«Sovietskaja Biełoruśsija» apublikavała papiaredžańnie ŭsim sučasnym KHBistam
Historyja karjery, padzieńnia i śmierci kiraŭnika MHB-NKVD Biełarusi Łaŭrencija Canavy.
Historyja karjery, padzieńnia i śmierci kiraŭnika MHB-NKVD Biełarusi Łaŭrencija Canavy. Kolki losaŭ jon pałamaŭ, kolki śloznych prašeńniaŭ vykinuŭ u śmietnicu. Ale i dumać nie moh, što i svajo žyćcio jamu daviadziecca zaviaršać prašeńniami.
Kolki zajavaŭ, skarhaŭ i śloznych prašeńniaŭ — śloźnicaŭ — było padadziena na imia Łaŭrencija Canavy, jaki ŭznačalvaŭ
Mnohija z hetych dakumientaŭ zachavalisia ŭ dziaržaŭnych i viedamasnych archivach. Niekatoryja apublikavanyja. Naprykład, zajava 1939 hoda Kuźmy Čornaha na imia Pancielajmona Panamarenki i Łaŭrencija Canavy, u jakim piśmieńnik, jaki vyjšaŭ z turmy, admaŭlajecca vystupać śviedkam na sudovym pracesie i paćvierdzić pakazańni, vybityja ŭ jaho śledčymi. Siońnia jany čytajucca jak unikalnyja rukapisnyja pomniki čałaviečych trahiedyj, pałamanych losaŭ. Aŭtary śloźnicaŭ — aryštavanyja i asudžanyja, ich svajaki vykarystoŭvali lubuju mahčymaść dakazać svaju nievinavataść, zaśviedčyć addanaść uładzie. Mnohija prasili litaści.
Śloźnicy pisalisia pavodle asablivaha kanonu. I Canava hety kanon viedaŭ. Ale i dumać nie moh, što žyćcio svajo daviadziecca zaviaršać śloznymi prašeńniami ŭ tradycyjnym dla1930-ch —1950-ch hadoŭ styli.
…Jon pakidaŭ Biełaruś u 1951 hodzie, atrymaŭšy pryznačeńnie na pasadu namieśnika ministra dziaržaŭnaj biaśpieki SSSR. Pavodle śviedčańnia byłoha ministra justycyi BSSR Ivana Vietrava, padčas pravodzinaŭ na Minskim vakzale šerah kiraŭnikoŭ respubliki «na vačach usiaho naroda horka płakali i tak mocna abdymalisia i nie mahli rasstacca, što nie zaŭvažyli, jak kranuŭsia ciahnik i jany dajechali da stancyi Orša bolš za 200 km, a ŭśled za imi išli lehkavyja mašyny». Bolš za toje, I. Vietraŭ śćviardžaje, što hetyja kiraŭniki z pryciahnieńniem architektaraŭ Asmałoŭskaha i Karala abmiarkoŭvali pytańnie pra ŭźviadzieńnie ŭ Minsku «manumienta» Canavy. Historyja rasparadziłasia
4 krasavika Canavu aryštavali. 16 krasavika jon daje pakazańni:«Nakolki ja pamiataju, u pačatku 1948 hoda mnie pazvaniŭ pa telefonie ŭ pracoŭny čas były ministr dziaržbiaśpieki SSSR Abakumaŭ i, papiarednie daviedaŭšysia, ci adzin ja ŭ kabiniecie, spytaŭ, ci jość u MHB Biełaruskaj SSR mahčymaści dla vykanańnia, jak dasłoŭna skazaŭ Abakumaŭ, „važnaha rašeńnia ŭrada i asabistaha ŭkazańnia Stalina“.
Ja adkazaŭ, što ŭsio, što ŭ siłach MHB Biełaruskaj SSR, budzie vykanana […]
Prykładna praz hadzinu paśla razmovy z Abakumavym mnie patelefanavaŭ Ahalcoŭ i, paćvierdziŭšy, što praź dzień jon na aŭtamašynie vyjazdžaje ŭ Minsk, prapanavaŭ pra jaho pryjezd nikomu nie kazać.
Praz dva dni Ahalcoŭ z hrupaj supracoŭnikaŭ MHB SSSR na dźviuch aŭtamašynach prybyŭ na maju kvateru ŭ pryharadzie Minska…
Pryjechaŭšy dadomu sa słužby pa vykliku Ahalcova, jaki pazvaniŭ mnie pa telefonie z majoj kvatery, ja zastaŭ tam, akramia Ahalcova, pałkoŭnika Šubniakova, sakratara Ahalcova padpałkoŭnika Kosarava i dvuch nieznajomych mnie ludziej. Heta, jak vyjaviłasia, byli pałkoŭnik Lebiedzieŭ i šafior Kruhłoŭ, jakich Ahalcoŭ, znajomiačy mianie ź imi, nazvaŭ pracaŭnikami „bajavoj hrupy MHB SSSR“.
Da momantu majho pryjezdu na kvateru aŭtamašyny, na jakich prybyła hetaja hrupa rabotnikaŭ MDB SSSR, byli źmieščanyja ŭ haraž MHB Biełaruskaj SSR, raźmieščanyja pablizu dačy, u jakoj ja pražyvaŭ. Tam ža, u haražy, znachodzilisia i dva šafiory, jakija kiravali mašynami padčas ich ruchu z Maskvy ŭ Minsk […]
Na majo pytańnie, u čym abvinavačvajecca Michoełs i čamu abrany taki mietad pakarańnia jaho, Ahalcoŭ adkazaŭ, što na Michoełsa robiać vialikuju staŭku amierykancy, ale aryštoŭvać jaho niemetazhodna, bo jon šyroka viadomy za miažoj. Zrešty, praciahvaŭ Ahalcoŭ, u palityku ŭdavacca niama čaho, u mianie jość daručeńnie, jaho treba vykanać».
…Aryštavany Canava piša viasnoj 1953 hoda list Bieryju i prosić sustrečy: «…z maładych hadoŭ ja svajo žyćcio addaŭ sumlennamu słužeńniu Savieckaj dziaržavie, partyi i Vam… za vykanańnie vašych ukazańniaŭ nie paškaduju siabie…» 16 lipienia 1953 h. Canava z honaram padkreślivaje, što jon prajšoŭ na praciahu 30 hadoŭ «vysokapartyjnuju škołu
Pieršaja zajava datavanaja 15 žniŭnia 1953. Da taho času padziei pakacilisia nazad, u MUS adbyŭsia peŭny revanš. Malankoŭ pačaŭ viartać pazicyi. S. Ahalcoŭ pa pastanovie CK KPSS užo byŭ vyzvaleny
Sov. Siekrietno
Moskva — Krieml
Zajavlenije
Matieryj vrah sovietskoho naroda, najmit kapitalizma Bierija, na počvie ličnoj miesti, bieź vsiakoho osnovanija brosił mienia v tiuŕmu i vot užie piatyj miesiac niet konca moim mučienijam.
Ja nie ubijca, nie priestupnik, 35 let priedanno i aktivno borołsia za postrojenije kommunizma v našiej stranie. V boŕbie s vrahami Rodiny i na frontach vojny protiv zachvatčikov 20 raz tiažieło ranien i kontužien, obilno prolił svoju krov za sčasťje naroda. Sižu v tiuŕmie tiažieło bolnoj, a siemja, hdie nikto nie rabotajet, hdie 2 vnuka hrudnoho vozrasta, obriečiena na hołodnoje suŝiestvovanije.
Prošu Vašieho miłosierdija, iz žałosti poŝadiť mienia, pomiłovať i osvobodiť ot dalniejšieho zaklučienija v tiuŕmie.
Zavieriaju Vas, dorohoj, lubimyj čiełoviek sovietskoho naroda, Klimient Jefriemovič, čto ja posažien v tiuŕmu tolko na počvie miesti so storony vraha naroda Bierija i jeho bližajšieho okružienija. K ubijstvu etich ludiej ja otnošienija nie imieju. Vsiu opieraciju provodili Abakumov i Oholcov. Abakumov rukovodił iz Moskvy, a Oholcov na miestie v Minskie s bolšoj hruppoj połkovnikov i podpołkovnikov, prijechavšich iz Moskvy, MHB SSSR, provieli vsiu opieraciju. Ja žie nie vinovat, čto vvidu stiečienija obstojatielstv opieracija była proviediena v Minskie, hdie tohda ja był, k niesčasťju, Ministrom hośbiezopasnosti. Raz MHB SSSR imieło ukazanije, ono eto dieło provieło by v druhom miestie.
Pomohitie, vyručitie iz etoho połožienija mienia i moju pohibajuŝuju siemju. Svojej krovju opravdaju siebia pieried partijej i Rodinoj. Nadiejuś na Vašie błahodušije. Pokažitie mnie — stariku vnučat, staršij iz kotorych, pośle mojeho vozvraŝienija iz horoda, vsiehda zahladyvał mnie v ruki v ožidanii jabłoka ili
Trudno, očień trudno stradať bieźvinnym.
Jeŝie raz so ślezami prošu pomoŝi.
Ariestovannyj Canava
Butyrskaja tiuŕma — bolnica
12 žniŭnia na mašynapisnaj kopii lista K. Varašyłaŭ nakłaŭ rezalucyju: «Razasłać členam Prezidyuma CK KPSS». U toj ža dzień kopii z rezalucyjaj K. Varašyłava byli nakiravanyja Malankovu, Mołatavu, Chruščovu, Bułhaninu, Kahanoviču, Mikajanu, Saburavu, Piarvuchinu. Da kanca hoda 6 kopij z 8 (nie pastupili kopii ad Malankova i Mołatava) byli viernutyja i źniščanyja.
Nastupny list datavany 30 krasavika 1954 h. U metach vykanańnia rezalucyi Varašyłava ad 17 maja 1954 h. jon taksama byŭ nakiravany členam Prezidyuma CK KPSS.
Moskva — Krieml
ariestovannoho Canava Ł.F.
Zajavlenije
Vrah naroda Bierija na počvie miesti 4 apriela 1953 h. brosił mienia v tiuŕmu. Sovieršienno nievinovnyj 13 miesiaciev sižu v odinočkach raznych tiuriem h. Moskvy. Vtoroj raz dień 1 maja vstriečaju v tiažiełych usłovijach. Ja nie vrah Sovietskoj Rodiny. Vsiu svoju soznatielnuju žizń otdał diełu słužienija partii, aktivnoj boŕbie s vrahami Sovietskoho hosudarstva, eto podtvierždieno 20 ranienijami i kontuzijej, połučiennymi mnoj za etot pieriod.
Čto obŝieho u mienia mohło byť s Bierija?
S 1945 hoda Bierija i jeho blizkije ludi aktivno mienia prieśledovali, iskali vozmožnosť mojeho provała. Eto im nie udavałoś. Nakoniec, v apriele 1953 h. Bierija połučił etu vozmožnosť. Bierija brosił mienia v tiuŕmu tohda, kohda on svoich blizkich ludiej osvoboždał iz tiuŕmy, niesmotria na naličije matieriałov na nich. Jeśli by ja był blizok k Bierija, on mienia nie brosił by v tiuŕmu. No nie v etom dieło.
Obraŝajuś k Vam, dorohije ludi, umolaju i prošu pomoč mnie bolnomu stariku osvobodiťsia ot niezasłužiennoho nakazanija. V samyj tiažiełyj pieriod dla Sovietskoj Rodiny na frontach Otiečiestviennoj vojny Vy vidieli moju aktivnosť i priedannosť diełu partii. Každoje Vašie ukazanije dla mienia było śviatoje i vypołniałoś na vysokom urovnie. Ja prav, poetomu ja ośmielivajuś obraŝaťsia k Vam s etim zajavlenijem.
Jeŝie raz umolaju Vas, projaviť ko mnie miłosierdije, učiesť tiažiełoje połožienije mojej niesčastnoj siemji i osvobodiť mienia. Był i ostajuś priedannyj Sovietskomu narodu.
Ariestovannyj Canava
Butyrskaja tiuŕma, kamiera № 310
Nastupny list źjaviŭsia praź piać miesiacaŭ. U spravie zachoŭvajecca tolki rukapisny aryhinał. Rezalucyja Varašyłava adsutničaje. Adsutničaje i mašynapisnaja kopija. Čamu — ciažka skazać. Niaŭžo sprava ŭ tym, što aryštavany dazvoliŭ sabie zvarot «Darahi Klimient Jafremavič»?
Priedsiedatielu Priezidiuma Vierchovnoho Sovieta SSSR
ariestovannoho Canava Ł.F.
Zajavlenije
Dorohoj Klimient Jefriemovič!
Nie priezirajtie mienia, radi miłosierdija iz poŝady pomiłujtie i spasitie mienia sovieršienno ni v čiem nievinovnoho. Ja s vrahom Bierija nikakich dieł nie imieł, on moj vrah, on bieź vsiakoho osnovanija posadił mienia v tiuŕmu. Ja vsiu soznatielnuju žizń otdał diełu čiestnomu słužieniju sovietskomu narodu, partii i pravitielstvu. V aktivnoj boŕbie s vrahami Rodiny ja vieś izranien.
Dorohoj Klimient Jefriemovič! Požalejtie moju siemju, hdie 8 duš, v tom čiśle dva hrudnych vnuka ostaliś na proizvoł sud́by, oni biespomoŝnyje, jedinstviennym kormilciem ichnim był ja. Vy mienia znajetie, jeŝie v trudnyje minuty dla Rodiny, kak ja žiertvovał soboju. Ja nie mohu byť vrahom Rodiny, potomu čto vsie moje proischoždienije proletarskoje i čiestnoje. Pomohitie, spasitie, prošu Vas, ja Vaši ruki i nohi ciełuju, 1 ½ hoda tiuŕmy ubił mienia moralno i fizičieski. Prošu pomoŝi, ja nie vinovien. Ja požiertvuju soboj diełu partii.
Ariestovannyj Canava
Butyrskaja tiuŕma
28 sientiabria 1954 hoda
U adroźnieńnie ad papiarednich, nastupny list zachavaŭsia tolki ŭ kopii. Aryhinał, vierahodna, byŭ nakiravany Hienieralnamu prakuroru SSSR
Sov. siekrietno
Tolko lično
Priedsiedatielu Priezidiuma Vierchovnoho Sovieta SSSR
Skoro 2 hoda, kak ja v tiuŕmie. Každyj obriečiennyj čiełoviek ždiet spasienija. Ja eto spasienije ždu ot Vas, ot vielikoj Kommunističieskoj partii, kotoroj ja čiestno słužił diesiatiletija. Prošu mnie vieriť, čto ja nie priestupnik. Ja Vas nie śmieju obmanyvať.
Dorohoj Klimient Jefriemovič! Umolaju Vas, vojditie v moje połožienije i v połožienije mojej niesčastnoj siemji. Radi miłosierdija poŝaditie, pomiłujtie i osvoboditie mienia. Poŝaditie bolnoho, izraniennoho starika. Nie śviazyvajtie mienia s vrahom Bierija, s kotorym ja nikohda ničieho obŝieje nie imieł. No nie v etom dieło. Ja prošu pomiłovanija i poŝady. Ja nie v sostojanii pisať, ja płaču. Nadiejuś na Vašie čiełoviekolubije.
Ariestovannyj Canava
29 janvaria 1955 h.
Adkaz K. Varašyłavu Hienieralnaja prakuratura rychtavała bolš za miesiac. Uličvajučy, što hety dakumient raniej nie byŭ viadomy, pryviadziem jaho całkam. Asablivuju kaštoŭnaść jon ujaŭlaje dla daśledčykaŭ, jakija, znajomiačysia z najbahaciejšymi archivami, jašče tolki prystupajuć da asensavańnia historyi Biełarusi kanca
Siekrietno
Ekz. № ___
Spravka
Po diełu Canava Łavrientija Fomiča, 1900 hoda roždienija, urožienca sieł. Nachunovo Martvilskoho rajona Hruzinskoj SSR, obviniajemoho po st.st.
Dieło Canava vydieleno v osoboje proizvodstvo iz śledstviennoho dieła po obvinieniju vraha naroda Bierija i dr. 14 sientiabria 1953 hoda postanovlenijem Hienieralnoho prokurora SSSR.
V procieśsie śledstvija po nastojaŝiemu diełu ustanovleno, čto Canava javlałsia aktivnym učastnikom zahovorŝickoj hruppy, sozdannoj Bierija, i był śviazan s nim dlitielnoj sovmiestnoj priestupnoj diejatielnosťju, pomohał Bierija obmanyvať partiju i hosudarstvo, raspravlaťsia s nieuhodnymi jemu lud́mi i sovieršať inyje tiažkije hosudarstviennyje priestuplenija. Bierija žie vsiačieski sodiejstvovał Canava, prodvihaja jeho na otvietstviennyje hosudarstviennyje posty i pokryvaja jeho priestuplenija.
V orhanach ČK Hruzii Canava načał rabotať v 1922 hodu. Ispołniaja dołžnosť načalnika Politbiuro ČK Tiełavskoho ujezda v 1923 h., Canava sovieršił riad słužiebnych priestuplenij, a zatiem skryłsia i dlitielnoje vriemia razyskivałsia orhanami ČK. Tolko pri vmiešatielstvie Bierija, rabotavšieho tohda zam. pried. ČK i nač. SOČ v Hruzii, Canava był osvoboždien ot nakazanija.
Doprošiennyj po etomu povodu bližajšij soobŝnik Bierija, vrah naroda Mierkułov pokazał: «…mnie iźviestno, čto v 1922 h. Canava, tohda jeho familija była Džandžhava, był osuždien Kollehijej ČK Hruzii k rasstriełu v śviazi s nasilstviennym pochiŝienijem dočieri
S etoho vriemieni Canava pitał k Bierija ličnuju biespriedielnuju priedannosť, polzujaś jeho osobym raspołožienijem i pokrovitielstvom.
V svoich ličnych piśmach k Bierija v 1953 hodu Canava pišiet, čto: «…s mołodych let ja svoju žizń otdał čiestnomu słužieniju Sovietskomu hosudarstvu, partii i Vam… za vypołnienije vašich ukazanij nie poŝažu siebia…»
V piśmie ot 16 ijula 1953 hoda Canava pišiet, čto on prošieł v tiečienije 30 let «vysokopartijnuju škołu
Canava v svoich pokazanijach priznał, čto on był połnosťju ośviedomlen o priestupnoj diejatielnosti zahovorŝikov, odnako skryvał jeje, obmanyvaja partiju i pravitielstvo. Tak, Canava było iźviestno, čto v 1937–38 hh. Bierija, maskiruja svoju priestupnuju diejatielnosť, rasstrielał vsiech, kto rabotał s nim vmiestie v orhanach ČK Hruzii.
Priznavaja svoju ośviedomlennosť po etim faktam, Canava pokazał: «Bierija takoj čiełoviek, kotoromu ničieho nie stoit raspraviťsia s samym łučšim druhom, jeśli tolko jemu skažut, čto etot druh
Canava było chorošo iźviestno o priestupnom narušienii zakona i proizvole, nasaždajemom v Hruzii v 1937 — 1938 hh. vrahom naroda Kobułovym. Po etomu povodu Canava pokazał: «…Suŝiestvovała śpiecialnaja hruppa, kotoraja zanimałaś fabrikacijej matieriałov śledstvija na ariestovannych. Etu hruppu vozhłavlał Kobułov, a v hruppie byli Korchmazian, Krimian, Savickij, Chazan, druhich učastnikov hruppy ja nie znaju. Kromie fabrikacii dieł, eta hruppa zanimałaś iźbijenijami ariestovannych dla połučienija uhodnych im pokazanij».
Znaja o vražieskoj diejatielnosti Bierija i jeho soobŝnikov, Canava nie tolko nie priniał mier k ich razobłačieniju, no ustanoviv s nimi blizkije otnošienija, sam učastvovał v ich priestuplenijach.
Kohda v 1938 h. Bierija był naznačien na dołžnosť narkoma vnutrieńnich dieł SSSR, on stał rasstanavlivať na važnyje posty v orhanach NKVD svoich součastnikov. V čiśle druhich Bierija vyzvał iz Hruzii Canava i v diekabrie 1938 h. naznačił jeho narkomom vnutrieńnich dieł Biełorusskoj SSR, a v 1951 hodu pri sodiejstvii Bierija Canava był naznačien zam. ministra hosudarstviennoj biezopasnosti SSSR.
Rasśledovanijem ustanovleno, čto, rabotaja v etich dołžnostiach, Canava był viernym soobŝnikom vraha naroda Bierija, vypołniaja jeho priestupnyje ustanovki, nieukłonno provodił v Biełoruśsii liniju protivopostavlenija orhanov NKVD partii i pravitielstvu, ustraniał nieuhodnych Bierija i jeho soobŝnikam lic putiem falsifikacii protiv nich uhołovnych dieł i łožnych obvinienij.
Doprošiennyj po nastojaŝiemu diełu siekrietaŕ Mołodiečnienskoho obkoma partii tov. Prityckij S.O. pokazał: «…Stavleńnik iźmieńnika Bierija — Canava mietodami provokacij, intrih i kleviety vieł vražieskuju rabotu, napravlennuju na podčinienije partijnych orhanov orhanam MHB, na diskrieditaciju partijnych orhanov, na šielmovanije i kompromietaciju čiestnych partijnych i sovietskich rabotnikov…». «Canava, kak eto vidno iz faktov, diejstvovał v tom napravlenii, čtoby otstraniť partijnyje orhany ot kontrola za rabotoj orhanov hosudarstviennoj biezopasnosti, a vsiech čiestnych rabotnikov, vystupavšich protiv etoho, šielmovał kak trockistov i provokatorov».
Vtoroj siekrietaŕ Mohilevskoho obkoma partii t. Korolev R.Je., rabotavšij ranieje v CK KPB, soobŝił, čto Canava hrubo vmiešivałsia v rabotu obkomov partii Biełorusskoj SSR, raspuskał klevietničieskije łožnyje słuchi o jakoby płochoj rabotie obkomov, naviazyvaja svoju volu v riešienii bolšinstva voprosov.
Korolev pokazał, čto v 1950 hodu po poručieniju Canava byli rasprostranieny klevietničieskije dannyje, čto osłožnienija i niedostatki v Hrodnienskoj obłasti proischodiat
Summiruja vsie dannyje o vražieskoj diejatielnosti Canava v Biełoruśsii, Korolev ukazyvajet: «…Canava, javlavšijsia stavleńnikom iźmieńnika Bierija, provodił v Biełoruśsii liniju, napravlennuju na ošielmovanije čiestnych i priedannych Kommunističieskoj partii rabotnikov».
Zam. priedsiedatiela Sovieta Ministrov BSSR tov. Klimov I.F. pokazał, čto v 1940 h. po ukazaniju Canava za nim była ustanovlena niehłasnaja śležka, čto Canava sobirał klevietničieskij matieriał i sočiniał donosy počti na vsiech siekrietariej obkomov partii.
Daleje Klimov pokazał, čto: «…Canava kompromietirovał nie tolko siekrietariej obkomov partii, no i siekrietariej rajkomov, kotoryje pytaliś odiernuť otdielnych čiekistov, narušavšich partijnuju diściplinu».
Provokacionnyje matieriały klevietničieskoho charaktiera Canava sobirał po vsiem otraślam narodnoho choziajstva biełorusskoj riespubliki i soobŝał ich Bierija s cielju oporočiť rabotu partijnych i sovietskich orhanov, ubrať s rukovodiaŝiej raboty čiestnych, no nieuhodnych jemu i Bierija i postaviť orhany NKVD nad partijej i pravitielstvom.
Śvidietiel Pokrovskij A.P., rabotavšij v MVD BSSR, hovoria ob ustanovlenii Canava podsłušivanija tielefonnych razhovorov i śležkie za mnohimi rukovodiaŝimi rabotnikami sovietskich i partijnych orhanov Biełoruśsii s cielju ich kompromietacii, pokazał: «…Za pieriod 1946 — 1951 hh. litiernyje mieroprijatija byli primienieny v otnošienii śledujuŝich lic: zamiestitielej priedsiedatiela Sovieta Ministrov BSSR, Šavrova, Chołova, Čiernoho, ministra lehkoj promyšlennosti Sacunkieviča, ministra kiniematohrafii Sadkoviča, ministra prośvieŝienija Sajeviča, siekrietaria Homielskoho obkoma partii Diemčienko, zam. ministra strojmatieriałov Ovsianikova, zam. ministra zdravoochranienija Jevstafjeva, pried. vojennoho tribunała BVO Sacharova, priezidienta Akadiemii nauk BSSR Hraŝienkova, načalnika Hłavlita BSSR Dadiomovu, žieny Šavrova, rabotavšiej v riedakcii haziety „Sovietskaja Biełoruśsija“, pisatiela Jakuba Kołasa,
Polzujaś nieohraničiennym dovierijem Bierija i jeho pokrovitielstvom, Canava pri jeho pomoŝi i poddieržkie nasaždał v Biełoruśsii proizvoł i biezzakonije. Po jeho ukazanijam ariestovyvaliś nieuhodnyje jemu ludi, fabrikovaliś na nich uhołovnyje dieła, a zatiem posriedstvom šantaža i obmana, iźbijenij i pytok dobivaliś ot ariestovannych łožnych klevietničieskich pokazanij, obviniaja v tiažkich hosudarstviennych priestuplenijach ni v čiem niepovinnych ludiej. Tak byli sfalsificirovany dieła na: Turok A.B., Pyžikova V.S., Anisimova S.H. (vierojatno, v tiekstie ošibka, był ariestovan byvšij člen Kompartii Zapadnoj Biełoruśsii žurnalist
Pokazanijami mnohočiślennych śvidietielej, matieriałami i dokumientami dieła Canava połnosťju izobličajetsia kak bližajšij i aktivnyj soobŝnik vraha naroda Bierija, osuŝiestvlavšij priestupnyje płany zahovorŝikov.
Zam. hłavnoho vojennoho prokurora
24 marta 1955 hoda
Pierakład hetaha tekstu z «jurydyčnaha słenhu 1955 hoda» na sučasnuju mova moža być nastupnym: «Pavažany Klimient Jafremavič! Canava źjaŭlajecca voraham naroda i niama čaho jamu dapamahać. Pakul chaj siadzić. I naohuł, hetaj spravaj zajmajecca Prezidyum CK KPSS, členam jakoha Vy źjaŭlajeciesia».
U 1955 hodzie Canava nakiravaŭ jašče dźvie zajavy Varašyłavu. Pieršaja ź ich, ad 17 lutaha, była niezvyčajnaj pa źmieście, datyčyła viadomaha byccam by tolki Canavu radovišča nafty i kamiennaha vuhalu. Nakolki možna mierkavać pa dakumientach, reakcyi Varašyłava na heta aryhinalnaje prašeńnie nie było.
Tolko lično
Priedsiedatielu Priezidiuma Vierchovnoho Sovieta SSSR
Zajavlenije
Užie nieskolko raz pisał ja o tom, čto ja znaju v horach, primykajuŝich k chutoru, hdie ja rodiłsia i ros, ohromnoje miestoroždienije niefti i kamiennoho uhla [tut i dalej vyłučany tekst padkreśleny Canavam. — V.S.]. Eto miesto nikomu nie iźviestno, i do sich por tam nikakaja rabota nie provodiłaś. V dietstvie, kohda ja był pastuchom, ja s etich miest snabžał niefťju i uhlem kak našu siemju, tak i sosiediej. V 1938 h., buduči načalnikom Kołchidstroja, ja tuda jezdił s odnim inžienierom, rabotavšim u mienia, i fakt naličija tam bolšoho zapasa niefti i uhla nie vyzyvajet somnienija, potomu čto vsie eto vypirajet na povierchnosť. V 1938 h. ja był pierieviedien na rabotu v BSSR, i etot vopros ostałsia nieisśledovannym.
Dorohoj
Ariestovannyj Canava
Apošniaja śloźnica Canavy datavanaja 13 krasavika 1955 hoda.
Priedsiedatielu Priezidiuma Vierchovnoho Sovieta SSSR
hraždaninu Vorošiłovu K.Je.
Zajavlenije
Dorohoj Klimient Jefriemovič!
Obraŝajetsia k Vam izdierhannyj, izraniennyj starik Canava. Ni v čiem nie vinovien, prošu pomoč. V postanovlenii Plenuma CK KPSS ot 10/VII 1953 h. skazano, čto Bierija, buduči ministrom vnutrieńnich dieł SSSR, chotieł ispolzovať orhany i zachvatiť vłasť dla riestavracii kapitalizma v našiej stranie. No kohda Bierija był ministr vnutrieńnich dieł, ja sidieł v tiuŕmie Bierija, kakim žie obrazom ja moh byť členom zahovorŝickoj orhanizacii Bierija, kohda ja sidieł v tiuŕmie, buduči posažien samim žie Bierija?
S nim ničieho obŝieho nikohda nie było. Bierija i sam nie budiet otricať, čto on mienia nienavidieł. Dorohoj Klimient Jefr! Ja dvadcať raz tiažieło ranien v tom čiśle: 1) v 1921 h. buduči načalnikom Sienokskoho ujezdnoho politbiuro połučił II tiažiełych pulevych ranienija; 2) v 1922 h. v boŕbie s politbandoj Hołokajeva 4 raza był tiažieło ranien; 3) v 1924 h. pri likvidacii vosstanija v Hruzii był 5 raz tiažieło ranien; 4) v 1941 h. na Zapadnom frontie był tiažieło ranien i kontužien. Poŝaditie mienia i moju niesčastnuju bolšuju siemju. Radi miłosierdija iz poŝady — osvoboditie mienia. Ja nie vrah, ja priedannyj syn Sovietskoj Rodiny. Nadiejuś na Vas.
Ariestovannyj Canava
26 krasavika 1955 h. Varašyłaŭ pračytaŭ śloźnicu. Na supravadžalnym liście načalnika Butyrskaj turmy sinim ałoŭkam pakinuŭ rezalucyju: t. Rudienko
Abstaviny śmierci Canavy 12 kastryčnika 1955 da kanca nie vyśvietlenyja. U zborniku «Łaŭrencij Bieryja. 1953. Stenahrama lipieńskaha plenuma CK KPSS i inšyja dakumienty», vydadzienym u Maskvie ŭ 1999 h., siarod daviedkavych materyjałaŭ na staroncy 495 pryviedzienyja źviestki, što Canava ŭ turmie skončyŭ žyćcio samahubstvam. Viadomaja i dakładnaja zapiska vykanalnika abaviazkaŭ Hienieralnaha prakurora SSSR P. Baranava ŭ CK KPSS ad 15 kastryčnika 1955 h., u jakoj nazvanaja inšaja pryčyna śmierci: «Dakładvaju, što sprava pa abvinavačvańni byłoha ministra dziaržaŭnaj biaśpieki BSSR Canavy Ł.F. spynienaja za śmierciu abvinavačvanaha. Canava z maja h.h. znachodziŭsia na lačeńni ŭ špitali pry Butyrskaj turmie i pamior 12 kastryčnika. 14 kastryčnika
…Śloźnicy ŭ staražytnych rymlan — heta posud, u jakim byccam by zachoŭvalisia ślozy, pralityja padčas
