Нобелеўскі лаўрэат назваў два галоўныя механізмы развіцця раку
Небяспечныя мутацыі і звязаныя з імі ракавыя пухліны часцей за ўсё ўзнікаюць у арганізме чалавека не з-за радыяцыі, сонечнага ўльтрафіялету або канцэрагенаў у ежы, а з-за працэсаў, звязаных з кругазваротам кіслароду і вады ў арганізме. Пра гэта заявіў Нобелеўскі лаўрэат па хіміі Томас Ліндал, піша tass.ru.
«Мы ўсе ведаем, што ўльтрафіялет можа выклікаць рак скуры, а крыніцы радыяцыі - рак іншых органаў. З іншага боку, ніхто не верыць у тое, што ўльтрафіялет здольны спарадзіць пухліны ў мозгу, печані і іншых унутраных органах, і толькі 1% пухлін звязаны з іянізавальным выпраменьваннем. Узнікае пытанне — адкуль бярэцца рак?» — адзначыў Ліндал.
Нобелеўская прэмія па хіміі 2015 г. была прысуджаная тром вядомым хімікам і малекулярным біёлагам, працы якіх дапамаглі зразумець, як менавіта клеткі «рамантуюць» сваю ДНК - гэты працэс называецца рэпарацыяй. Лаўрэатамі сталі Томас Ліндал (Швецыя), Пол Модрыч (ЗША) і Азіз Санкар (ЗША).
Ліндал адкрыў механізм так званай эксцызійнай рэпарацыі асноваў. Ферменты, якія ўдзельнічаюць у ім, знаходзяць пашкоджаны ўчастак ДНК, выразаюць яго і аднаўляюць прабел, выкарыстоўваючы непашкоджаны ланцуг ДНК у якасці ўзору. Гэты працэс, як патлумачыў малекулярны біёлаг, дапамагае клеткам пазбягаць штодзённага з'яўлення некалькіх тысяч новых мутацый у геноме клетак.
Амаль усе гэтыя «памылкі друку» ў ДНК, як патлумачыў Ліндал, звязаныя з двума працэсамі - пранікненнем малекул кіслароду і яго агрэсіўных злучэнняў у ядро клеткі, а таксама дзеяннем малекул вады на адзінкавыя «літары» нітак ДНК.
«Я гатовы паставіць грошы на тое, што амаль усе выпадкі раку, вядомыя медыцыне, узнікаюць не з-за радыяцыі, канцэрагенаў або ўльтрафіялету, а ў выніку натуральных працэсаў жыццядзейнасці ўнутры саміх клетак, звязаных з гідролізам і з'яўленнем агрэсіўных формаў кіслароду», - заявіў Нобелеўскі лаўрэат.
Гэтую асаблівасць раку, па яго словах, вельмі важна разумець, бо і кісларод, і вада адыгрываюць ключавую ролю ў жыцці арганізма. Іх нельга выдаліць з арганізма, прадухіліць іх з'яўленне ў ім - у цэлым, з імі немагчыма змагацца. Па гэтай прычыне, як лічыць Ліндал, рак немагчыма перамагчы ў прынцыпе - можна толькі стварыць лекі, якія дазволяць больш эфектыўна і бяспечней знішчаць пухліны, а таксама максімальна паменшыць іншыя фактары рызыкі.
У прыватнасці, ён парэкамендаваў усім курцам цалкам адмовіцца ад тытуню ці хаця б перастаць курыць адну цыгарэту за другой, бо рэчывы, якія прысутнічаюць у дыме цыгарэт, дзейнічаюць на клеткі прыкладна гэтак жа, як агрэсіўныя формы кіслароду, і гэтак жа моцна спрыяюць развіццю мутацый.
«Вядома, можна паспрабаваць удасканаліць тыя сістэмы папраўкі мутацый, якія адкрылі мы і нашы калегі. Я моцна сумняюся, што мы зможам вырашыць гэтую праблему - дадзеная сістэма ўдасканальвалася прыродай на працягу многіх мільярдаў гадоў. Для параўнання, нам прыйшлося выдаткаваць больш за дзесяць гадоў толькі на тое, каб раскрыць механізмы працы толькі аднаго са шматлікіх механізмаў рэпарацый ДНК. Вельмі сумнеўна, што мы зможам нешта прыдумаць, што прырода ўжо не апрабавала і забракавала за гэты час», - падсумаваў Ліндал.
