Da 30 sakavika — śviatočnaja akcyja na Dzień Voli ad Arche
Uzbrojsia viedami na Dzień Voli! | Kniharnia Arche
Dzień Voli — śvietłaje śviata abudžeńnia Biełarusi!
Užo amal 30 hadoŭ biełarusy jak u krainie, tak i pa-za jejnymi miežami źbirajucca razam, kab adznačyć čarhovuju hadavinu ŭvaskrasieńnia Baćkaŭščyny — uračystaść adradžeńnia Biełaruskaje dziaržavy.
Jejny tryvały pačatak byŭ pakładzieny roŭna 99 hadoŭ tamu Treciaju Ŭstaŭnoju hramataju Biełaruskaje Narodnaje Respubliki, pryniataj paśla ciažkich debataŭ unočy z 24 na 25 sakavika 1918 hodu ŭ Miensku. I voś užo katory hod prapahanda imkniecca ačarnić Dzień Voli, pakazać stvaralnikaŭ BNR čužymi biazvolnymi dy biaśsilnymi maryjanetkami, zapeckać ich brudnaju dy cyničnaju chłuśnioju.
Novaja akcyja «Arche» maje za metu raspluščyć biełarusam vočy na našuju blizkuju historyju, uzbroić ich hruntoŭnymi viedami, jakija vytrymajuć pravierku pry kožnym sutyknieńni z chłuśnioju dy manipulacyjaj.
Prapanoŭvajem vašaj uvazie 6 papiarovych i 5 elektronnych vydańniaŭ pa źnižanych cenach.
Akcyja dziejničaje ad 23 da 30 sakavika!
Papiarovyja vydańni
Pačynajecca našaja padborka z uspaminaŭ niepasrednaha vidavočcy abviaščeńnia niezaležnaści BNR, viadomaha movaznaŭca j historyka Jana Stankieviča,
zapisanych pad nazovam «Uzychodziła sonca niezaležnaje Biełarusi. Da abvieščańnia niezaležnaści Biełarusi 25 sakavika 1918 h.», što źmiaščajucca ŭ zborniku jahonych publicystyčnych i navukovych tvoraŭ «Za rodnuju movu j praŭdzivy nazoŭ». Jak pisaŭ aŭtar, «niamieckaja akupacyjnaja ŭłada ŭ Vilni daŭhi čas nie davała dazvołu delehacyi Biełaruskaha Nacyjanalnaha Kamitetu na padarožža ŭ Miensk. Naapošku, dazvoł byŭ atrymany, i ŭ pieršaj pałavinie sakavika 1918 hodu delehacyja Kamitetu ŭ składzie Ivana j Antona Łuckievičaŭ, Jazepa Turkieviča (vilenski rabotnik-stalar), Siamaški, načalnika hašelnaj družyny miesta Vilni, i aŭtara hetych radkoŭ pajechała ŭ Miensk. Jechali ŭ ciažarnym adkrytym aledzianiełym aŭcie». Jak zaznačyŭ memuarysty, «z udzielnikaŭ jaje zachavalisia ŭ majoj pamiaci adno tyja, z katorymi j paślej davodziłasia mnie sustrakacca. Heta Arkadź Smolič, Symon Rak—Michajłoŭski, Jazep Losik, Alaksandra Prušynski, Zajac, Jazep Varonka, Tamaš Hryb, Pałuta Badunova. Chiba byli j Sierada, maršałka Rady BNR, Alaksandra Ćvikievič, Kastuś Jezavitaŭ, Piotra Krečeŭski i Vasil Zacharka, ale ich nia pamiatuju». Treba taksama dadać, što bahatyja fakturaj i jarkimi detalami ŭspaminy Jana Stakieviča byli apublikavanyja ŭ 1957 h. u miunchenskaj hazecie «Baćkaŭščyna» j nie pieradrukoŭvalisia 50 hadoŭ.
Manahrafija daślednicy z Toruńskaha ŭniversytetu Daroty Michaluk «Biełaruskaja Narodnaja Respublika 1918 — 1920 hh.: la vytokaŭ biełaruskaj dziaržaŭnaści»
vyjšła ŭ ćviordaj vokładcy z kalarovymi ilustracyjami abjomam u paŭtysiačy staronak. Heta samaje poŭnaje vydańnie, pryśviečanaje ŭtvareńniu j dziejnaści Biełaruskaje Narodnaje Respubliki.
Kniha Ŭładzimiera Lachoŭskaha «Ad homanaŭcaŭ da hajsakoŭ. Čynnaść biełaruskich maładziovych arhanizacyj u 2-j pałovie XIX st. — 1-j pałovie XX st. (da 1939 h.)» taksama bahata ilustravanaja.
Jana daśleduje, jak na pačatku 20 st. moładź dałučyłasia da niezaležnickaha ruchu j stała jahonaju važkaju siłaju.
Kniha «Bałachoŭcy. Śviedčańni, dakumienty, daśledavańni» raskazvaje pra vajskovaje zmahańnie za niezaležnaść Biełarusi ŭ 1918-1921 hadoch.
Asablivuju ŭvahu vyklikaje hłybokaje daśledavańnie historyka Jurasia Jurkieviča «Stvareńnie i dziejnaść Asobnaha atrada BNR u Bałtyi».
Kniha prafesara Biełastockaha ŭniversytetu Aleha Łatyšonka «Žaŭniery BNR», možna skazać, užo stała klasyčnaj, bo vytrymała 3 pieravydańni.
U publikacyi razhladajucca sproby stvareńnia biełarusami nacyjanalnych vajskovych farmavańniaŭ, žyćcio j dziejnaść hienerała Stanisłava Bułak-Bałachoviča, a taksama niekatoryja staronki ŭzbrojenaha zmahańnia biełarusaŭ za ŭłasnuju dziaržavu.
Vydańnie składajecca z paasobnych artykułaŭ i manahrafii «Biełaruskija vajskovyja farmavańni: 1917—1923 hady».
Kniha premjera ŭradu BNR i adnaha z stvaralnikaŭ biełaruskaha palityčnaha nacyjanalizmu Antona Łuckieviča «Da historyi biełaruskaha ruchu» zacikavić tym, što jana źmiaščaje dakumenty, jakija lehli ŭ asnovu idealahičnaha kreda inicyjataraŭ BNR.
Redakcyja prapanuje i tematyčnyja publikacyi ŭ farmatach PDF i EPUB:
ARCHE № 3 (78) — 2009. Płoć i kroŭ BNR. Elektronnaje vydańnie (PDF | EPUB)
Choć BNR ad pačatku j da kanca była palityčnym prajektam, jejny fenomen vychodzić za miežy palityčnaje sfery. Ideja BNR upieršyniu ŭ historyi pakazała, što za palityčnyja j kulturnyja pravy svaje nacyi biełarusy hatovyja zmahacca z zbrojaj u rukach i płacić svajoj kryvioj. Jak pakazvajuć apošnija daśledavańni, pad štandarami BNR vajavali j addavali svaje žyćci kala 11 tysiač žaŭnieraŭ.
Zmahańnie nie spyniałasia j pa skančeńni bajavych dziejańniaŭ. Možna skazać, što daroha da biełaruskaj niezaležnaści była vysłanaja ciełami synoŭ i dačok biełaruskaje nacyi. Faktyčna ŭsie dziejačy BNR, jakija nie emihravali za miažu j apynulisia ŭ sfery dasiažnaści savieckich specsłužbaŭ, byli fizyčna źniščanyja.
Tamaš Błaščak — Ministerstva biełaruskich spravaŭ uradu Litoŭskaj Respubliki (1918—1924). Elektronnaje vydańnie (PDF | EPUB)
Tut vy znojdziecie hruntoŭnuju pracu polska-litoŭskaha historyka Tomaša Błaščaka pra dačynieńni Litvy j Biełarusi pa skančeńni Pieršaje suśvietnaje vajny. Dahetul nazvanaja tematyka razhladałasia tolki frahmentarna ŭ biełaruskaj i polskaj histaryjahrafii.
Publikacyja aśviatlaje dziejnaść stvoranaha pry litoŭskim uradzie Ministerstva biełaruskich spravaŭ — u Vilni, Harodni, a paśla ŭ Koŭnie. Asablivuju cikavaść vyklikaje dziejnaść biełaruskich dziejačoŭ u jakaści kamisaraŭ litoŭskaha ŭradu ŭ Harodni (Piotra Krečaŭski), Biełastoku (Kastuś Jezavitaŭ), Bielskim paviecie (Michał Kachanovič), Sakolskim (Makar Kościevič-Kraŭcoŭ — aŭtar himnu «My vyjdziem ščylnymi radami»), Vaŭkavyskim (Kuźma Ciareščanka), Krynki-Łunna (Łukaš Dziekuć-Malej). Praca źmiaščaje dadatki — raspracavany Ministerstvam biełaruskich spravaŭ, ale nie zaćvierdžany Litoŭskim uradam «Prajekt upraŭleńnia biełaruskaj čaściu Litvy», źviestki ź litoŭskaha pierapisu 1923 h., vydatki litoŭskaha biudžetu ŭ 1918-1924 h., a taksama poŭny pieralik vydańniaŭ (jak knižnych, tak i peryjadyčnych), što pabačyli śviet na biełaruskaj movie za litoŭskija hrošy (bolej za 50 adzinak).
Kniha Ŭładzimiera Lachoŭskaha «Školnaja adukacyja ŭ Biełarusi padčas niamieckaj akupacyi 1915—1918 hh.» Elektronnaje vydańnie (PDF)
pra pačatki masavaha biełaruskaha školnictva ŭ zonie niamieckaje akupacyi Ober Ost. U manahrafii razhladajecca palityka kajzeraŭskaje Niamieččyny ŭ sfery adukacyi na zachoplenych biełaruskich ziemlach u 1915—1918 hadoch, a taksama adukacyjnyja pracesy, jakija adbyvalisia na adznačanaj terytoryi u čas Pieršaje suśvietnaje vajny. Aŭtar analizuje ŭpłyŭ vajennych, palityka—pravavych, sacyjalna—ekanamičnych, nacyjanalnych dy inšych čyńnikaŭ na stanovišča školnaje spravy ŭ čas Pieršaje suśvietnaje vajny, daśleduje raźvićcio nacyjanalnaje aśviety asnoŭnych etničnych supolnaściaŭ kraju ŭ umovach niamieckaha akupacyjnaha režymu, adlustroŭvaje składany mižnacyjanalny kantekst (polska—biełaruski, rasiejska—biełaruski, niamiecka—habrejski dy inš.), jaki paŭpłyvaŭ na adukacyjnyja pracesy ŭ Biełarusi. Uładzimier Lachoŭski imknuŭsia adlustravać maładaśledavanuju prablemu na šyrokim fonie tahačasnych histaryčnych padziejaŭ, źviazanych z hlabalnym vajennym kanfliktam. Šmat uvahi ŭ knizie addadziena historyi stanaŭleńnia biełaruskaha školnictva ŭ adznačanyja hady. Robicca sproba asensavać upłyŭ adukacyjnaha čyńniku na rost nacyjanalnaha ŭśviedamleńnia polietničnaha žycharstva kraju ŭ hety pierałomny čas i, asabliva, na nacyjatvorčyja pracesy siarod biełarusaŭ. Kniha raźličanaja na šyrokaje koła čytačoŭ.
Narešcie, vašaj uvazie prapanujecca jašče adna kniha publicystyki Antona Łuckieviča «Baraćba za vyzvaleńnie». Elektronnaje vydańnie (PDF)
Vystupajučy z artykułami, natatkami, replikami, vodhukami, narysami, recenzijami ŭ peryjadyčnym druku, Anton Łuckievič prapaviedavaŭ kaštoŭnaści demakratyi, sacyjalnaj spraviadlivaści, baraniŭ pravy biełarusaŭ i pracoŭnaha ludu Biełarusi, ustupaŭ u palemiku z rasiejskimi reakcyjanerami j čarnasociencami, z polskimi šavinistymi dy biełaruskimi pravymi j kamunistymi, krytykavaŭ varožyja Biełarusi j biełaruskamu narodu caryzm i Časovy ŭrad Rasiei, urady Polskaj Respubliki, italjanski fašyzm, hitleryzm i stalinizm. Abjom vydańnia — 650 staronak.
Padrabiaźniej pra vydańni i pra toje, jak ich atrymać, možna daviedacca na sajcie časopisa Arche.
