Prarok i sumleńnie
Sajt charter97.org praciahvaje drukavać artykuły palitviaźnia Źmitra Daškieviča z turmy.
Niechta Alaksiej Macaviła, adzin z nabližanych da cieła, - jak havorać, - ideołahaŭ, da ampłua błohiera schilnaści nie maje, ale dla sajtu BiełTA zrabiŭ vyklučeńnie i źmiaściŭ dopis, kamuści dakazvajučy, što Daškievič nie sumleńnie i nie prarok nacyi, jak byvaje pišuć na niekatorych forumach, a nacyi kazus.
Adrazu pryznajusia, što błohierstvam nie zachaplajusia taksama (na hetym pačynajecca ahulnaść našych pohladaŭ i skančvajecca), ale zrablu vyklučeńnie i dla tavaryšča Macaviły i dla sajta “Chartyi”, da jakoha tak niaroŭna dychaje nazvany ideołah.
“Darečy, pa nazirańniach maich i kaleh, prykładna dźvie traciny aŭdytoryi hetaha sajta naviedvajuć jaho pa słužbovaj nieabchodnaści, a nie zadavalnieńnia dziela, ale heta tak, da słova”, - tak Macaviła pačynaje svoj dopis pad nazvaju: “Sumleńnie nacyi, ci kazus Daškieviča”. Kaniešnie, nie prosta da słova ŭstaviŭ tut prapahandyst pra “Chartyju”, a pa toj pryčynie, što intares da “Chartyi” jak krynicy infarmacyi značna pieravyšaje cikavaść da “Saŭbielii”. Tak, vypuski “SB-BS” vychodziać nakładam pryblizna pa 400 tysiač, a charter97.org chacia b raz u miesiac naviedvaje blizu 1 miljona čałaviek. Taki stan rečaŭ dziki dla dziaržideałohii, jaho nie mohuć spaścihnuć, i imknucca čymści apraŭdać. Voś Macaviła i prydumaŭ pra 2/3 naviednikaŭ, patłumačyŭšy ich vizity da fłahmana niezaležnych ŚMI słužbovymi abaviazkami. Ale zabyŭsia, vidać, niebaraka, što my ž z vami možam skarystacca admysłovymi pryjemami: dzialeńniem i pamnažeńniem. I što tady vychodzić? Tady vychodzić, što ŭ Biełarusi 400 tysiač čynoŭnikaŭ, katorym stavicca ŭ słužbovy abaviazak chacia b adzin pracoŭny dzień na tydzień, ale pryśviacić vyvučeńniu “Chartyi”. Ujaŭlajecie sabie taki prykoł?! Prysłužniki mo apielavać pasprabujuć da taho, što 400 tysiač saŭbiełaŭskich – usie da adnaho adepty niearabstva pad nazvaju “Dekret № 9”? Dyk ja tut ža zaznaču, što da mianie ŭ kamieru, jak i ŭ kožnuju kamieru T-1, štodnia prynosiać numar “SB-BS”, choć ja nikoli i nie padpisvaŭsia na hetaje vydańnie i nie dumaju, što padpisvaŭsia chto-niebudź inšy z žycharoŭ haradzienskaje turmy. Ale heta tak, da słova. Tym bolš ja zusim nie narakaju, mnie, naadvarot, vielmi cikava viedać ź pieršakrynic, kaho ŭsie ž nienavidzić zahadčyk usiaje kultury “Saŭbielii” Papova: biełarusaŭ, Łukašuka ci pytańniečka.
Takim čynam, 2/3 čynavienctva na charter97.org – heta była tolki pieršaja chłuśnia prapahandysta i tolki ŭ pieršym skazie. Ciapier niepasredna pra kazusy. Usie jany budujucca na interpretacyi vyrvanych cytataŭ z kantekstu maich dvuch artykułaŭ: “Pamiž Zachadam i Uschodam” (IV, 2010) i “Nie bojciesia ruskich” (IX, 2010). Macaviła pravodzić trepanacyju:
1) Itak, sravnim niekotoryje miesta.
«Naša «ahulnaja historyja» z Rasiejaj prajektujecca ŭ mianie na nastupny vobraz. Prychodzić susied da svajoj susiedki i havoryć. — Ty budzieš žyć sa mnoju! Taja jamu: — Nie, dziakuj, u mianie svaja haspadarka, voś i dzietki hadujucca, — havoryć jana i pakazvaje na troch chłapcoŭ i kałysku z dvuma dziaŭčynkami-niemaŭlatkami pasiarod chaty. Tady susied dastaje nahan i z krykam. — A ciapier budzieš?! — Stralaje ŭ jaje starejšaha syna. Dzicia zamiertva padaje, a maci, kidajučysia na cieła syna, hałosić. — Nie, nia budu! Tady susied z varjackim tvaram stralaje ŭ siaredniaha syna i ravie. — Ty budzieš sa mnoju žyć?! Maci ŭ strašennym žachu kryčyć. — Nie, ludažer, nia budu! Tady susied navodzić nahan na jaje małodšaha syna i z kryvavaju ŭchmyłkaju zapytvaje. — Dyk ty budzieš sa mnoju žyć ci nie? Užo varjaciejučaja maci kidajecca da apošniaha syna i, zatulajučy jaho svaimi hrudźmi, vydychaje. — Tak, budu. Žyvuć jany takim čynam hod, druhi. U rešcie rešt minaje mnoha času. Adčuvajučy chutkuju śmierć, maci vyrašaje raspavieści svaim dzieciam pra toje, chto sapraŭdy toj, kaho jany nazyvajuć «baćkam». Daviedaŭšysia žachlivuju praŭdu, dzieci zahadvajuć susiedu vymiatacca ŭ svaju chatu. Adnak toj, usurjoz aburany, pačynaje kryčać. — Dyk jak heta tak?! Ja ž vas raściŭ! My ž 70 hod razam žyli ŭ adnoj chacie! My ž z vami — adna siamja!».
To był apriel. A vot sientiabŕ.
«Bajacca prarasiejskaha kandydata - toje ž samoje, što bajacca vaŭkoŭ dy nie chadzić u les. Tamu ŭ dadzienaj sytuacyi lepš i na vybary nie chadzić, dy i palitykaj uvohule nie zajmacca. Strašna ž: pryjdzie rasiejski miadźviedź i ŭsich zadziareć. Demakratam treba zrazumieć toje, što zrazumieła lubomu zdarovamu čałavieku ŭ našaj krainie: rasiejski ŭpłyŭ jašče hadoŭ 50 (i dobra kali tolki 50) budzie adnym z vyrašalnych u hramadzka-palityčnym žyćci Biełarusi. Adrazu paśla krachu režymu Łukašenki siudy pryjdzie Rasieja. Pryjdzie, kab realizoŭvać svaje nacyjanalnyja intaresy — kab skupić nia skuplenyja pry Łukašenku «pradpryjemstvy-monstry» i «ŭbudavać ich u rasiejskija karparatyŭnyja łancužki» (pavodle prahramy U.Niaklajeva), kab dalej zabiaśpiečyć dziaržaŭnaść rasiejskaj movie, kab mieć bufernuju zonu pierad NATO i h.d., i h.d. Rabicca ž ŭsio heta budzie praz narmalnyja demakratyčnyja mechanizmy i instytuty».
Tak vsie-taki, čieho žie na samom diele Dmitrij ždiet s Vostoka: «sosieda s nahanom» ili «normalnych diemokratičieskich miechanizmov i institutov»?
Heta, jak ja razumieju, byŭ pieršy ruch skalpiela, i tamu ja adrazu ŭnošu jasnaść: nikoli i nidzie, ni ja i ni adzin inšy čałaviek, katory jašče pry pamiaci, nie moh by zajavić, što čakaje z Uschodu demakratyčnych miechanizmaŭ. Jak možna čakać z Rasiei taho, što jany i sami nie viedajuć, dzie brać. Heta toje ž samaje, što prasić ślapoha pravieści ciabie praz burałomny les da žyvatvorčaj krynicy.
Ja ž u pieršym vypadku pisaŭ tolki pra toje, što našaje “siabroŭstva” z Maskovijaj pieršyja dva stahodździ ad jaje ŭtvareńnia aśviečany 15 vojnami pamiž nami i skončyłasia padziełami našaha kraju i dałučeńniem jaho da Rasiei. Kaniešnie, dałučyli našych prodkaŭ da Kramla pa-bratersku. Tolki pa-bratersku na ŭschodni ład: u jakaści raboŭ. Bractva našaje ciaham 70 hod kamunistyčnaha teroru było hetkim ža dobraachvotnym, aleharyčny vobraz čaho ja i źmiaściŭ u artykule “Pamiž Zachadam i Uschodam”.
U druhim vypadku mnoju kanstatavana tolki taja realnaść, pavodle jakoj Rasieja tam, dzie jana nie moža naviazvać svaju volu padtrymoŭvajučy dyktaturu, jana vykarystoŭvaje demakratyčnyja pracedury (Prybałtyjskija krainy). I, zdajecca, čornym pa biełym napisana pra heta, ale ž nie, vypisvaje Macaviła, što čakaje niechta ź Biełakamiennaj “demakratyčnych pracedur”. Jak trapna zaŭvažyŭ adzin z “niačesnych”, pavodle hiebielskaŭskaj terminałohii, žurnalistaŭ V. Marcinovič, takaja ŭžo dola dziaržideołaha: asprečvać isnaje i vydumlać nieisnujučaje.
Idziem dalej pa kazusach:
2) Nieponiatno i v čiem principialnaja pozicija Daškieviča v voprosie, stoit li poddierživať diejstvija biełorusskoj vłasti po otstaivaniju suvierienitieta.
S odnoj storony, «U vypadku, kali takija zruchi źniešniaj palityki adbuducca, demakratyčnyja siły, naturalna, pavinny ich padtrymać. Bo ŭ svajoj dziejnaści my musim kiravacca najpierš nacyjanalnymi intaresami Biełarusi, a nie karotkačasovymi pratestnymi łozunhami. Jak my vystupali za niezaležnaść Biełarusi 14 hadoŭ tamu, kali Łukašenka stvaraŭ sajuznuju dziaržavu, tak my vystupajem za niezaležnaść našaj krainy i ciapier, kali zakliki da samastojnaści biare na ŭzbrajeńnie i sam staršynia Vyšejšaha savietu sajuznaj dziaržavy» (apriel).
S druhoj – «Dachodzić da takoha marazmu, što niekatoryja prapanujuć padtrymać u hetaj kałatniečy kiraŭnika troch antykanstytucyjnych pieravarotaŭ … tearetyčna moža źjavicca i horšy za Łukašenku palityk. Ale nichto mnie nie dakaža, što ŭ dadzienaj sytuacyi paet ci sanitarka buduć žachliviejšymi za jaho» (sientiabŕ).
Paćviardžaju, pryncypovaja pazicyja ŭ tym, što treba padtrymoŭvać tyja dziejańni režymu, jakija adpaviadajuć biełaruskim nacyjanalnym intaresam. Ale kali ja ŭchvalaju zabaronu Harantam na prodaž čarnił, dyk ci aznačaje heta, što ja pavinien i na vybarach hałasavać za taho, chto 18 hod zalivaje hetaja samyja čarniły ŭ dehradavanyja mazhi ajčynnych hurmanaŭ? I kali ja padtrymoŭvaju vymušanuju dla Łukašenki, pad ciažaram vonkavych abstavinaŭ, palityku ŭmacavańnia suvierenitetu našaje krainy, dyk ci heta mianie abaviazvaje padtrymoŭvać taho, chto ŭžo 18 hod hetym suvierenitetam handluje naprava-naleva?
Tamu ja i adznačaju, što pry demakratyčnym ładzie nivodzin palityk, navat kali i znojdziecca hetki žadajučy, nie zdoleje tak cynična vystaŭlać na panel dziesiacimiljenny narod: to bju siabie ŭ hrudzi, što, u adroźnieńnie ad piataje kałonny, nikoli nie pradam biudžetnaŭtvorčyja “Biełtranshaz” i “Salihorskalij”; to bju siabie ŭ hrudzi i pradaju ich; to pahražaju Rasiei druhoj Čečnioj na Uschodzie; to stvaraju ź joju ž ADKB i supolnaje vojska. Niemažlivymi buduć takije manieŭry na 180 hradusaŭ tudy-siudy pa adnoj prostaj pryčynie – pa pryčynie najaŭnaści demakratyčnych praceduraŭ kantrolu. Z uvahi na heta ja i śćviardžaŭ u artykule za IX, 2010, što ŭ elektaralnaj “kampanii-2010”, niebiaśpiečnym dla biełaruskaj niezaležnaści byŭ tolki adzin čałaviek inicyjatar troch antykanstytucyjnych pieravarotaŭ.
Zachopleny “łahičnaściu” analityki svajej, adzin z ruparoŭ ahitpromu padvodzić vysnovu:
3) Čto žie uśpieło tak kardinalno pomieniaťsia za čietyrie miesiaca, čto Daškievič zapieł «za upokoj» tam, hdie rańšie pieł «za zdravije», i naoborot? On sam podskazał, hdie iskať otviet:
“Naŭrad ci mnohija z tych palitykaŭ i palitolahaŭ, jakija tak uparta harłaniać ab «prarasiejskim kandydacie» i kolery jahonych hrošaŭ, mohuć nia viedać palitkuchni susiednich krainaŭ. Nia dumaju taksama, što niechta ź ich admoviŭsia b uziać paru miljončykaŭ na źviaržeńnie Haranta stabilnaści, kali b im toje prapanavali eŭrapiejskaj kapustaj, jakaja raście nie ŭ Bruseli, a ŭ Maskvie. I chutčej za ŭsio najbolš zaciata hałosić ab žachlivych rasiejskich hrošach jak raz toj, chto sam vielmi łasy na ich byŭ b, dy ci silonak małavata ich zdabyć, ci mazhoŭ”.
Takoj vot kazus Daškieviča: hdie “kapusta” – tuda, iźvinitie, i kozły.
Ja vybačaju i tłumaču jašče raz: “kazioł” – heta toj, chto supracoŭničaje z administracyjaj zony/turmy i źjaŭlajecca jejnaju častkaju. Ja ž nikoli nie prysłužvaŭ ni tam, za murami, ni tut. Apošnim ža vykazvańniem, vyrvanym z artykuła “Nie bojciesia ruskich”, ja sprabavaŭ ź psichałahičnaha punktu hledžańnia patłumačyć toj verchał pra praruskaść, jaki ŭźniaŭsia vakoł adnaho z kandydataŭ i jahonych resursaŭ: prablema nie ŭ hrošach, a ŭ tym, chto ich zdoleŭ znajści na svaju dziejnaść.
Biezumoŭna, heta nie pieršasny faktar i daleka nie samy vyznačalny, ale złačynnaha ŭ hrošach, samich pa sabie, ničoha niama. Złačynnaść moža palahać tolki ŭ złačynnaj mecie. Tamu navat farysei nie pažadali judaŭskija srebraniki kłaści ŭ chramie, a nabyli za ich pole dla mohiłak (hł. Mc. 27:4-7). U toj ža čas, u Samoha Chrysta z vučniami Jahonymi byŭ biudžet, jaki vykarystoŭvaŭsia dla abviaščeńnia Dobraj Viestki (hł. Jana 12:6). Zaviedvaŭ ža kapšukom ź biudžetam toj samy Juda, i hrošy ad hetaha niačystymi nie stalisia. I kali niechta zdoleŭ na Zachadzie ci na Uschodzie, kaniešnie, nie handlujučy ni sumleńniem svaim ni kaštoŭnaściami, zdabyć na raźvićcie hramadzianskaj supolnaści ci nacyjanalnaj kultury, dyk možna tolki paradavacca i za čałavieka hetaha, i za spravu Biełaruščyny.
Tamu ja mahu dazvolić sabie skazać adkryta, navat kali niechta zaklajmić mianie paśla takoha “praruskim”, što z hatoŭnaściu prymu dla śviatoj spravy adnaŭleńnia kanstytucyjnaha ładu paru apłambavanych vahonaŭ ad svaich rasiejskich siabroŭ, z katorymi tryvaŭ kałymskija zimy ŭ dziciačym sadku. Pierakanany, što toj-sioj z maich sibirskich ziemlakoŭ paru naftavych radoviščaŭ pavinien mieć i nie admovicca dapamahčy adnapałčaninu, z katorym prajšoŭ pa śniahach Mahadanščyny ad jaślaŭ da małodšaha školnaha vieku.
Naprykancy chacieŭ by supakoić ideołaha Macaviłu i inšych supracoŭnikaŭ Ministerstva Hiebielsa: nikoli nie imknuŭsia być ni sumleńniem nacyi, ni prarokam – heta nadta śviatyja katehoryi, kab imi apielavać na našym uzroŭni. Byŭ u XX st. u naroda našaha prarok – Kupała, było i sumleńnie – Bykaŭ. Pieršaha raśpiali, druhoha aplavali. Tamu i siadzim dahetul u zasieniach śmierci. Ale radavacca prapahandystam nie treba – XXI st. musić taki naradzić i praroka, za jakim pojduć, i sumleńnie, jakoje buduć słuchacca.
