ joj svaje «Uspaminy» (miemuary). Manuskrypt da hetaje pary zachoŭvajecca u jaje, i što varta b było ich nadrukavać asobnym vydańniem.
Staršynia Kaardynacyjnaha Kamitetu Biełarusaŭ Kanady doktar Rusłan Kačatkoŭ paznačyŭ Uładyku Mikałaja jak nadzvyčaj dobraha čałavieka z cudoŭnaj aŭraj i ciepłaj enierhietykaj ad jakoha prosta išli pramienni ciapłyni i dabryni. Kali jon vieŭ słužbu i prapaviedvaŭ, zdavałasia jon zaziraŭ u dušu kožnamu z nas, i słova Božaje praź jaho ŭvachodziła ŭ nas i jak byccam materealizavałasia. Jen zasnavaŭ taki mocny duchoŭny padmurak našaje parafii, što niehledziačy na šmatlikija składanasci, naša carkva i dasiul isnuje, žyvie i praciahvaje viesci nas da Boha.
Staršynia Kaardynacyjnaha Kamitetu Biełarusaŭ Kanady doktar Rusłan Kačatkoŭ.
Staršynia Nahladnaje Rady Zhurtavańnia Biełarusaŭ Kanady Nadzieja Drobina na praciahu 5 hod była pobač z Uładykam, prymajučy aktyŭny ŭdzieł u hramadzka-relihijnym žyćci biełaruskaha asiarodku ŭ Kanadzie. Vychadka z Homielskaje vobłaści, ale pryjechaŭšaja u 1997 h. ź siamjoju ŭ Kanadu z Ukrainy, jany z mužam spačatku vyrašyli tulicca da ukraincaŭ, bo nia viedali pra isnavańnie ŭ Taronta zarhanizavanaha biełaruskaha žyćcia. Ale adnojčy, daviedaŭšysia pra Biełaruskuju carkvu ŭ Taronta, naviedali jaje i mieli praciahłuju razmovu z Uładykam Mikałajem, jaki ŭ toj čas byŭ kiraŭnikom parafii Sv. Kiryły Turaŭskaha BAPC u Taronta. Taja sustreča mocna paŭpłyvała na N. Drobinu, i z taho času užo na praciahu 20 hod jana ŭ BAPC.
N. Drobina začytałała ŭspamin doktara Raisy Žuk-Hryškievič - žonki i sakratara Staršyni Rady BNR u 1970—1982hh. Vincenta Žuk-Hryškieviča.
U pryvatnaści R. Žuk-Hryškievič pisała, što Ŭładyka Mikałaj byŭ zaŭsiody ciesna źviazany ź biełaruskim nacyjanalnym žyćciom u Kanadzie. Heta dziakujučy Ŭładyku Mikałaju carkva Śv. Kiryły Turaŭskaha ŭ Taronta była, chiba, z usich pravasłaŭnych cerkvaŭ samaju biełaruskamoŭnaju. Mitrapalit Mikałaj svaim žyćciom zdabyŭ j pakinuŭ pa sabie niezaciorty śled, jak kanadyjcy kažuć «You made a difference». Jon staŭsia pačatkam i kiraŭnikom isnavańnia BAPC u Kanadzie. Hetym samym pastaviŭšy sabie manument, i zaniaŭšy miesca ŭ historyi biełaruskaje carkvy, u historyi Biełarusi.
Aleś Kot zrabiŭ revju uspaminaŭ viadomych dziejačoŭ biełaruskaha zamiežža pra Mitrapalita Mikałaja. U pryvatnaści jon skazaŭ, što piśmieńnik Kastuś Akuła (1925—2007), jaki ŭ 1948 h. zasnavaŭ Zhurtavańnie Biełarusaŭ Kanady, u svoj čas uzhadvaŭ, što kali ŭ 1951 h. ŭ Taronta zavitaŭ da jaho ścipły, vietlivy j ź vidu nadta pamiarkoŭny čałaviek, Michaś Macukievič, akazałasia, što ŭ 1946 h. viasnoju jany abodva byli ŭ vajennym abozie Terso na poŭnačy Šatłandyi. U svoj čas rasiejcy-akupanty nie dali jamu mahčymaści navučycca rodnaje movy, daviałosia zdabyvać jaje ŭ Kanadzie. Archijapiskap Mikałaj na praciahu hadoŭ pierakładaŭ na biełaruskuju movu ŭsio carkoŭna-słavianskaje, nieabchodnaje; hetkim čynam BAPC uvodziła biełaruskuju movu ŭva ŭsich svaich parafijach. Na svajo ŭtrymańnie Ŭładyka Mikałaj uvieś čas zarablaŭ pracaj na pradpryjemstvach. Jon nikoli nia braŭ hrošaj za słužbu jak śviatar.
Aleś Kot.
U svaich uspaminach doktar Janka Zaprudnik piša, što šmat supracoŭničaŭ z Uładykam Mikałajem u 1980—90-ch hadach, kali redahavaŭ u Niu Jorku hazetu Biełarus i dapamahaŭ Uładyku ŭ apracoŭvańni ''Słužboŭnika'', adnaje ź jahonych hałoŭnych publikacyjaŭ. Aprača hetaha viedaŭ jaho asabista jak čałavieka jašče z časoŭ hramadzkaha žyćcia ŭ brytanskim Londanie. Tam u 1950—51 hadach adbylisia ichnyja karotkija sustrečy-hutarki. Jany pakinuli Ja. Zaprudniku ŭražańnie pra Ŭładyku Mikałaja jak pra asobu łahodnaje natury. Pad pavierchniaj spakojnaje asoby Ŭładyka byŭ hłybokavierujučym čałaviekam, ščyrym patryjotam Biełarusi, dbajlivym duchovym pastyram i samaachviarna pracavitym relihijnym dziejačom. Svajoj pracajui ŭ vialikaj miery za svaje ž asabistyja srodki (u dadatak da ścipłaj dapamohi zvonku) jon zdoleŭ pakinuć tryvałuju spadčynu ŭ formie knižnych pierakładaŭ-publikacyjaŭ — pierš-napierš jahonaha fundamientalnaha ''Słužboŭnika''. Havoračy pra ŭładyku Mikałaja, d-r Ja. Zaprudnik padkreśliŭ histaryčnaje značeńnie jahonaj pierakładnicka-vydavieckaj dziejnaści, asabliva ŭ sioletnim hodzie, kali razam sa 100-hodździem naradžeńnia Ŭładyki Mikałaja, adznačajecca 500-hodździe vychadu Biblii Francyska Skaryny.
Uładyka Mikałaj u supravadžeńni aficyjnaje asoby z meryi Kliŭlendu u kułuarach 24-je Sustrečy BPA.
Udzielniki 24-je Sustrečy Biełarusaŭ Paŭnočnaje Ameryki ŭ Kliŭlendzie, Ahajo u 2000 h. la carkvy Biełaruskaha centara ''Połacak''. Hetaja Sustreča stałasia apošniaju Sustrečaju, u jakoj pryniaŭ udzieł Uładyka Mikałaj. Na zdymku na pieršym planie ŭ centary źleva naprava: Uładyka Mikałaj, Siamion Šarecki, hubiernatar štata Ahajo Taft (davieranaja asoba kandydata ŭ prezidenty Džordža Buša-małodšaha), Ivonka Surviłła. Za Siamionam Šareckim bačny ŭ śvietłaj kašuli Zianon Paźniak. Na fonie vakna, što źleva ad uvachodnych dźviarej, vysoki spadar ź sivoju baradoju ŭ šeraj kašuli — Aleś Maračkin, jaki byŭ zaprošany raśpisać unutrany interjer carkvy.
Cikavyja ŭspaminy admysłova da ŭračystaściaŭ u Taronta dasłaŭ Dyrektar Biełaruskaha Instytutu Navuki i Mastactva (ZŠA) doktar Vitaŭt Kipiel. Uzhadvajučy postać Mitrapalita Mikałaja jak navukoŭca V. Kipiel zaznačyŭ, što Michaś Macukievič šmat pracavaŭ u Ńju Jorskaj publičnaj biblijatecy, pracujučy nad knihaju pra Motal, daśledujučy losy ludziej — vychadcaŭ z Motalu, ich suviazi z rodnym miastečkam. Pry hetym mieŭ stasunki z roznymi departamientami biblijateki. Uładyka Mikałaj ličyŭ za praviła kožny hod uvosień vystupać z pramovaju na tydni słavianskaj spadčyny, što pravodziŭsia ŭ štacie Ńju Jork, u jakim brali ŭdzieł pradstaŭniki kala 15 etničnych hrupaŭ Ameryki. Z hetaje nahody Ŭładyka Mikałaj byŭ viadomy šmat u jakich nacyjanalnych asiarodkach. I na hetaj hlebie jon byŭ asabista znajomy z hubernataram štata Niu Jork. V. Kipiel kazaŭ, što kožny raz, kali jamu davodziłasia naviedvać Biełaruś, Ŭładyka Mikałaj snabžaŭ jaho relihijnaj litaraturaj, kab choć niešta z relihijnaha na rodnaj movie stałasia adviezienym na Baćkaŭščynu. Usiaho 50 hod plonnaha supracoŭnictva Uładyki Mikałaja ź BINIM u ZŠA. Pisaŭ sam, raspaŭsiudžvaŭ vydańni BINIM, dapamahaŭ materyjalna inšym aŭtaram. Uładyka Mikałaj byŭ addany navukovamu pracesu. Praz samaadukacyju jon uźniaŭ siabie na nadzvyčajna vysoki ŭzrovień, staŭšysia vysokaintelektualnaj asobaj. Na asabistuju dumku V. Kipiela z usich pavajennych jararchaŭ BAPC Uładyka Mikałaj pa svajmu intelektualnamu ŭzroŭniu stajaŭ na samaj vysokaj stupieni.
Aleś Kot taksama painfarmavaŭ prysutnych, što skančvajecca šmathadovaja praca nad vydańniem spadčyny Uładyki Mikałaja. Vynikam supracoŭnictva Biełaruskaha Instytutu Navuki j Mastactva (ZŠA), Fakultetu palitalohii ŭniviersiteta Maryi Kiury-Składoŭskaj (Polšča), Instytutu Słavistyki Polskaj Akademii Navuk stałasia kniha ''U malitvie za Biełaruś'' u troch tamach, ahulnaja kolkaść bačynak u jakich składaje bolš za dźvie z pałovaju tysiačy. Układalnik knihi — viadomy biełaruski i polski daśledčyk Juraś Harbinski. Na realizacyju nazvanaha praektu biełarusy ZŠA, Vialikaje Brytanii, Aŭstralii, Letuvy i Kanady sabrali kala 20 000 dalaraŭ.
U pradmovie da nazvanaha vydańnia Dr. Vitaŭt Kipiel, BINIM (Ńju Jork, ZŠA) adznačyŭ, što dadzienaja praca pryśviečanaja žyćciu j dziejnaści Ŭładyki Mikałaja — relihijnaha muža, adnaho z bujniejšych dziejačoŭ biełaruskaje dyjaspary, dziaržaŭnika, daślednika. Apynuŭšysia ŭ časie vajennaje zaviruchi na Zachadzie, jamu treba było pracavać i na ralli, i kala stanka, prajści praz vajskovuju muštru dy, vyžyŭšy, atajbavacca ŭ Kanadzie. Hramadzki pracaŭnik Michał Macukievič mieŭ paklikańnie j vybraŭ relihiju dy pravasłaŭnuju carkvu. U hetaj halinie jon zdabyvaje aśvietu, akunajecca całkam u dušpastyrskuju dziejnaść, dapamahaje biełaruskaj dyjaspary na Zachadzie dy, padymajučysia sa śviatara pa ijerarchičnaj leśvicy, ačolvaje zapačatkavanuju ŭ Biełarusi ŭ 1920-ch hadoch Biełaruskuju Aŭtakiefalnuju Pravasłaŭnuju Carkvu (BAPC). Uładyka Mikałaj u šmatlikich propaviedziach, piśmovych pracach, razvažańniach jak u biełaruskich kołach, hetak i siarod pravasłaŭnaha duchavienstva dy šyrokaha kanadzkaha j amerykanskaha hramadztva, abasnoŭvaŭ i baraniŭ pryncyp histaryčnaje ciahłaści-spadčynnaści siońniašniaje BAPC z Navahradzkaj metrapolii, łučnaść ź biełaruskim pravasłaŭjem Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Z takim pahladam pahadžajecca dziaržaŭnickaja biełaruskaja dyjaspara.
Aleś Kot zaznačyŭ, što vyjście knihi biezumoŭna stanie źjavaju ŭ biełaruskim śviecie, i vykazaŭ spadziavańnie - dobraju padstavaju, šturškom dla aktyvizacyi šyrokaje dyskusii pra aktualnaść svaje Biełaruskaje va ŭsich razhladvajemych aspektach carkvy, jakoju siońnia źjaŭlajecca BAPC — sapraŭdy svaja Biełaruskaja, sapraŭdy ni ad kaho niezaležnaja, i jakuju mienavita z-za hetych jejnych fundamientalnych adroźnieńniaŭ ad dziejničajučaj ŭ Biełarusi tak zvanaj Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvy, a na samoj spravie filii RPC, ŭparta nia vyznaje isnujučy ŭ Biełarusi režym ułady, admaŭlajučy ŭ rehistracyi BAPC, jurydyčnaj lehalizacyi jaje na terytoryi krainy.
Naprykancy Akademii prysutnym u zali stalisia prademanstravanymi dva videazapisy: zdymka nabaženstva ŭ Carkvie Śv. Kiryły Turaŭskaha z udziełam Mitrapalita Mikałaja ŭ lispapadzie 1998 h. i film, zrobleny ŭ Motali letam 2013 h., u jakim žycharka miastečka Volha Macukievič, u minułym dyrektarka Motalskaha krajaznaŭčaha muzeju, raspaviała pra rodnyja miaściny Ŭładyki Mikałaja i jahonaje naviedvańnie Motala ŭ lutym-sakaviku 1992 h.
