Na pryjomie ŭ łahapieda chłopčyku nie dali havaryć pa-biełarusku
Voś užo try miesiacy siamja biełaruskaha daśledčyka Anatola Trafimčyka nie moža dabicca prabačeńniaŭ za prykruju situacyju, što zdaryłasia padčas psichołaha-miedyka-piedahahičnaha abśledavańnia ich syna.
Ilustracyjny zdymak. Fota Siarhieja Hudzilina.
Nieparazumieńnie z kamisijaj Minskaha haradskoha centra karekcyjna-raźvivalnaha navučańnia i reabilitacyi ŭźnikła naprykancy sakavika.
«Žonka i syn pajšli da łahapieda ŭ centr, kab prajści nievialikaje abśledavańnie dla nakiravańnia ŭ łahapiedyčnuju hrupu. Zrazumieła, tam pravodzili hutarku.
Syn pačaŭ adkazvać na pytańni pa-biełarusku, a jaho stali absiakać, pryčym rezkavata. Kazać, «hovori po-russki». U jaho pytajucca: «Što heta?» Jon kaža: «Ałovak». A jamu: «Po-russki kak eto budiet? Po-russki?» Kaniečnie, heta jaho źbiantežyła jašče bolš. Situacyja aburyła žonku, ale ŭ jaje z pryčyny stresu nie chapiła śmiełaści vykazacca tam ža», — raskazvaje spadar Anatol.
Zaniepakojeny baćka spačatku napisaŭ list u centr. Kali ž u adkazie jon pračytaŭ, što «śpiecyjalistami psichołaha-miedyka-piedahahičnaj kamisii prymalisia adkazy dziciaci jak na ruskaj, tak i na biełaruskaj movach» i što «abśledavańnie prachodziła ŭ dobrazyčlivaj atmaśfiery», vyrašyŭ źviartacca vyšej, u Kamitet pa adukacyi.
«Videazapis nie byŭ praduhledžany i nie pravodziŭsia. Tamu fakty, ukazanyja ŭ vašaj skarzie pra rabotu psichołaha-miedyka-piedahahičnaj kamisii centra, paćvierdzić abo abvierhnuć nie ŭjaŭlajecca mahčymym. Źviartajem vašu ŭvahu, što ŭ haradskim centry pracujuć vysokakvalifikavanyja śpiecyjalisty, jakija dobra vałodajuć dźviuma dziaržaŭnymi movami», — havorycca ŭ liście z kamiteta.
Tady spadar Trafimčyk napisaŭ u Minharvykankam, ale znoŭ u aficyjnym adkazie nie ŭbačyŭ adkazu.
«Pakolki aŭdyjazapisu nie było, my ničoha nie možam dakazać. A jany ničoha nie mohuć abvierhnuć. Vychodzić, u ich alibi: «My nie vinavatyja, bo vy nie možacie dakazać», — tłumačyć Anatol Trafimčyk.
— U pryncypie, nam dastatkova było pačuć na lubym etapie «prabačcie, kali łaska». Bolš ja ničoha nie dabivaŭsia, tolki prabačeńniaŭ. Ja ich nie atrymaŭ».
Siamja nie maje ničoha suprać nakiravańnia ŭ łahapiedyčnuju hrupu, adnak baćki miarkujuć, što takim staŭleńniem da dziciaci padčas abśledavańnia jaho paprostu spužali.
«Jany zahnali syna ŭ kut, jon nie moh prajavić siabie tak, jak prajaŭlaje zaŭsiody, — kaža spadar Anatol.
— Śpiecyjalistam vidavočna nie chapaje biełaruskamoŭnaj adukacyi, jany nie hladziać na prablemu ŭ kantekście bilinhvizmu. Jany nie razumiejuć, što lubyja bilinhvy buduć adstavać ad monalinhvaŭ. Adnak pa kolkaści asvojenych hukaŭ bilinhvy napieradzie. Tak, jany nie ŭmiejuć čysta vymaŭlać niekatoryja ruskija słovy, voś jak moj syn. Jon nie havoryć stolki ruskich hukaŭ, jak jaho pahodki, ale ž jon zasvoiŭ vielmi šmat biełaruskich hukaŭ. Jon havoryć pa-rusku biez prablem, lohka pieraklučajecca ź biełaruskaj movy na ruskuju i naadvarot. Užo ŭ try hady jon identyfikavaŭ, dzie biełaruskaja mova, a dzie — ruskaja. My nie suprać łahapiedyčnaj hrupy. Ale dyskryminacyjaj šakavanyja i aburanyja».
Baćka adznačaje, što ciapier u dziciaci idzie nazapašvańnie padobnych moŭnych situacyj. I siamja ŭžo pačynaje chvalavacca, što ŭ syna moža źjavicca «kompleks biełaruskamoŭnaści».
«Baču, što situacyja z abśledavańniem jaho tolki ŭzmacniła. U nas u siamji libieralny padychod, kažam synu, što pa-za siamjoj jon svabodny ŭ vybary movy. Ale kali hod tamu jon havaryŭ u sadku pa-biełarusku i nie adčuvaŭ niejkaj niepaŭnavartasnaści, to ciapier jon tam padładžvajecca. Kali raźvitvajecca, kaža nie «da pabačeńnia», a «da śvidanija»», — dadaje spadar Anatol.
Centr: «My nie viedajem, u čym my vinavatyja»
Dyrektar Minskaha haradskoha Centra karekcyjna-raźvivalnaha navučańnia i reabilitacyi Volha Kaplina zapeŭnivaje, što nichto nie chacieŭ pakryŭdzić dzicia i baćkoŭ.
«Nichto nie prymušaŭ dzicia razmaŭlać na toj ci inšaj movie. I nikoli nie staŭ by hetaha rabić, — kamientuje Volha Kaplina. — Pra moŭnyja pažadańni zajaŭlena nie było. Našy śpiecyjalisty pracujuć nastaŭnikami-defiektołahami, a nie nastaŭnikami biełaruskaj movy. U nas u krainie dvuchmoŭje: chtości karystajecca adnoj movaj, chtości — druhoj, chtości — dźviuma. Ja nie mahu prymušać śpiecyjalistaŭ razmaŭlać na niejkaj movie. My biarem ludziej pa prafiesijnych jakaściach, a nie pa viedańni movy».
My zapytalisia ŭ dyrektara, čamu baćkam dahetul nie prynieśli prabačeńniaŭ. Adnak u centry prablemy nie bačać.
«My nie viedajem, u čym my vinavatyja. My nikoha nie kryŭdzili. Da nas prychodziać tysiačy dziaciej, i my imkniomsia kožnamu dapamahčy prajści kamisiju i vyznačyć adukacyjny maršrut dziciaci. Niekatoryja drenna havorać pa-rusku, tamu što ŭ ich siemjach, naprykład, razmaŭlajuć pa-hruzinsku ci pa-armiansku. My ŭsim idziom nasustrač. Dzieci adkazvajuć na toj movie, na jakoj jany pryvykli, — kaža Volha Kaplina. — Dzicia Nastaśsi i Anatola Trafimčykaŭ navučałasia ŭ daškolnaj ustanovie z ruskaj movaj navučańnia. Kali b maci skazała, što jany chočuć abśledavacca na biełaruskaj movie, to, ja dumaju, znajšoŭsia b śpiecyjalist. Nichto nie chacieŭ pakryŭdzić ni maci, ni dzicia. Ja ŭziała tłumačeńni sa śpiecyjalistaŭ, jakija pravodzili kamisiju. I dumaju, situacyja vyrašyłasia».
