«Nie było nijakaha Kastusia Kalinoŭskaha»: prarasijskija siły sprabavali sarvać jubilej, ale efiekt advarotny
Cikava, što jany sprabavali syhrać na strachu kiraŭnictva krainy pierad samim słovam «paŭstańnie».
2013 hod — hod 150-hodździa paŭstańnia 1863 hoda i 175-hodździa Kastusia Kalinoŭskaha.Źjaŭlajucca publikacyi, ludzi zapalvajuć śviečki na mahiłach paŭstancaŭ, prachodziać imprezy pamiaci, ahulnanacyjanalnaja dyktoŭka sioleta pišacca z «Mužyckaj praŭdy» i «Lista z-pad šybienicy». U Litvie i Polščy jubilej paŭstańnia adznačajecca ŭvohule na prezidenckim uzroŭni.
Biełaruskaja administracyja aktyŭnaha ŭdziełu ŭ śviatkavańni nie biare, ale i nie pieraškadžaje.«Biełpošta» vypuściła paštoŭki ŭ honar paŭstańnia. Pasoł Biełarusi ŭ Polščy Viktar Hajsionak uziaŭ udzieł va ŭšanavańni paŭstancaŭ u Varšavie popleč z prezidentam Polščy. «Sovietskaja Biełoruśsija» nadrukavała, chaj i ścipłuju, ale biez acenak, uzhadku pra 175-hadovy jubilej Kalinoŭskaha.
Navat Alaksandr Łukašenka na pres-kanfierencyi 15 studzienia skazaŭ: «Kali nam pastupić prapanova z polskaha boku adznačyć jubilej paŭstańnia, to čamu nie?»Nijakich słovaŭ, što Kalinoŭski nie biełaruski hieroj, čužy dla nas, nie było.
Nie ŭsim heta padabajecca. Jość u krainie siły, jašče bolš prarasijskija za Łukašenku, jakim Kalinoŭski mulaje voka. Heta historyki i palitołahi, što hurtujucca vakoł sajtaŭ «Impieryja.baj» i «Rehnum».
Aŭtary hetych vydańniaŭ stajać na pazicyjach, blizkich da zachodnierusizmu. Hetaja ideałohija ŭźnikła ŭ kancy XIX st. na terytoryi sučasnaj Biełarusi. Jaje hałoŭnaja ideja ŭ tym, što biełarusy — heta častka ahulnaruskaha naroda. U pačatku XX st. vychodzili «zachodnieruskija» haziety «Sieviero-Zapadnaja žizń» i «Minskoje słovo», ź jakimi viała palemiku tahačasnaja «Naša Niva».
Vypadak z Kalinoŭskim nie pieršy, kali zachodnierusy nie zadavolenyja traktoŭkaj historyi Biełarusi.Letaś šmat publikacyj było nakiravana na padziei vajny 1812 hoda. U biełaruskaj histaryjahrafii skłałasia mierkavańnie, što taja vajna była chutčej hramadzianskaj, a nie ajčynnaj, jak ličać rasiejcy. Niezadavolenaść biełaruskaj traktoŭkaj vykazvaŭ navat rasiejski pasoł Alaksandr Surykaŭ.
Ź jubilejem paŭstańnia i Kalinoŭskaha składajecca ŭražańnie, što na sajtach «Impieryja» i «Rehnum» jość raznaradka, kab ni dnia nie prachodziła biez uzhadki hetych padziej.Pryčym, padajecca ŭsio ŭ vyklučna niehatyŭnym śviatle. Nijakich alternatyŭnych pohladaŭ nie padajecca, kali nie ličyć vydumanyja, prypisanyja Uładzimiru Arłovu słovy, što «biełarusam treba praciahnuć baraćbu z maskalami».
Pracytujem niekalki samych adyjoznych vykazvańniaŭ zachodnieruskaha kryła.
«Ździŭlaje pasiŭnaść Pravasłaŭnaj carkvy»
Palitołah, kałumnist «Sovietskoj Biełoruśsii» Usievaład Šymaŭ zakłapočany tym, što Pravasłaŭnaja carkva nie prajaŭlaje naležnaha intaresu da temy paŭstańnia 1863—1864. Šymaŭ kaža, što nie zaklikaje «anafiemstvavać» Kalinoŭskaha, ale «zajavić ab niedapuščalnaści hieraizacyi padobnaha piersanaža ŭ pieravažna pravasłaŭnaj krainie, pa-mojmu, varta było b».
Varta adznačyć, što BPC sapraŭdy nie vystupała publična z zajavami nakont Kalinoŭskaha. Było niekalki čarnasocienskich brašurak ab tych padziejach, vydadzienych pry asobnych prychodach, ale centralizavanaj pazicyi — nie.
«Nienavidzieŭ biełaruski narod»
Redaktar «Biełaruskaj dumki» Vadzim Hihin ličyć, što Kalinoŭski nie moža źjaŭlacca nacyjanalnym hierojem Biełarusi. «Jakim ža čynam Kalinoŭski, čałaviek, jaki ŭ svaich manifiestach i zahadach nazyvaŭ biełarusaŭ durnymi aviečkami, paraŭnoŭvaŭ ich ź Judam Iskaryjotam i Kainam, jakim čynam voś hety čałaviek, jaki hłyboka nienavidzieŭ biełaruski narod, jaki razharnuŭ šyroki teror na terytoryi Biełarusi i čyju fihuru pa jaje žachlivym vodblisku možna paraŭnać sa znakamitym Niačajevym i niačajeŭščynaj, viadomymi sa znakamitych «Biesaŭ» Dastajeŭskaha, — jakim ža čynam hety čałaviek raptam zrabiŭsia nacyjanalnym hierojem Biełarusi?»
«Padtrymali nie Kalinoŭskaha, a cara»
Doktar histaryčnych navuk i aŭtar šmatlikich padručnikaŭ Jaŭhien Novik krytykuje savieckich historykaŭ, jakija nazvali paŭstańnie 1863-1864 «nacyjanalna-vyzvolnym».
«Ułady Biełarusi demanstratyŭna nie pravodziać nijakich mierapry-jemstvaŭ, jak i ŭ minułym hodzie, kali adznačaŭsia jubilej Ajčynnaj vajny 1812 hoda», — sa skruchaj adznačaje sp.Novik.
Historyk Alaksandr Biendzin zaŭvažyŭ, što aficyjny sajt Belarus.by taksama nazyvaje paŭstańnie 1863 hoda «nacyjanalna-vyzvolnym». Biendzin pačaŭ trubić, što ŭładami raspaŭsiudžvajecca «histaryčnaja falšyŭka».
Varta adznačyć, što Usievaład Šymaŭ rekamiendavaŭ ušanoŭvać achviar paŭstańnia.
«U 1863 biełarusy padtrymali cara-baciušku, Rasiju. I tady biełaruskija sialanie byli za rasijski narod, i da hetaha času tak.Dla biełarusaŭ niama bližejšych ludziej, tak i ciapier. Tamu zaraz pamiž Biełaruśsiu i Rasijaj takija ciesnyja suviazi», — napisaŭ Jaŭhien Novik.
«Paŭstancy» zajmalisia adkrytym bandytyzmam», — heta ŭžo słovy Dźmitryja Trafimoviča.
«Ušanoŭvać Muraŭjova»
«Nasamreč nijakaha dačynieńnia da biełaruskaha nacyjanalizmu i naohuł biełaruskaj idei Vikiencij Kanstancin Kalinoŭski nie mieŭ. A čałavieka pad imiem Kastuś Kalinoŭski naohuł nikoli nie isnavała», — kaža zvolnieny viciebski čynoŭnik, staršynia arhanizacyi «Ruski dom» Andrej Hieraščanka.
Dajucca słovy i rasiejskim historykam. «Kali da rasiejska-polskaha supraćstajańnia prymazvajucca biełarusy — heta prosta śmiešna», — kaža supracoŭnik Instytuta rasijskaj historyi Andrej Marčukoŭ.
Dyrektar Instytuta krain SND Ihar Šyškin zaklikaje čaściej uspaminać «svaich hierojaŭ — u pieršuju čarhu Muraŭjova», jaki byŭ nakiravany na zadušeńnie paŭstańnia.
Adnak efiekt ad takoj chvali «vykryvalnych» materyjałaŭ, zdajecca, vyjšaŭ advarotny.
Usie vialikija biełaruskija hramadska-palityčnyja internet-partały aśviatlali jubilej paŭstańnia ŭ nacyjanalnym duchu, z pazicyj Biełarusi, a nie Rasii. Tut.by, naprykład, źmiaściŭ partret Kalinoŭskaha na svoj łahatyp u dzień jahonaha naradžeńnia.Jak bačym, «piataj kałonie Rasii» nie ŭdajecca naviazać biełarusam maskoŭski pohlad na historyju.
