Pra masturbacyju i nie tolki: apublikavanaja apovieść na asnovie listavańnia Dastajeŭskaha ź junakami ź Biełarusi
«Otkrovienija junych duš»: u Amierycy vyjšła kniha Siamiona Bukčyna na asnovie listavańnia Dastajeŭskaha z maładymi ludźmi.
Fiodar Dastajeŭski. Frahmient partreta pendźla Vasila Piarova. Fota ź Vikipiedyi.
Amierykanskaje vydaviectva Franc Tireur (Ńju-Jork) vypuściła na ruskaj movie knihu Siamiona Bukčyna «Otkrovienija junych duš». U knihu ŭvajšli dźvie apovieści, pabudavanyja na listavańni kłasika litaratury Fiodara Dastajeŭskaha ź viciebskim himnazistam Uładzimiram Stukaličam i maładoj minčankaj Sofjaj Łurje.
Viciebski junak vyrašyŭ davieryć piśmieńniku samyja intymnyja staronki svajho žyćcia. Dastajeŭski z ułaścivaj jamu cikavaściu da temy ananizmu litaralna prymusiŭ saramlivaha chłopca raździecca.
Toj vielmi pieražyvaŭ z pryčyny, što listy piśmieńnika mohuć trapić na vočy rodnym. I tamu jon źniščyŭ ich. Ale listy samoha Stukaliča zachavalisia ŭ archivie Dastajeŭskaha i ŭpieršyniu całkam drukujucca ŭ knizie. Stukalič dvojčy naviedaŭ piśmieńnika ŭ Pieciarburhu.
Ich razmovy i listavańnie vychodzili za miežy intymnaj temy, jakaja vielmi chvalavała padletka. Viciebski himnazist taksama pisaŭ Dastajeŭskamu ab prablemach i navakolnaha, i rasijskaha žyćcia.
Jon imknuŭsia dałučyć ruskaha piśmieńnika da składanaściej tahačasnaha nacyjanalnaha pobytu ŭ Biełarusi i
ŭ adnym ź listoŭ z vyklikam padkreśliŭ, što, pry ŭsioj simpatyi da ruskich, jon pierš za ŭsio ličyć siabie biełarusam i bačyć svaju budučyniu ŭ tym, kab pracavać na adukacyju i vychad ź ciemry biełaruskaha naroda.
Paźniej Uładzimir Kazimiravič Stukalič skončyŭ jurydyčny fakultet Pieciarburhskaha ŭniviersiteta, šmat pisaŭ i drukavaŭ na temy biełaruskaj historyi, staŭ viadomym u Viciebsku hramadskim dziejačam.
Mienavita libieralnaja hramadskaja dziejnaść, u tym liku skiravanaja na ŭmacavańnie nacyjanalnych pryjarytetaŭ biełarusaŭ, stała pryčynaj rasstrełu Stukaliča viciebskaj ČK u 1918 hodzie.
Druhaja apovieść pryśviečana sustrečam i listavańniu Dastajeŭskaha z dačkoj minskaha finansista Safijaj Łurje.
Jana źbirałasia jechać u jakaści miedycynskaj siastry ŭ Sierbiju na rasijska-tureckuju vajnu i pryjechała paraicca da jaho. Piśmieńnik horača vitaŭ heta žadańnie maładoj minčanki i raspavioŭ pra ich sustreču i razmovu ŭ adnym z numaroŭ svajho «Dnievnika pisatiela». Žadańniu Sofji zapiarečyŭ baćka, i pajezdka nie adbyłasia. Ale kantakty jaje z Dastajeŭskim praciahvalisia. U adnym ź listoŭ Sofja padrabiazna raspaviała piśmieńniku pra pachavańnie doktara Hindenburha, jakoha za dobraje i bieskaryślivaje serca lubili ŭsie žychary Minska, asabliva biednata. Tamu jaho pachavańnie stała niečuvanaj dahetul u horadzie hramadzianskaj akcyjaj. U apošni šlach doktara pravodziŭ litaralna uvieś Minsk. Dastajeŭski, jakoha vielmi chvalavała humanistyčnaja prablema «vsiečiełovieka», amal bieź źmien źmiaściŭ vialiki list Sofji Łurje ŭ čarhovym numary «Dnievnika pisatiela». Takim čynam maładaja minčanka ŭ peŭnym sensie stała saaŭtarkaj vialikaha ruskaha piśmieńnika.
Častka listoŭ Dastajeŭskaha da maładoj minčanki zachavałasia i ŭvajšła ŭ jahony zbor tvoraŭ. A častka zhubiłasia. Zatoje listy samoj Safii Łurje zachavalisia całkam u archivie Dastajeŭskaha i, jak i listy U.Stukaliča, nadrukavanyja ŭ knizie S.Bukčyna.
Safija Łurje pamierła maładoj žančynaj. Jana zajmałasia pierakładčyckaj dziejnaściu, pierakładała na niamieckuju Dastajeŭskaha, Čechava, Karalenku.
Jaje syn Poł Epštejn staŭ viadomym fizikam, prafiesaram Kałumbijskaha technałahičnaha instytuta, u archivie jakoha zachoŭvajucca jahonyja ŭspaminy, u tym liku ŭ ich havorycca i pra listavańnie jaho maci z Dastajeŭskim, pra los ich pierapiski.
Tvorčaść Fiodara Dastajeŭskaha — adna ź viaršyń suśvietnaj litaratury. Jon nie prosta pranikaŭ u hłybini čałaviečaj dušy, jon imknuŭsia apisać straści, jakija vałodajuć čałaviečaj dušoj, iracyjalnyja pamknieńni. Pry hetym jon byŭ krytyčny da zachodniejeŭrapiejskaj cyvilizacyi, da katalicyzmu i pratestantyzmu i, adnačasova, da libieralnych, sacyjalistyčnych i ateistyčnych idej. Usiamu hetamu jon procistaŭlaŭ pravasłaŭnuju Rasiju i «ruskuju dušu». Listavańnie Dastajeŭskaha ź biełarusami dazvalaje lepš zrazumieć, jak piśmieńnik źbiraŭ materyjał dla svaich tvoraŭ.
