Vypusknik Kołasaŭskaha liceja staŭ pieršym studentam ź Biełarusi ŭ Sinhapury — tam jamu vykładali navat biełaruskuju movu!
Šmat maładych biełarusaŭ atrymlivajuć adukacyju za miažoj. Ciapier užo ciažka kaho-niebudź ździvić dypłomami jeŭrapiejskich i paŭnočnaamierykanskich navučalnych ustanoŭ. Ale niekatoryja našyja suajčyńniki vybirajuć i nietradycyjnyja kirunki. Vypusknik Kołasaŭskaha liceja Michaił Łysiuk staŭ pieršym biełarusam, jaki pastupiŭ i pajechaŭ na navučańnie ŭ Sinhapur.
Chłopiec vučyŭsia ŭ elitnym sinhapurskim kaledžy South East Asia, jaki byŭ asabista zasnavany «ajcom sinhapurskaha ekanamičnaha cudu» Li Kuan Ju.
Jak pastupić u adzin z najlepšych kaledžaŭ śvietu, čym biełarusy adroźnivajucca ad sinhapurcaŭ, jak u Sinhapury možna vyvučać biełaruskuju movu i čamu rehbi-7 heta cikavy i pierśpiektyŭny sport? Hetyja temy «Naša Niva» abmierkavała z 19-hadovym studentam i spartsmienam Michaiłam Łysiukom.
NN: Michaił, jak Vy stali pieršym biełarusam, jaki pajechaŭ vučycca ŭ Sinhapur?
MŁ: U starejšych kłasach ja vučyŭsia ŭ Biełaruskim humanitarnym licei imia Jakuba Kołasa. Ja liču, što heta vydatnaje miesca, jakoje dało mnie šyrokija mahčymaści i vydatnuju bazu. Asabliva heta tyčycca sacyjalnych navuk.
I voś ja daviedaŭsia pra prahramu United World Colleges (UWC). UWC — heta hrupa navučalnych ustanoŭ u roznych krainach, jakija svajoj hałoŭnaj metaj ličać raźvićcio ŭzajemarazumieńnia pamiž narodami praz adukacyju. Heta vielmi mocnaja sietka navučalnych ustanoŭ. Kožny hod arhanizacyja vydaje 5 stypiendyj na navučańnie dla biełarusaŭ.
Sinhapurski United World College of South East Asia raniej nie vydavaŭ stypiendyi biełarusam, ale ŭ 2014 hodzie jany vyrašyli ŭziać na navučańnie čałavieka z našaj krainy. Ja napisaŭ ese, prajšoŭ sumoŭje i atrymaŭ stypiendyju UWC — takim čynam ja staŭ pieršym studentam ź Biełarusi ŭ Sinhapury.
NN: Što heta za kaledž SouthEastAsia?
MŁ: Kaledž źjaŭlajecca častkaj United World Colleges. Jon byŭ zasnavany viadomym Li Kuan Ju ŭ 1971 hodzie, jašče da taho, jak Sinhapur staŭ bahaciejšaj dziaržavaj śvietu. Urad vydatkoŭvaŭ vialikija hrošy nie tolki na navučańnie sinhapurskich studentaŭ za miažoj, ale i na stvareńnie jakasnych navučalnych ustanoŭ u samim Sinhapury.
Zaraz u kaledžy South East Asia navučajecca kala 100 mižnarodnych stypiendyjataŭ UWC, a taksama kala 250 miascovych vučniaŭ.
Kaledž South East Asia u svaim siehmiencie zajmaje samyja vysokija pazicyi i ŭ rejtynhach abychodzić navat Itanskuju škołu, dzie vučyłasia vialikaja častka brytanskaj elity.
Navučańnie adbyvajecca 2 hady pa sistemie «Mižnarodny bakałaŭryjat». Sistema adpaviadaje 11—12 kłasam siaredniaj škoły, ale daje lepšuju padrychtoŭku dla pastupleńnia va ŭniviersitety, u tym liku topavyja. Možna vybirać dyscypliny, jakija chočaš vyvučać na pahłyblenym uzroŭni. Ja vybraŭ ekanamičnuju śpiecyjalizacyju, tamu pahłyblena vyvučaŭ matematyku i niekatoryja inšyja pradmiety.
Jašče była mahčymaść vyvučać akramia anhlijskaj druhuju movu. Ščyra kažučy, mnie było b davoli ciažka brać jašče adnu zamiežnuju movu, tamu ja vyrašyŭ zapisacca na zaniatki pa biełaruskaj movie…
NN: Zaniatki pa biełaruskaj movie? U Sinhapury?
MŁ: Tak. Heta byli dystancyjnyja zaniatki z łondanskaj vykładčycaj biełaruskaj movy. Ja rabiŭ u Sinhapury zadańni i praktykavańni i dasyłaŭ ich praź internet u Łondan.
NN: Jak vam Sinhapur? Ci ciažka jeŭrapiejcu ŭ Azii?
MŁ: Było nie tak prosta. Ale treba adznačyć, što Sinhapur budavaŭsia na «jeŭrapiejski», u pieršuju čarhu «brytanski», ład. Tamu hetaja dziaržava adna z samych «jeŭrapiejskich» u Azii, i jeŭrapiejcu tut adnosna kamfortna. Vielmi prosta adkryć svoj biznes, karupcyja amal adsutničaje. Ale niekatoryja zakony vielmi žorstkija, i jany bližej da azijackich.
Što tyčycca miascovaha nasielnictva, to mientalitet u ich inšy. Niahledziačy na «jeŭrapiejskija» reformy i «jeŭrapiejski» ŭzrovień žyćcia, sinhapurcy tak i zastalisia azijatami. Jany vielmi šmat pracujuć, amal zaŭsiody depresiŭnyja i vielmi surjoznyja. Da inšaziemcaŭ adnosiny nie zaŭsiody pryjaznyja. U niekatorych u vačach tak i čytajecca: «Panapryjazdžali tut!». Tamu ŭsialakaje byvała.
Jašče ŭ Sinhapury ja pačaŭ hulać u rehbi-7…
NN: Rehbi-7? 7 heta kolkaść udzielnikaŭ?
MŁ: Tak, ad kłasičnaha rehbi hety vid adroźnivajecca kolkaściu ŭdzielnikaŭ i praciahłaściu hulni. Kali kłasičnaje rehbi — heta ŭ pieršuju čarhu stratehija, to rehbi-7 — bolš chutkasny i vidoviščny sport. Niezdarma jaho ŭklučyli ŭ prahramu Alimpijskich hulniaŭ u Rya.
Da hetaha ja nikoli nie zajmaŭsia rehbi, tolki rukapašnym bojem. Tamu było davoli ciažka patrapić u asnoŭnuju kamandu kaledža.
Ja padtrymlivaŭ kantakty ź minskaj kamandaj «Charuhva». Mnie ŭdałosia dałučycca da ich, i my stali čempijonami Biełarusi pa rehbi-7. Zaprasili mianie i ŭ nacyjanalnuju zbornuju. U jaje składzie ŭdzielničaŭ u turniry ŭ Rasii. Ale tam, na žal, my vystupili nie vielmi ŭdała.
NN: Jakija ŭ vas dalejšyja płany?
MŁ: Ja skončyŭ sinhapurski kaledž u hetym hodzie i pastupiŭ u ZŠA. Budu dalej vyvučać ekanomiku i spadziajusia praciahvać hulać u rehbi-7. U mianie nie było admysłovaj mety albo mary vučycca ŭ ZŠA. Ja prosta šukaŭ stypiendyjalnuju prahramu, jakaja mahła b pakryć košt majho navučańnia. I tak atrymałasia, što najlepšyja ŭmovy byli jakraz u amierykanskim univiersitecie.
NN: To bok vy mahli b biez vahańniaŭ pajechać u Jeŭropu ci Aziju, kali b adtul byli lepšyja prapanovy?
MŁ: U Jeŭropu tak. Ja dumaŭ, što heta najbolš imavierny varyjant dla mianie. A voś nakont Azii nie ŭpeŭnieny. Treba było b surjozna parazvažać.
