«Dyrektara doma-muzieja Mickieviča možna było daŭno zvolnić pa artykule» — inšaje tłumačeńnie kanfliktu ŭ Zavośsi
Dniami my paviedamlali, što z dyrektaram doma-muzieja ŭ Zavośsi Anatolem Jeŭmiańkovym nie praciahnuli kantrakt. Što cikava, niezadoŭha da hetaha ŭ jaho ŭźnikła sprečka z «hubiernataram» vobłaści Anatolem Lisam, padčas jakoj toj skazaŭ zvolnić Jeŭmiankova. Hety fakt aburyŭ hramadskaść, pakolki spadara Jeŭmiańkova mnohija ličać unikalnym i hienijalnym ekskursavodam i cudoŭnym čałaviekam, jaki dla muzieja robić usio, što tolki mahčyma. Jak i dla imia Mickieviča.
Dziaržaŭny muziej historyi biełaruskaj litaratury.
Dom-muziej u Zavośsi — adzin ź dzieviaci filijałaŭ Dziaržaŭnaha muzieja historyi biełaruskaj litaratury, apošnija dziesiać miesiacaŭ im kiruje Źmicier Jackievič. Jon pahutaryŭ z «NN» pra situacyju, jakaja skłałasia na małoj radzimie Mickieviča.
«Naša Niva»: Čamu ź ciapierašnim dyrektaram filijała ŭ Zavośsi nie praciahnuli kantrakt?
Źmicier Jackievič: Zahadčyk filijała ŭ pieršuju čarhu pavinien adkazvać za haspadarku, to bok za stan muzieja i jaho funkcyjanavańnie — arhanizacyju ekskursij i ŭsiaho astatniaha.
Spadar Anatol Ivanavič, na žal, hetym abaviazkam nie davaŭ rady. Jon adkryta zajaŭlaŭ ministru kultury Barysu Śviatłovu, što zajmajecca tolki praviadzieńniem ekskursij. Našy sproby padšturchnuć jaho pačać rabić elemientarny ramont nie dali nijakaha plonu.
Tym bolš apošnim časam my pačali zaŭvažać, što ekskursii spadara Anatola Ivanaviča nie adpaviadajuć rečaisnaści i časam uvodziać ludziej u zman.
Źmicier Jackievič.
«NN»: Što značyć «nie adpaviadajuć rečaisnaści»?
ZIA: Heta značyć, što fakty, jakija ahučvaje spadar Jeŭmiańkoŭ, nie paćvierdžanyja. Pakolki heta nie pryvatnaja łaŭka, a ŭsio ž taki dziaržaŭnaja ŭstanova, treba prytrymlivacca płanu ekskursii. Na žal, tekstaŭ ekskursij, padobna, u Anatola Ivanaviča nikoli i nie było. Materyjał va ŭsich płanach sastareŭ, ale spadar Jeŭmiańkoŭ ad jaho nie adryvajecca, a treba ruchacca dalej.
Filijał nie raźvivaŭsia, byŭ rehres. Mnohija budynki pryjšli ŭ zaniapad. U adnym — razmarožanaja sistema aciapleńnia, byli i inšyja prablemy, jakija nieadnarazova fiksavalisia ŭ aktach kamisij. Usio praz chałatnaść.
Maje spadziavańni, što spadar Jeŭmiańkoŭ pačnie niešta mianiać, ni da čaho nie pryviali. Jon nie adnojčy parušaŭ pracoŭnuju, vykanaŭčuju i finansavuju dyscyplinu. U pryncypie, ja ŭžo daŭno moh zvolnić jaho pa artykule. Ale z ulikam uzrostu čałavieka i taho, što jon ŭsio ž taki robić spravu, my dačakalisia skančeńnia kantraktu i vyrašyli rasstacca paluboŭna.
Z dapamohaj Baranavickaha rajvykankama my ŭžo znajšli novaha zahadčyka filijała, 31 žniŭnia jamu pieradaduć spravy.
«NN»: Možacie raskryć jaho imia?
ZIA: Miascovy čałaviek, pa adukacyi nastaŭnik biełaruskaj movy i litaratury. Pracavaŭ u škołach, u Baranavickim univiersitecie. Jon pahadziŭsia dahladać filijał i spryjać pryviadzieńniu jaho ŭ narmalny stan, a nie zajmać pazicyju «heta nie maja zadača, ja hetym zajmacca nie budu».
Dom-muziej Mickieviča ŭ Zavośsi. Fota wikimedia.org
«NN»: Vy skazali, što spadar Jeŭmiańkoŭ raskazvaje fakty, jakich byccam by nie isnuje. Vam chtości raspavioŭ pra heta?
ZIA: Mienavita. Reč u tym, što daśledavańni pa Mickieviču nie stajać na miescy. Kožny hod źjaŭlajucca novyja fakty, viersii, archiŭnyja daśledavańni, novyja dakumienty. Ich treba ŭvodzić u navukovy ŭžytak, a infarmacyja spadara Jeŭmiańkova zastałasia na ŭzroŭni dziesiacihadovaj daŭniny.
Niekatoryja adchileńni ad temy i tłumačeńni ŭ apoviedach spadara Jeŭmiańkova prosta vychodziać za miežy ŭsich isnujučych norm, praviłaŭ i histaryčnaj praŭdy. Dla nas vielmi važna, kab ekskursii ŭ našych ustanovach pravodzilisia na peŭnym uzroŭni i adpaviadali rečaisnaści. Na žal, hetaha nie było. I heta było nieadnarazova zaśviedčana kalehami-muziejščykami nie tolki z našaha muzieja, supracoŭnikami biblijatek, jakija byli paprostu šakavanyja padačaj peŭnaha materyjału.
«NN»: Ale ž chiba za hetuju jaskravuju padaču ludzi tak i lubiaćdyrektara.
ZIA: Chaciełasia, kab heta było na realnaj hlebie, na histaryčnym hruncie, tamu što adna sprava — raskazvać štości kamuści na kuchni, inšaja — u dziaržaŭnym muziei. Skažam miakka, heta dyskredytuje muziej, Ministerstva kultury, a časam i našu krainu.
«NN»: Spadar Jeŭmiańkoŭ nie pieršy hod na piensii. Čamu tady jamu dahetul praciahvali kantrakt?
ZIA: Ja nie chaču adkazvać za svaich papiarednikaŭ. Ja pracuju ŭsiaho dziesiać miesiacaŭ, i tych faktaŭ, jakija ŭbačyŭ, mnie dastatkova.
A nakont pierapałki z hubiernataram… Pa-pieršaje, ja nie viedaju, na jakoj padstavie Anatol Ivanavič byŭ na toj naradzie, čamu jaho tudy zaprasili. Muziej znachodzicca ŭ respublikanskaj ułasnaści i padparadkoŭvajecca Ministerstvu kultury.
Vychodzić, što ŭ pracoŭny čas zahadčyk filijała źjaŭlajecca nieviadoma dzie i dyskredytuje naš muziej. My ŭsie možam fiłasofstvavać, razmaŭlać pra kryteryi kultury, što pavinna akuplacca, što nie pavinna — heta ŭsio inšaja sprava. Adkazvać treba ŭ miežach svajoj kampietencyi i dziejničać pavodle słužbovaj instrukcyi.
Spadar Anatol Ivanavič sam siabie zahnaŭ u pastku, u hetaj situacyi vinavaty tolki jon sam. Hetaha ŭsiaho mahło b i nie być.
«NN»: Spadar Jeŭmiańkoŭ havoryć pra toje, što na ramont budynkaŭ muzieja paprostu nie vydatkoŭvalisia hrošy. Ci sapraŭdy heta tak? Ci moh jon u takoj situacyi zrabić štości, kab palepšyć stan muzieja?
ZIA: Biezumoŭna. Ale ŭ jaho padparadkavańni dvoje rabočych pa kompleksnym absłuhoŭvańni budynkaŭ, jakija pavinny za imi dahladać. Tym bolš kali ramont tyčycca niekalkich došak. Niesurjozna kazać, što niemahčyma znajści ich na miescy i prybić. Heta ŭsio robicca elemientarna, kali ŭ budynka jość haspadar.
Toje, što adbyvajecca ciapier u Zavośsi, mnie vielmi nie padabajecca. Tam pavinien źjavicca haspadar, jaki ŭ pieršuju čarhu budzie adkazvać za narmalnaje funkcyjanavańnie filijała, bo praviadzieńnie ekskursij — najpierš sprava ekskursavoda.
«NN»: Spadar Jeŭmiańkoŭ šmat kazaŭ pra toje, što dahladaŭ i zajmaŭsia prylehłymi terytoryjami: sadziŭ drevy, kvietki.
ZIA: Anatol Ivanavič sapraŭdy hetym zajmaŭsia i rabiŭ heta cudoŭna. Dziakuj jamu za heta, tut pytańniaŭ niama, heta jaho zasłuha.
Ščyra kažučy, praz voś hetuju situacyju my nie možam narmalna pracavać ź filijałam u inšych nakirunkach. Pa-pieršaje, sioleta ŭ nas 200-hadovy jubilej zasnavańnia tavarystvaŭ fiłamataŭ i fiłaretaŭ i my płanavali pravieści šerah imprez na bazie filijała. Pa-druhoje, płanavali pravieści kruhły stoł, dzie b mahli abmierkavać, jak budziem śviatkavać 220-hodździe Adama Mickieviča, što prypadaje na nastupny hod.
Na žal, ciapier heta nie vypadaje rabić, pakolki praź niekalki tydniaŭ u filijał pryjdzie novy čałaviek i treba budzie naładžvać pracu i vyrašać usie tyja prablemy, jakija dahetul nie vyrašalisia ŭ filijale. Ale ŭ nas zapłanavanaja vystava fiłamataŭ i fiłaretaŭ, jana budzie ekspanavacca ŭ vieraśni ŭ Domie-muziei Adama Mickieviča ŭ Navahradku, zapłanavany kruhły stoł, jaki adbudziecca ŭ Minsku ŭ kancy nastupnaha miesiaca. Budziem pracavać pa ŭšanavańni pamiaci Adama Mickieviča i nadalej, biezumoŭna. Čas raskidvać kamiani prajšoŭ, heta ŭsio naša kultura, naša spadčyna. My nie možam zastacca ŭ baku ad Mickieviča i filijała ŭ Zavośsi ŭ lubym vypadku, bo heta častka našaha muzieja. Tym bolš što pa Kodeksie ab kultury my źjaŭlajemsia kaardynataram muziejaŭ padobnaha profilu. Adpaviedna, budziem pracavać u hetym kirunku.
Padobnaja situacyja ŭ nas skłałasia ź filijałam Mścisłaŭskaha muzieja ŭ Małoj Bahaćkaŭcy, dzie naradzilisia braty Hareckija.
My niadaŭna arhanizoŭvali kruhły stoł u miežach 25-ch Hareckich čytańniaŭ, jakija štohod pravodziacca na bazie našaha muzieja, i pravodzili kruhły stoł u Mahilovie, dzie razam ź miascovymi ŭładami stanoŭča vyrašyli pytańnie ab losie filijała. Było pryniata rašeńnie nie pieranosić jaho ŭ Mścisłaŭ, a zachavać. Nastupny hod — jubilejny hod Maksima Hareckaha. My spadziajomsia, što razam z mahiloŭskimi, mścisłaŭskimi, horackimi ŭładami, ź jakimi budziem pravodzić mierapryjemstvy pa śviatkavańni i ŭšanavańni jaho pamiaci, zdolejem udychnuć novaje žyćcio ŭ muziej u Małoj Bahaćkaŭcy.
My bačym prablemy, jakija isnujuć va ŭsich muziejach, heta źviazana z našaj ahulnaj ekanamičnaj situacyjaj. Padaje kolkaść naviednikaŭ, ale na cikavyja kulturnyja imprezy ludzi iduć.
My ŭ hetym pierakanalisia, kali pravodzili «Rakucioŭskaje leta», litaraturnaje padarožža «Broŭka «1.1.1.» Ludzi hatovyja nabyvać kvitki, vyjazdžać z nami. Kožny raz my dumajem pra toje, jak zrabić, kab było cikava. Apošnim razam u «Rakucioŭskim lecie» ŭ nas byŭ siadzibnik. My sprabujem rabić usio, kab ludzi pačali naviedvać našy muziei i ich filijały. My razumiejem, što heta treba rabić, my hetym zajmajemsia i budziem zajmacca nadalej. I spadziajomsia, što my heta zrobim ahulnymi namahańniami, u tym liku z dapamohaj srodkaŭ masavaj infarmacyi.
