Mietro «Tučynka»: uspamin pra katastrofu
Novaja stancyja — šaniec addać daninu pamiaci źniščanym biełaruskim habrejam.
Minski mietrapaliten vynies na ahulnaje abmierkavańnie nazvy stancyj čaćviortaj, kalcavoj linii mietro. Ideałohii ŭ najmieńniach, na pieršy pohlad, nie prahladajecca — jany niejtralnyja, pryviazanyja da miaścinaŭ, dzie buduć zbudavanyja. Sučasnyja minčuki zbolšaha tyja taponimy ci zusim nie viedajuć, ci daŭno na ich zabylisia. Chto, naprykład, skaža, jak pravilna stavić nacisk: TUčynka ci TučYnka? Dyj mała chto čuŭ pra trahiedyju, jakaja razharnułasia ŭ hetaj miaścinie biez małoha vosiem dziasiatkaŭ hadoŭ tamu.
Novaja stancyja mietro maje paŭstać na vialikim pierakryžavańni šyrokich praśpiektaŭ Puškina-Žukava dy vulicy Panamarenki. Varta addać pavahu hustu admysłoŭcaŭ ź mietrapalitena, jakija prapanavali pryviazacca nie da ich, a mienavita da Tučynki, histaryčnaha ŭročyšča, jakoje niekali było na ŭskrajku miesta. Adsiul, z uzvyšša, dobra prahladajecca miascovaść, jakaja, imavierna, i padoryć stancyi svajo imia. Siadajma ŭ tralejbus, jaki pavoli spuskajecca pa vulicy Charkaŭskaj. Źleva na pahorkach ciahnucca «chruščoŭki», sprava — chaatyčny abšar z parkoŭkami, pramzonami dy reštkami draŭlanaj pryvatnaj zabudovy siarod zielaniny ździčełych sadoŭ u jarach. Hety kavałak horada, niby biesprytulny, lažyć pamiž virlivym centram i spalnymi ŭskrainami.
Tučynka na płanie Minska 1928 hoda.
Niedzie tut, u rajonie byłych cahielniaŭ, nacysty, jakija tolki-tolki atabarylisia ŭ Minsku, pačali źniščać našych habrejaŭ. Šlach niedaloki — «untermenšaŭ» chapali, skažam, kala Zamčyšča ci ŭ Rakaŭskim pradmieści, hnali praz čyhunku i rasstrelvali ŭ hetym zacišnym kutku. Takim čynam «vyzvalili» ad nasielnikaŭ kvartały ŭ rajonie ciapierašniaj stancyi mietro «Frunzienskaja», i zrabili tam hieta, zakrytuju zonu, kudy hnali habrejaŭ z usioj Biełarusi dy ź inšych kutkoŭ Rajchu. Pradumanaja, efiektyŭnaja, pačvarnaja łahistyka. Bolš padrabiazna pra heta napisaŭ historyk i paet Anton Rudak. Adnak kali «Jamu», miesca masavych rasstrełaŭ habrejaŭ ź minskaha hieta kala sučasnaha praśpiekta Pieramožcaŭ, bolš-mienš viedajuć, dyk Tučynka zbolšaha zastajecca nieviadomaj, sa svaimi nieprałaznymi nietrami samatužnych aŭtamajsterniaŭ, haražoŭ dy zaraściaŭ kustoŭja.
Stancyja mietro — heta simvał. Uzhadajcie, nakolki hruntoŭna, kłasična aformlenaja kieramičnymi kampazicyjami stancyja «Płošča Jakuba Kołasa». Ci jak tonka, hustoŭna adlustravany ŭspamin pra viosku, jakuju prahłynuŭ horad, na bolš novaj stancyi «Hrušaŭka». A simvałam čaho budzie «Tučynka»? Jość čas zadumaca.
Mabyć, nie varta rabić sa stanci mietro miemaryjału. Čałavieku, jaki štodnia jedzie na pracu i dachaty, nie chočacca dva razy na dzień spuskacca ŭ zmročny sklep. Chaj by lepiej «Tučynka» była lohkim uspaminam pra cikavuju, žyvuju kulturu, jakuju pahłynuła karyčnievaje biazdońnie. Skažam, možna azdobić padziemny choł stancyi vitražami z šahałaŭskimi matyvami. Kalarovyja kozački, draŭlanyja chatki i ludzi, jakija latuć u niabiosach, što śvieciacca znutry ciopłym śviatłom… Pryhoža.
Niechta skaža: nu voś, znoŭ vy z hetymi habrejami. A kolki źniščanych biełarusaŭ nie ŭhanaravana jak śled — ni represavanyja, ni departavanyja, ni zamoranyja hoładam… Adnak toje, kim my jość, vyznačajecca ŭ tym liku i praz toje, pra kaho my pamiatajem. Jak i praz toje, pra kaho my ličym za lepšaje zabycca.
Škada budzie nie ŭzhadać ani słovam siemji tych, chto zabity ŭ Tučyncy — kali ŭžo vyrašyli dać stancyi mietro takuju nazvu. Hetyja ludzi, susiedzi našych dziadoŭ, nie mieli šancu zrabicca častkaj našaj ahulnaj nacyi. Dyk niachaj jany zastanucca ŭ našaj ahulnaj, štodzionnaj pamiaci. Choć by i na novaj stancyi mietro.
