Minčanka zrabiła aharod u centry Minska i maje namier pieratvaryć jaho ŭ kulturnuju placoŭku FOTA
U samym centry Minska, za ścienami Halerei sučasnaha mastactva «Ŭ», raźmiaściŭsia nievialiki hramadski aharodzik, na jakim užo bujajuć časnyk, cybula, morkva, piatruška dy kapusta z sunicami i kabačkami.
Stvaralnica hetaha haradskoha cudu — vypusknica Škoły ekałahičnaha aktyvista Jula Kašapava — raskazała, što budzie ź placoŭkaj dalej i jak kožny minčanin moža joj skarystacca.
«Arhanizacyja kadačnych aharodaŭ — heta nie štości novaje. U Jeŭropie i Amierycy takaja mietodyka vielmi raspaŭsiudžanaja. Lubyja zakinutyja miescy, navat nie zialonyja, a zaasfaltavanyja, budaŭnictvy ci pustki haradžanie asvojvajuć i raźbivajuć tam sady i aharody», — kaža Jula.
Dla biełaruskich aktyvistaŭ aharodzik staŭ svojeasablivym ekśpierymientam. Pakul jany tolki pryhladajucca da taho, što možna vyroščvać u našym klimacie i haradskich umovach, jakim čynam pravilna arhanizavać prastoru.
U prajekcie zadziejničana zaraz nie tak šmat ludziej. Na dapamohu Juli pryjšli jaje kalehi — maładyja ekaaktyvisty, vypuskniki Škoły.
«Moj samy hałoŭny pamočnik — heta Alina Pašyk. Jana dapamahła tut usio arhanizavać. My ź joj śpiecyjalna prahladali miascovaść na aśviatleńnie, na schił, jakim čynam idzie vada, jak raźmierkavać zony dla pasadak, kvietak, adpačynku. Dapamahała Alina i z raślinami: što lepš pasadzić, što z čym lepš raście. A Ihar Karatajeŭ zbolšaha vyručaje nas u fizična ciažkich pracesach: papiłavać ci pakapać, paźbivać što-niebudź», — raspaviadaje dziaŭčyna.
Jula nie hublaje nadziei, što ŭ chutkim časie da pracy pa dohladzie za aharodzikam padklučacca zacikaŭlenyja minčanie.
Ideja zaklučajecca nie stolki ŭ arhanizacyi aharoda ŭ litaralnym jaho sensie, kolki pa stvareńni miesca dla zabaŭ, dzie ludzi mahli b sustrakacca, rabić štości razam, pravodzić majstar-kłasy i adukacyjnyja zaniatki, raźvivać haradskuju supolnaść.
Dziela hetaha płanujecca stvaryć śpiecyjalnuju anłajn-supołku, dzie kožny moh by adpisvacca ab svaich dziejańniach: chto, što i dzie pasadziŭ, chto, kali i što paliŭ. Z hetaj ža nahody arhanizujucca sustrečy z haradžanami, na jakich bolš padrabiazna raspaviadajecca pra arhanizacyju aharodzika.
«Da nas pryjšła siamja, jakaja vielmi zacikaŭlenaja ŭ takim ekśpierymiencie. Žančyna pryznałasia, što mała razumieje ŭ sadavodstvie. Zakłali ź imi adnu skryniu. Ja raspaviała pra pryncyp zasypki ziamli. Na tydni ŭžo pačniem štości sadzić. U ideale było b zdorava, kab znajšlisia niekalki takich siemjaŭ, jakija zacikavilisia b i vyroščvali dla siabie harodninu. Tym bolš što heta sam pa sabie nievierahodny praces, kali z maleńkaha ziarniatka vyrastaje štości vialikaje i smačnaje», — kaža Jula.
Akramia hetaha, na placoŭku z aharodzikam mohuć prychodzić ludzi sa svaimi prapanovami. Naprykład, raśpisać tylnuju ścianu halerei, prydumać štości z žaleznym naviesam, ź nievialikaj bramkaj — usim, što zrobić heta miesca bolš pryvabnym, bo dapracoŭka jaho jašče praciahvajecca. U bližejšych płanach Juli pastavić skryniu dla arhaničnaha kampostu. Śpiecyjalna dziela hetaha jana vyvučała videaŭroki, bo nieabchodna było ŭličyć asablivaści terytoryi.
«Ja sychodziła z taho, što heta ŭsio ž hramadskaje miesca, u horadzie, tamu zakładać kampost z praduktami žyviolnaj žyćciadziejnaści ci kampost prosta z arhaničnych adchodaŭ nie mahła, bo abodva hetyja varyjanty majuć niepryjemny pach. Tamu aptymalnym rašeńniem staŭ viermikampost, z čarviakami, jakija jaduć usio i nie pachnuć. Užo ŭdałosia damovicca z kuchniaj bara «Ŭ». Ciapier jany buduć źbirać usie arhaničnyja adchody i addavać nam. U vyniku atrymajecca vydatny bijahumus, jakim my budziem padkormlivać našy tamaty, kapustu i ŭsio astatniaje», — adznačaje ekaaktyvistka.
Da hetaj spravy mohuć padklučycca i ŭsie žychary susiednich damoŭ i horada ŭ cełym.
Takim čynam, atrymajecca realizavać jašče adnu metu, jakuju niasie aharodzik, — nieabchodnaść u sartyroŭcy svaich adchodaŭ. Arhanika pavinna viartacca da arhaniki i vykarystoŭvacca, prynosić karyść ziamli, a nie hnić na zvałkach.
Pa vosieni Jula chacieła b padzialicca z usimi ŭradžajem, zładzić viečarynu z pačastunkami i stravami, jakija buduć pryhatavanyja z harodniny, što vyraście na aharodziku, kab ludzi zrazumieli, što ŭ horadzie mahčyma štości vyroščvać dla siabie. Tym bolš što aharody takoha kštałtu źjaŭlajucca mnahaletnimi, na zimu ŭsio prosta ŭkryvajecca sałomaj, miachi zaviazvajucca, a na nastupny hod ziamla ŭ ich budzie navat lepšaj i bolš uradlivaj.
Kab raźvivać haradskuju sadavodčuju kulturu, aktyvisty hatovy dzialicca svaim vopytam z usimi astatnimi ludźmi, asabliva z tymi, chto zachoča stvaryć padobny hramadski aharodzik u svajoj łakacyi.
«Hrady robiacca vielmi prosta, hałoŭnaje — uličyć niekalki momantaŭ. Naprykład, što jany majuć mnahasłojnuju strukturu: pieršym jarusam iduć roznyja drobna pasiečanyja halinki i dzieraviaki — heta takoha kštałtu pavietranaja prasłojka, jakaja dobra ŭtrymlivaje vilhać. Nastupnym słojem układvajecca zialonaja masa. Možna źniać vierchni słoj hazona, tolki kłaści jaho treba karaniami ŭvierch, kab jon nie prarastaŭ. Zatym zakładvajecca papiera, tut dobra vykarystać zvyčajnuju makułaturu, tolki treba drobna jaje parvać. Hety słoj taksama budzie ŭtrymlivać vilhać. I tolki paśla zasypajecca ziamla i dadajecca kampost. Usio abaviazkova mulčyrujecca sałomaj, suchoj listotaj, hallom. Robicca tak dziela zachavańnia vilhaci i ciapła, heta adzin z važnych momantaŭ. U takich maleńkich prastorach dla raślin nieabchodna bolš vady i arhanizacyja hramatnaha palivu», — kaža Jula.
Jana rekamienduje taksama maksimalna vykarystoŭvać toje, što jość u ludziej pad rukami, źbirać makułaturu, šukać na śmietnikach doški i skryni, vykarystoŭvać staryja harški, kab minimizavać svajo ŭździejańnie na asiarodździe.
