«Moj syn pamior u 1994, ale jaho serca biłasia da 2017»
Jak mužnaje rašeńnie adnoj zabitaj horam siamji dapamahło ŭratavać tysiačy žyćciaŭ.
U vieraśni 1994 h. siamihadovy amierykaniec Nikałas Hryn, jaki adpačyvaŭ z baćkami na poŭdni Italii, byŭ zastreleny ŭ vyniku złačynnaj pamyłki. Jaho śmierć stała trahiedyjaj dla baćkoŭ - Redža i Mehi Hryn.
Redž i Mehi dazvolili addać orhany zahinułaha syna dla pierasadki, i heta rašeńnie vyklikała ašałamlalny efiekt u Italii. Lik donaraŭ orhanaŭ u Italii za nastupnyja 10 hadoŭ pavialičyŭsia ŭ try razy. Paźniej hety fienomien byŭ nazvany «efiektam Nikałasa».
Načnaja honka
«Ja adčuŭ niebiaśpieku, kali zzadu prystroilisia mašyna ciomnaha koleru i niekatory čas jechała za nami, — uspaminaje Redž Hryn tuju noč, kali jaho syna pa niezrazumiełaj pryčynie zastrelili zusim nieznajomyja ludzi.
«Nieŭzabavie mašyna pajšła na abhon, i ja rassłabiŭsia, padumaŭšy, što na samoj spravie ničoha strašnaha nie adbyłosia», — raspaviadaje jon.
Adnak zamiest taho, kab zaviaršyć abhon, mašyna paraŭniałasia ź imi. Redž i Mehi pačuli hučnuju łajanku. Jany vyrašyli, što ludzi ŭ mašynie chočuć, kab jany spynilisia.
«Ja padumaŭ, što kali my spynimsia, my apyniemsia całkam u ich uładzie. Tamu ja nacisnuŭ na haz. Jany — taksama. Pačałasia načnaja honka. Potym zadniaje akno raźbiła kula. Mehi paviarnułasia, ale dzieci, padobna, mocna spali».
Redž Hryn u Alpach z Eleanor i Nikałasam.
Ale na samaj spravie ŭsio akazałasia značna strašniej. Elenor sapraŭdy mirna spała, ale Nikałasu kula trapiła ŭ hałavu. Praź niekalki siekund strełam było raźbita i škło kiroŭcy, paśla čaho napadniki źjechali.
«Ja spyniŭ mašynu i vyjšaŭ. Unutry uklučyłasia śviatło, ale Nikałas nie ruchaŭsia. Ja pryhledzieŭsia i ŭbačyŭ, što jaho jazyk trochi vysunuty z rota, a na padbarodździ ślady - vidać, što jaho zvanitavała», — uspaminaje Hryn.
Pra tyja padziei jon napisaŭ knihu «Efiekt Nikałasa». Kniha lehła ŭ asnovu filma 1998 hoda «Dar Nikałasa», u jakim syhrali Džejmi Li Kiorcis i Ałan Bejts.
«Tolki tady my ŭśviadomili, što adbyłosia niešta žudasnaje. Šok, jaki ja pieražyŭ, byŭ samym strašnym momantam u maim žyćci».
Siamiejny adpačynak pieratvaryŭsia ŭ kašmar. Nikałas zapaŭ u komu i praź niekalki dzion pamior u balnicy.
Adnak pierad hetym jaho baćki pryniali rašeńnie, jakoje kardynalna źmianiła žyćcio adrazu niekalkich siemjaŭ pa ŭsioj Italii. Jany pahadzilisia na pierasadku orhanaŭ syna pacyjentam, jakim jany patrabavalisia.
«U toj momant heta byli dla nas abstraktnyja ludzi. My paniaćcia nie mieli, chto jany. Heta jak addać hrošy na dabračynnaść, nie viedajučy, na što mienavita jany pojduć. Praz čatyry miesiacy nas zaprasili na Sicyliju, na sustreču, bo čaćviora ludziej, jakija atrymali donarskija orhany, žyli mienavita tam», — raspaviadaje Hryn.
Siamja Hryn ź ludźmi, uratavanymi, dziakujučy orhanam Nikałasa.
Kamu pierasadzili orhany Nikałasa?
Andrea Mandžyarda: serca, pamior u 2017 hodzie
Frančeska Mandeła: rahavica voka
Cina Mota: nyrka
Hanna Maryja dzi Čelje: nyrka
Maryja Pia Piedała: piečań
Damienika Haleta: rahavica voka
Silvija Čjampi: padstraŭnikavaja załoza, jak miarkujecca, pamierła niekalki hadoŭ tamu.
Pa słovach Hryna, złačyncy ŭ Italii redka zabivajuć dziaciej, bo palicyja asabliva ŭparta šukaje takich zabojcaŭ.
Mienavita heta i adbyłosia ŭ vypadku z zabojcami Nikałasa. Vynikam pilnaha rasśledavańnia staŭ aryšt i asudžeńnie dla dvuch italjancaŭ - Frančeska Miesiana i Mikiele Ianieła.
Da hetaha času zastajecca zahadkaj, što heta było — sproba rabavańnia abo zabojstva na zamovu, padčas jakoha złačyncy pamylilisia mašynaj.
Adnak toj fakt, što adzin sa złačyncaŭ skarystaŭsia pasłuhami adnaho z najlepšych italjanskich advakataŭ, śviedčyć, na dumku Hryna, pra toje, što zabojcy byli źviazany z mafijaj.
«Zabojstva siamihadovaha amierykanskaha chłopčyka ŭ krainie, dzie śmierć ad ruki złačynca - nie redkaść, prymusiła italjancaŭ hłyboka zadumacca», — pisała Times.
Pa słovach Hryna, mnohija italjancy adčuli soram ad taho, što ŭ ich krainie voś tak zahinuŭ niavinny chłopčyk, jaki pryjechaŭ na adpačynak. I dumka ab adkupleńni padšturchnuła ich da taho, kab pačać achviaravać svaje orhany.
Andrea Mandžyarda (druhi źleva), jaki atrymaŭ serca Nikałasa, u Miłanie z stryječnymi bratami i siostrami. 1987 hod.
«Toje, što my pakazali im, kolki dabra možna prynieści, zrabiŭšy heta, vyklikała nievierahodny efiekt, jaki niemahčyma było pradkazać. Kraina, jakaja zajmała adno z apošnich miescaŭ u Jeŭropie pa donarstvie orhanaŭ, za karotki čas uźlacieła amal na viaršyniu tablicy. Ni ŭ adnoj inšaj krainie lik donarskich achviaravańniaŭ nia pavialičvaŭsia ŭ try razy».
Kali ŭ 1993 hodzie, za hod da hibieli Nikałasa, u siarednim tolki 6,2 čałavieka na miljon davali dazvoł na adabrańnie orhanaŭ, to da 2006 hodu hetaja ličba składała ŭžo 20 na miljon žycharoŭ.
Płošča Nikałasa Hryna ŭ Kasina — adno z mnohich miescaŭ u Italii, jakoje nosić jaho imia.
Imia Nikałasa praciahvaje žyć
Ahułam u Italii bolš za 120 miescaŭ nazvanyja ŭ honar Nikałasa Hryna:
50 płoščaŭ i vulic
27 parkaŭ i sadoŭ
27 škoł
16 inšych pomnikaŭ i zbudavańniaŭ, u tym liku most, amfiteatr i navat cytrynavaje dreva.
Redž nie byŭ hatovy da sustrečy tvar u tvar z usimi ludźmi, žyćcio i zdaroŭje jakich byli vyratavany dziakujučy orhanam jaho syna.
«Kali dźviery adčynilisia, i hetyja šaściora ŭvajšli, efiekt byŭ ašałamlalnym, - uspaminaje jon. (Na samaj spravie orhany byli pierasadžany siemiarym, ale adzin čałaviek nie zmoh pryjści z-za chvaroby). Chtości ź ich ŭśmichaŭsia, chtości byŭ u ślazach, chtości saromieŭsia, ale hałoŭnaje — usie jany byli žyvyja. A bo bolšaść ź ich było na miažy śmierci, — kaža Redž.— Tolki tady da mianie ŭpieršyniu pryjšło ŭśviedamleńnie taho, nakolki heta važna».
«Ja taksama padumaŭ, jaki ŭdar heta byŭ by dla baćkoŭ, i jašče stała zrazumieła, što ŭ hety ŭciahnuta kudy bolš ludziej, čyje žyćci źbiadnieli b, kali b nie ŭdałosia vyratavać hetych».
Redž i jaho žonka Mehi vyrašyli, što ich dačka Elenor nia pavinna raści adna, i naradzili dvajniat - Łoru i Marcina, jakim u mai spaŭniajecca pa 21.
«Viadoma, u maim sercy pasialiŭsia smutak, jakoha tam raniej nie było, — pryznajecca Hryn, — i ja nikoli ŭžo nie budu absalutna ščaślivy. Bo navat kali mnie vielmi dobra, ja dumaju: było b lepš, kali b Nikałas byŭ z nami».
Jaho supakojvaje tolki l'effetto Nicholas — efiekt Nikałasa.
«Ja vieru, što kožny raz, kali hetaja historyja hučyć pa radyjo, źjaŭlajecca ŭ haziecie ci na TB, chto-niebudź z słuchačoŭ abaviazkova prymie pravilnaje rašeńnie. Bo kali jany nikoli nie čuli i nie dumali ab donarstvie, jany chutčej skažuć «nie».
Redž z Maryjaj, jakoj pierasadzili piečań jaho syna. Praz 4 hady paśla apieracyi jana naradziła syna, jakoha nazvała Nikałasam.
Dvojčy ŭ hod Redž Hryn jeździć u Italiju, kab raspaviadać ludziam pra karyść donarstva. Padčas svajho niadaŭniaha vizitu jon sustreŭ Maryju Piu Piedału, jakaja była ŭ komie ŭ toj dzień, kali zahinuŭ Nikałas. U jaje admoviła piečań. Adnak nieŭzabavie paśla transpłantacyi piečani Nikałasa jana pryjšła ŭ siabie i pajšła na papraŭku.
Praz dva hady paśla hetaha jana vyjšła zamuž, a jašče praz dva hady naradziła chłopčyka, jakoha nazvała Nikałasam.
Da 1994 hoda pierasadka donarskich orhanaŭ na Sicylii była amal niečuvanaj spravaj.
Hryn kaža, što navat Andrea Mondžyarda, jaki pamior u hetym hodzie, pražyŭ z donarskim sercam u try razy daŭžej, čym jaho pieršy haspadar.
Zrešty, Redž Hryn miarkuje, što spadčyna jaho syna raspaścirajecca kudy dalej, čym siamiora čałaviek atrymali jaho orhany.
Pakolki donarstva orhanaŭ u Italii rezka ŭzrasło paśla śmierci Nikałasa, siońnia ŭ krainie žyvuć tysiačy ludziej, jakim u advarotnym vypadku pahražała b nieminučaja śmierć.
Heta fota Nikałasa było zroblena ŭ Šviejcaryi za niekalki dzion da fatalnaha strełu.
