Kaciaryna Kibalčyč: Maskvoj treba ŭmieć karystacca

Biełaruskaja žurnalistka Kaciaryna Kibalčyč pierajechała ŭ Maskvu 10 hadoŭ tamu.

Ale jana nie pakidaje biełaruskaj tematyki: aśviatlała prezidenckija vybary, za što atrymała premiju «Załatoje piaro Rasii», źniała film «Biełaruskaja mara» pra Płošču-2010, a ciapier adkryła biaspłatnyja kursy biełaruskaj movy «Mova ci kava».

Niadoŭhaja daroha da Maskvy

«Ja zaŭsiody chacieła pracavać na telebačańni i razumieła, što ŭ Biełarusi niama mahčymaści heta rabić — uzrovień našaha TB vielmi nizki.

Ja vučyłasia na fakultecie žurnalistyki BDU i na trecim kursie ŭładkavałasia na ANT. Mnie było 19 hadoŭ, i ja była najmałodšaj supracoŭnicaj z usich. Viaščańnie kanała pačałosia z majho repartaža: u pieršym vypusku „Našych navinaŭ“ paśla ŭstupu Avierkava ja raskazała pra niekalki kiłahramaŭ rtuci, jakuju vylili ŭ śmiećciepravod adnaho ź minskich damoŭ. Cikava było b znajści hety repartaž, asabista dla siabie, ale bajusia, mianie da ANT i blizka nie padpuściać.

Ja papracavała paŭhoda i zrazumieła: treba niejak „valić“.

Spačatku chacieła jechać u Polšču. Ja viedaju polskuju movu — dziaŭčynaj śpiavała ŭ chory Čyrvonaha kaścioła i vyvučyła jaje padčas hastrolaŭ. Padała na stypiendyju, ale mnie admovili. Tamu ja sabrała valizku, kasietu z repartažami i pajechała ŭ Maskvu. Dva z pałovaj hady ja pracavała na Trecim kanale („Maskovija“), a paśla atrymała zaprašeńnie ad Pieršaha kanała. Ciapier siadžu ź dziciom doma, ale zastajusia štatnym supracoŭnikam Pieršaha».

BT ≠ Pieršy kanał

«Pieršy kanał — heta telebačańnie, jakoje maje dziaržaŭny pohlad na padziei. Ale nielha skazać, što heta toje ž samaje, što BT. Da BT jamu jašče daloka-daloka.

Kali na kanale NTV źjaviŭsia skandalny film „Anatomija pratestu“, žurnalisty bajkatavali, niekatoryja navat zvolnilisia. Tam takoje pačałosia! A kali b heta kožny dzień adbyvałasia? Nielha skazać, što rasijskaje TB całkam svabodnaje, ale tam niama takoha, jak u Biełarusi. Tam jość i šmat krytyčnych materyjałaŭ. Mabyć, pieršych asob dziaržavy i nie nadta krytykujuć, ale tam niama takoj „idylii“: usio dobra, dzieci śpiavajuć, papsa tančyć i ŭsie zadavolenyja. I ludzi tam nie bajacca vykazvacca.

Kali ŭ Biełarusi abvaliŭsia dalar, ja šukała čałavieka, jaki b raskazaŭ mnie, što jamu źnizili zarobak.

Miedykam tady nie tolki nie praindeksavali zarpłatu, ale jašče i padrezali. Ja skantaktavałasia z homielskaj piedyjatarkaj, jakaja pahadziłasia dać intervju. Jana ŭ vyniku stała atrymlivać mienš za $100 i vyrašyła zvolnicca z kliniki.

Joj treba było skazać, kolki jana zarablała raniej i kolki zarablaje ciapier. Jana dumała try dni, ale muž byŭ suprać…

U vyniku admoviłasia razmaŭlać. Paśla ja nie znajšła nivodnaha čałavieka, choć i šukała. U Rasii ž dzie zaŭhodna spytaj „ci vy zadavolenyja žyćciom?“ — vam stolki nahavorać!»

«Na mitynhi nie chadziła: biełaruskaj „vajny“ chapaje»

«Ja nie chadziła na mitynhi ŭ Maskvie, navat jak žurnalist.

Mnie biełaruskaj «vajny» chapaje. Kali pačynałasia Bałotnaja, ja była ŭžo ciažarnaja i nie ryzykavała. Ale niekatoryja maje kalehi ź Pieršaha chadzili.

Paśla hetych pratestaŭ pajšła chvala svabody słova na TB.

Dobry prykład: niabožčyk Ihar Kvaša, jaki vioŭ pieradaču «Čakaj mianie», praź internet zaklikaŭ ludziej iści na mitynhi, kazaŭ, što kali zastanieciesia doma, dyk budziecie bydłam, a nie hramadzianami. I heta čałaviek, jaki pracuje na hałoŭnym aficyjoznym kanale! I paśla hetaha jaho nie «vykinuli z kanała».

Poŭnaja demakratyja parvie Rasiju na kavałki

«U Rasii biezdań sił, bakoŭ i faktaraŭ. Skažu ščyra, ja nie padtrymlivaju revalucyju ŭ Rasii tak adnaznačna, jak u Biełarusi.

Mnie zdajecca, što poŭnaja demakratyja parvie Rasiju na kavałki.

Intelihiencyja, jakaja mitynhuje, pradstaŭlaje svaje intaresy, a nie intaresy naroda. Heta nasamreč demakraty, libierały, jakija chacieli b žyć u jeŭrapiejskaj krainie. Ale nie ŭsie rasiejcy, asabliva ŭ pravincyi, žadali b hetaha.

Jany słaba razumiejuć, jakija źmieny adbuducca ŭ ich žyćci. I navat mitynhoŭcy nie ŭsie za revalucyju. Jany za libieralizacyju, suprać zastoju.

Paśla raspadu SSSR rasijcy rasčaravalisia. Usie dumali: „Skiniem kamunistaŭ i zažyviom!“, ale ŭ vyniku šmat stracili. Ciapier rasijcy zarablajuć niebłahija hrošy, biznesoŭcy razumiejuć, što siarod tych, chto pojdzie brać Kreml, zaŭsiody znojducca tyja, chto pojdzie brać bułačnuju. Tamu bułačnik nie budzie hałasavać za revalucyju.

Kali kažuć pra falsifikacyi ŭ Rasii, zvyčajna ŭzhadvajuć „nakrutku“ ŭ 10–15%. Maim słovam, što ŭ Biełarusi hałasy nie ličać uvohule, a vyniki spuskajuć „źvierchu“, nie vierać navat ludzi z vybarkamaŭ: maŭlaŭ, bolš za 15% niemahčyma padrabić.

Ludzi, jakija paraŭnoŭvajuć situacyju ŭ Rasii ź Biełaruśsiu, nie viedajuć, što robicca ŭ Biełarusi.

Ja nie brała ŭdziełu ŭ rasijskich vybarach, ale kali b viedała, što ad majho hołasu zaležyć vynik i pajšła hałasavać, z usich kandydataŭ abrała b Pucina, choć ja i nie jahony fanat. U Biełarusi za Łukašenku b nie hałasavała. Za kaho zaŭhodna, ale nie za jaho».

Maskvoj treba ŭmieć karystacca

«Žyvu pad Maskvoj, za horadam. Maskva mnie nie padabajecca, ja nie lublu jaje, ale heta fantastyčny horad, dzie zbylisia maje mary. Tudy jeduć za „doŭhim rublom“. Hety horad, jak Łos-Andželes, treba ŭmieć im karystacca, i jon šmat čaho daść.

Heta horad mahčymaściaŭ. Tam cikava žyć, asabliva žurnalistu».

Biełaruskija pradukty viaziom na suvieniry

«Ja nie jem miasa i małočnych praduktaŭ, schilajusia da viehietaryjanstva. Ale biełaruskija tavary papularnyja ŭ Maskvie. Kali pryjści na rynak, to čarha budzie kala biełaruskaha šapika. Napeŭna, hetyja babulki-pakupnicy niešta razumiejuć. Dumaju, što nasamreč jakaść lepšaja, bo ŭ Biełarusi niama svabodnaj kankurencyi i małakazavody atrymlivajuć datacyi. Rasijskija ž u „svabodnym płavańni“. Biełaruskuju zhuščonku, tušonku i chleb skrynkami vozim siabram na suvieniry».

«Mova ci kava» ŭ Maskvie

«Ja vyrašyła rabić kursy biełaruskaj movy ŭ Maskvie. Jany biaspłatnyja, tamu za niezakonnuju pradprymalnickuju dziejnaść mianie nie pryciahnuć (śmiajecca).

Adbylisia ŭžo 4 zaniatki.

14 studzienia my ŭpieršyniu sabralisia ŭ maskoŭskaj kaviarni Starbucks. Pryjšło šmat lu-dziej — kala 40 čałaviek. Ja dumała, što budzie niešmatludna, ale da takoj kolkaści nie padrychtavałasia. My raźbilisia na dźvie hrupy i hulali ŭ „Mafiju“, a vykładčyki Vasil Drańko-Majsiuk i Volha Vierbiłovič byli viadoŭcami.

U asnoŭnym pryjšli biełarusy. Jany pakinuli svaju Radzimu, i ŭ ich jość žadańnie znajści siabroŭ, jość supolnyja temy.

Pryjšła pres-sakratarka Čechaŭskaha teatralnaha fiestyvalu, palitołah Kiryła Koktyš z žonkaj, student Mytnaj akademii, jaki choča stvaryć supołku biełarusaŭ Maskvy. Ruskija pisali pra žadańnie naviedać kursy pa-rasiejsku, niekatoryja na sapraŭdnaj trasiancy: „Ja diužie choču učiť movu“.

Ja abiacaju ludziam, što my budziem vučyć biełaruskuju movu viesieła, cikava, biez padručnikaŭ i sšytkaŭ.

Pačynajem my z raźminki, z „news cafe“. Heta adzinaje chatniaje zadańnie: ciaham tydnia treba čytać biełaruskamoŭnuju presu, a na zaniatku pierakazać upadabany artykuł svaimi słovami. Takim čynam my nie adryvajemsia ad radzimy ŭ Maskvie i zaadno vučym leksiku z roznych temaŭ: ad seksu da palityki. 70–80% zaniatkaŭ — moŭnaja praktyka. Budzie rubryka „pytańniečka“, „kalka z ruskaj“, „typovyja pamyłki“, „žyvaja mova“… Ludzi razmaŭlali, žartavali. Pad kaniec ja zabyłasia, što znachodžusia ŭ Maskvie.

Ź ciaham času niekatoryja ludzi „advalacca“, a z astatnimi my budziem pracavać bolš surjozna. Ja chaču zrabić jakasny intelektualny pradukt, i dla mianie istotnyja nie tolki viedy, ale i emocyi, jakija ludzi atrymlivajuć».

Ci budzie «Mova ci kava» ŭ Minsku

«Čamu ja rablu hetyja kursy? Nasamreč ja chaču arhanizavać takija ž u Minsku.

Maskoŭskaja hrupa — heta ekśpierymient. My budziem źbirać infarmacyju pra toje, što padabajecca ludziam, a što nie.

Ja žyvu ŭ Maskvie, i niemahčyma zrabić kursy ŭ Minsku dystancyjna. My ŭsio zrobim pa „franšyzie“, jak toj samy „Starbaks“ „pryjechaŭ“ z ZŠA ŭ Maskvu, tak i „movu ci kavu“ ekspartujem u Minsk. Ale heta budzie adzin prajekt, nad im budzie pracavać adna kamanda.

Ja liču, što biełaruskaja mova siońnia — adzinaje, što moža abjadnać narod. Ja ruskamoŭny čałaviek, jaki maje namier pakazać, što na hetyja zaniatki mohuć pryjści i ludzi z BRSM, i žurnalisty dziaržaŭnych ŚMI.

My pryjšli vučyć movu, šukać siabroŭ, pryjemna pravieści viečar u dobraj kampanii.

U Maskvie my zaniali cełaje kryło kaviarni, dla nas śpiecyjalna začynili dźviery, kab narod nie prabivaŭsia — my ŭvachod usio adno zabłakavali. U Minsku, ja budu damaŭlacca z kaviarniami, ale jany sami pavinny ŭ čarzie stajać: heta i prybytak, i pijar. Kali ŭ nas, prabačcie, i hety prajekt spyniać, to heta kaniec. Usio. Kraj. Viešałka».

* * *

Adkryćcio kursaŭ «Mova ci kava» ŭ Minsku adbudziecca 18 lutaha, pačatak a 19:00. Dalej zaniatki buduć adbyvacca kožny paniadziełak.

Heta budzie anałah takoha samaha "vyvučeńnia movy ŭ kaviarni", jakoje pačałosia ź inicyjatyvy žurnalistki Kaciaryny Kibalčyč u Maskvie.

Cikava, što ŭ Maskvie i Minsku kursy buduć iści adnačasova: 20:00 maskoŭskaha času — heta jak raz 19:00 biełaruskaha. Taki mientalny kantakt, kab iskryła:)

Na pieršy zaniatak pryjedzie Vasil Drańko-Majsiuk, vykładčyk anałahičnych kursaŭ u Maskvie. U Minsku vykładać movu buduć: Alesia Litvinoŭskaja (fiłołah) i Hleb Łabadzienka (žurnalist), čas ad času «Movu ci kavu» budzie vieści Andruś Takidanh, muzykant hurtu «Recha».

Kaviarnia: «Dom Fišera», pr.Niezaležnaści 84a.

Nabor u hrupu na staroncy facebook.com/MovaCiKava.

Zapisaŭ Kiryła Chilko

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH