Amonaŭcy: «My — adziny narod u Jeŭropie, jaki nie viedaje svaju historyju i nie razmaŭlaje na svajoj movie»
U stalicy upieršyniu prajšła viełaekskursija «Jak handlavali ŭ Minsku», ale pačałasia jana z vyśviatleńnia asoby.
Ekskursija jašče nie paśpiavaje pačacca, a da jaje arhanizatara Ramana Abramčuka ŭžo padychodziać dvoje amapaŭcaŭ. Pytańni zvykłyja: ci dazvolena mierapryjemstva, ci ŭzhodniena z haradskimi ŭładami.
Ale Raman spakojna dastaje patrebnyja dakumienty. Kab pravodzić ekskursii, jon zarehistravaŭsia jak IP. A ŭ Minharvykankamie i Ministerstvie sportu i turyzmu jamu paviedamili: ekskursijny maršrut nie patrabuje abaviazkovaha ŭzhadnieńnia.
«Kolki čałaviek zvyčajna prychodzić na ekskursiju?», — zapytvajuć u Abramčuka.
«Kala piatnaccaci», — adkazvaje toj.
«Kala piatnaccaci tysiač?» — udakładniajuć pravaachoŭniki.
Ale naprykancy amapaŭcy niečakana prosiać prabačeńnia za pilnaść. «Vy nie padumajcie ničoha takoha. Heta naša praca». I dadajuć: «Historyja — heta dobra. My — adziny narod u Jeŭropie, jaki nie viedaje svaju historyju i nie razmaŭlaje na svajoj movie».
Vandroŭku ŭ daŭninu pačynaje Valancina Karotkina. Jana prafiesijny ekskursavod, vozić hrupy jak pa Biełarusi, tak i za miažoj. Ideja ekskursii «Jak handlavali ŭ Minsku» naradziłasia niekalki hadoŭ tamu. Śpiarša jaje pravodzili jak piešachodnuju.
Ciapier supołka «Mienski viełašpacyr» upieršyniu prapanavała turystam sieści na rovar.
Choć «pakul viełaekskusii — heta ekzotyka», — pryznajecca Valancina.
Karotkina kaža hučna i ŭpeŭniena, bieź mikrafona. Jaje kaleha žartuje: «Kali Valancina viadzie ekskursiju ŭ Niaśvižy, jaje čuvać u Miry». Nieŭzabavie pierakonvaješsia ŭ słušnaści jaho słovaŭ.
Kali hrupa zajazdžaje ŭ adzin ź minskich dvaroŭ, z akna niečakana čujecca razdražniony hołas: «Dzievuška, havarycie ciše. Vy mnie pierakryvajecie cielavizar».
Zapytvaju ŭ Valanciny, dzie jana znachodziła patrebnyja źviestki.
«Asnova — knihi historyka Zachara Šybieki, pryśviečanyja staradaŭniamu Minsku, —
kaža ekskursavod. — Ale jon tolki kanstatuje — u hetym budynku znachodziłasia toje abo toje. Dalej davodziłasia šukać samoj».
Maršrut viełaekskursii praciahvajecca kala troch hadzin. Za hety čas padarožniki abjazdžajuć 17 punktaŭ na minskaj histaryčnaj karcie.
Nižni rynak (jaki raźmiaščaŭsia na ciapierašniaj płoščy 8 Sakavika), Rybny rynak (ciahnuŭsia ŭzdoŭž sučasnaj vulicy Niamiha, pad jakoj praciakała adnajmiennaja raka), hałoŭny vinny skład stalicy, jaki naležaŭ bratam Chajeckinym (vulica Kamsamolskaja, 7), Trajecki bazar (ciapier na jaho miescy pabudavana Opiera).
Cikavych faktaŭ bieźlič. Naprykład,
pieršy ŭniviersalny mahazin — zusim nie savieckaje vynachodnictva.
Jašče da revalucyi ŭ Minsku isnavaŭ «Dom Baršča», dzie miełasia siem adździełaŭ (ad mužčynskaha i žanočaha adzieńnia da adździeła parasonaŭ)
Tam, dzie ciapier mieścicca tralejbusnaje depo (pamiž praśpiektam Mašerava i Čyrvonaj), raniej znachodziŭsia konski rynak.
Darečy, jak śćviardžaje ekskursavod, pravilna było b kazać nie Čyrvonaja, a Krasnaja. Bo (jak i ŭ vypadku z histaryčnymi płoščami z takoj nazvaj u Maskvie, Vietcy i Budsłavie) heta aznačaje «pryhožaja, pryŭkrasnaja».
Inicyjatyva «Jeŭraopta», jaki pryvozić zamoŭlenyja pradukty damomu, taksama nie pijanierskaja. Raniej takuju pasłuhu prapanoŭvała krama, jakaja znachodziłasia ŭ domie «pad špilem» (ciapier tam mieścicca firmovaja krama «Kamunarki»). Praŭda, jana była dastupnaja tolki dla vajskovaj elity, jakaja žyła pa susiedstvie.
Tam, dzie ciapier baluje restaran «Žuravinka», doŭhi čas znachodziŭsia małočny rynak. A pobač ź im – prystań (pryčym, prykładna z CHI stahodździa). Mienavita tam spynialisia karabli, jakija pryvozili svaje tavary ŭ staradaŭni Miensk.
Čamu źnikła prystań? Valancina kaža, što prykładna da pačatku 1920-ch biełaruskija reki byli kudy bolš paŭnavodnyja, čym ciapier. Potym jany ź nieviadomych pryčynaŭ abmialeli.
Pry žadańni fakty, jakija pryvodzić ekskursavod, možna znajści ŭ akademičnych vydańniach pa historyi. Ale tut bačna vielmi pazityŭnaja tendencyja:
pracy, napisanyja niekalki dziesiacihodździaŭ tamu dla vuzkaj aŭdytoryi, pakrysie robiacca nabytkam minčukoŭ.
* * *
Z raskładam ekskursij možna paznajomicca na sajcie «Mienskaha viełašpacyru». Košt vandroŭki składaje 50 tysiač rubloŭ (papiarednie), 75 tysiač rubloŭ (u dzień ekskursii). Z arhanizatarami možna skantaktavacca praz supołki ŭ Fejsbuku i Ukantakcie.
