«Pramień» suprać «Pošuh», «Čornaja ruža» i «Čorny kryž» — daviednik pa supołkach biełaruskich anarchistaŭ
Ilustracyjny zdymak. Fota Iryny Arachoŭskaj.
Apošnim časam u naviny Biełarusi časta traplajuć «anarchisty». Mienavita jany ačolili brescki Marš niedarmajedaŭ 5 sakavika, zatrymańniem anarchistaŭ byŭ vyklikany hučny chapun u tralejbusie №37 paśla minskaha Marša. Niekatoryja ŚMI pačali pałochać čytačoŭ «maładzionami ŭ čornym». Chto ž jany, hetyja ludzi pad čornymi ściahami?
Kali kazać zusim prymityŭna, to anarchisty vystupajuć za likvidacyju dziaržaŭ i ŭłady va ŭsich jaje prajavach.
Jak i ŭ lubym ruchu, siarod anarchistaŭ vyłučajucca asobnyja supołki, pohlady jakich i mietady dziejańnia adroźnivajucca adno ad adnaho.
Jak praviła, u anarchisckich arhanizacyjach niama fiksavanaha siabroŭstva. Niama ŭ ich i kiraŭnictva — bo sama sutnaść anarchizmu admaŭlaje najaŭnaść niejkaj kirujučaj viertykali.
Šmat anarchistaŭ u Biełarusi ŭvohule nie źjaŭlajucca siabrami niejkich hrupovak ci arhanizacyj. Jany dziejničajuć situatyŭna i aŭtanomna. Pa roznych mierkavańniach, takich «adzinak» ci to pałova, ci navat bolš.
Dziaržava stavicca da anarchičnych supołak naściarožana, niezaležna ad adcieńniaŭ ich idej. Za imi sočać śpiecsłužby, adzin z sajtaŭ anarchistaŭ i ich supołki Ukantakcie byli ŭniesienyja ŭ śpis ekstremisckich materyjałaŭ. Niadaŭna invalid z-pad Śvietłahorska atrymaŭ administratyŭnaje pakarańnie i kanfiskacyju telefona jakraz za repost pasta, apublikavanaha adnoj z anarchičnych arhanizacyj.
Repościŭ mužčyna paviedamleńnie ruchu «Revalucyjnaje dziejańnie», čyje sajt i supołki ŭ sacsietkach pryznany ekstremisckimi. Tamu i dostup da ich zabłakavany.
«Revalucyjnaje dziejańnie»
«Revalucyjnaje dziejańnie» — adna z najbolš aktyŭnych supołak. Heta jany vychodzili na Marš niedarmajedaŭ 5 sakavika ŭ Bieraści.
Idejnaja płatforma RD — anarcha-kamunizm, sacyjalny anarchizm i ilehalizm.
Apošniaje značyć, što arhanizacyja dziejničaje nie zvažajučy na zakonnaść. U asnovu stavicca efiektyŭnaść dziejańnia, a ci dazvalaje jaho zakon — pytańnie druhasnaje.
Adnym z vynikaŭ hetaha raźvićcia źjaŭlajecca kancepcyja militant-anarchizmu — praktyki, nakiravanaj na padrychtoŭku arhanizavanych i dyscyplinavanych revalucyjnych anarchistaŭ, zdolnych dziejničać u roznych umovach z užyvańniem roznych mietadaŭ prasoŭvańnia anarchisckich idej.
«Naša arhanizacyja isnuje z 2007 hoda, źjaviłasia jana jak adno z adździaleńniaŭ vialikaj rasijskaj anarchičnaj arhanizacyi «Aŭtanomnaje dziejańnie». My chacieli stvaryć arhanizacyju, jakaja prapahanduje anarchizm i imkniecca sapraŭdy ŭpłyvać na palityčnyja i sacyjalnyja padziei ŭ Biełarusi. U 2009 hodzie my vyjšli sa składu «Aŭtanomnaha dziejańnia» praź niazhodu ź niekatorymi idejami (naprykład, zvarot da ŭładaŭ — heta nieprymalny dla anarchistaŭ mietad). Tady ž my stali nazyvacca «Revalucyjnym dziejańniem», — raspavioŭ «Našaj Nivie» pradstaŭnik supołki.
Pa słovach surazmoŭcy, važnuju rolu «Revalucyjnaje dziejańnie» nadaje ahitacyi.
«Našu ahitacyju my starajemsia zrabić kidkaj, efiektnaj i zrazumiełaj. Šmat sił tracim na toje, kab ludzi pra nas viedali. Apošnija padziei ŭ Biełarusi pavialičyli uvahu da anarchistaŭ, adnak my dziejničali dosyć aktyŭna na praciahu niekalkich apošnich hadoŭ. Pikiet u Minsku ŭ 2014, maršy i pikiety ŭ Breście ŭ 2015, kinutyja lampački ŭ Biełteleradyjokampaniju ŭ 2016 hodzie».
«Revalucyjnaje dziejańnie» navat prapłačvaje rekłamnyja pasty ŭ fejsbuku.
«Tak, sapraŭdy, my kuplajem tam rekłamu. A što ŭ hetym haniebnaha? U pryncypie, kali my kuplajem papieru i farbu, drukujem na joj ahitacyjny materyjał — heta taksama vydatki na rekłamu. I ŭ hetym ničoha drennaha niama», — tłumačać u «Revalucyjnym dziejańni».
U adras anarchistaŭ niaredka možna pačuć abvinavačańni ŭ pravakatyŭnaści — sami jany vychodziać na akcyi z zakrytymi tvarami. Časam razam ź imi milicyja zabiraje i zvyčajnych ludziej.
«Nu nie anarchisty ž kidajuć ich na sutki, pravilna? My pra heta i skazali: takija situacyi tolki pakazvajuć nakolki nieadekvatnaja ŭ nas dziaržava, što hatova sadžać na sutki navat tych, chto prosta akazaŭsia nie ŭ toj čas i nie ŭ tym miescy, — adkazvaje na zakidy pradstaŭnik «Revalucyjnaha dziejańnia». — A pravakacyja — heta termin, jaki časta vykarystoŭvajecca suprać apanientaŭ u palitycy z nahody i biez. Naš resurs stavić svajoj metaj baraćbu za svabodu i spraviadlivaść dla ŭsich ludziej u Biełarusi i za jaje miežami. Dla prychilnikaŭ tatalitarnych paradkaŭ adno heta ŭžo moža zdacca pravakacyjaj.
Na žal, toje, što ŭ Biełarusi ŭvohule mahčyma zatrymańnie čałavieka za mirnaje vykazvańnie svajho pratestu, tolki pakazvaje, nakolki naša baraćba zaraz nieabchodnaja. I supraćdziejańnie siłavikoŭ taksama niadziŭna. Ich meta — zadušyć narodnyja pratesty, zahnać ludziej pa damach i rabotach, pieratvaryć krainu ŭ adzin vialiki kancłahier. Padziei apošnich dzion pakazvajuć, što śpis «ekstremistaŭ» ułady pašyrajuć pa svaim žadańni».
«Pošuh»
Fota Iryny Arachoŭskaj.
Adnak akramia takich radykalnych anarchistaŭ, u Biełarusi dziejničajuć i supołki moładzi prosta levych pierakanańniaŭ. Adna ź viadomych — heta «Pošuh».
Biełaruskaje słova «pošuh» — heta vyblisk śviatła albo ahniu.
Hetaja supołka była stvoranaja u kancy 2012 hoda. Davoli surjozny ŭpłyŭ na častku ruchu na etapie stanaŭleńnia akazała dziejnaść rasijskaj levanacyjanalistyčnaj arhanizacyi «Volnica», ź jakoj paźniej časta i paraŭnoŭvali «Pošuh».
U biełaruskaj miedyjaprastory «Pošuh» zaŭvažyli paśla taho, jak aktyvisty vykłali niekalki videa. Na adnym z majki minskaha chłopca nibyta adkałupvajuć nadpis «Ja russkij», inšaha chłopca prymušajuć źniać i rastaptać majku z Pucinym.
A ŭ 2015 hodzie «Pošuh» nabyŭ šyrokuju viadomaść dziakujučy «spravie hraficistaŭ». Niekatoryja ź fihurantaŭ spravy byli aktyvistami ruchu.
Kancepcyju «Pošuhu» možna abaznačyć jak etnaanarchizm abo levy nacyjanalizm.
«My źviartajemsia da łakalnych tradycyj baraćby za lepšuju dolu, da duchu ŭłasnaj ziamli i voli ŭłasnaha naroda. My nie bačym vialikaha sensu ŭ tym, kab biaskonca stavić u prykład praktyki inšych, časta dalokich ad nas na mientalnym uzroŭni ruchaŭ i narodaŭ z roznych kancoŭ śvietu. My ciahniemsia da biełaruskaj etničnaj kultury, bačym u joj vydatny padmurak dla abjadnańnia ludziej i prajaŭleńnia ŭ ich braterstva i salidarnaści adzin da adnaho, — raskazaŭ «Našaj Nivie» aktyvist «Pošuhu». — U sapraŭdy narodnaj tradycyi my znachodzim prykłady nieprymańnia ŭłady i imknieńnie da niezaležnaści dy volnaha žyćcia bieź dziaržavy. A kali my i źviartajem pozirk niekudy ŭ bok, to šukajem tam karani svajho ŭłasnaha naroda. Da prykładu, etnaanarchisty vykarystoŭvajuć čorna-čyrvona-čorny ściah, jaki źjaŭlajecca nie prosta simbijozam čornaha ściaha i bieł-čyrvona-biełaha, a pramoj spasyłkaj da Narylskaha paŭstańnia ŭ HUŁAHu pad kiraŭnictvam biełarusa Ryhora Klimoviča ŭ 1950-ych, kali nad łahieram pačali padymacca čornyja z čyrvonaj pałasoj ściahi — jak simvały svabody, a taksama ŭ znak žałoby pa zahinułych tavaryšach i pralitaj imi kryvi».
Ale, mabyć, hałoŭnym adroźnieńniem pohladaŭ «Pošuhu» ad inšych biełaruskich anarchisckich hrup źjaŭlajecca ekanamičnaje pytańnie, jak kažuć sami aktyvisty. Jany zaklikajuć da ihnaravańnia orhanaŭ ułady ŭ hetym nakirunku: prapanujuć nie płacić padatki i štrafy, utojvać spravazdačnaść ab ekanamičnaj dziejnaści, aktyŭna ŭdzielničać u šerym i čornym rynkach.
Za hady raźvićcia pohladaŭ źmianilisia i simvały. «Pošuh» raniej vykarystoŭvaŭ «Kalumny» — adzin z hierbaŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Na siońnia anarchisty admovilisia ad hetaha simvała. «Bo 90% bačać u «Kalumnach» mienavita VKŁ, Hiedymina i «šlachietnaść», ź jakoj nam nie pa darozie», — kaža adzin z aktyvistaŭ.
«Pošuh» siabie pazycyjanuje jak narodnikaŭ, ale niejkaj vyraznaj prahramy i płatformy, jak u «Revalucyjnaha dziejańnia», dahetul nie sfarmiravana, — pryznajecca inšy aktyvist. — «Pošuh» u hetym płanie chutčej jak orden albo ideja, jakuju jon prasoŭvaje, čym kankretna arhanizacyja u kłasičnym razumieńni».
«Volny Chaŭrus»
«Chaŭrus», pa słovach anarchistaŭ, nikoli nie byŭ publičnym rucham, a chutčej, płatformaj, jakaja abjadnoŭvaje ludziej z padobnymi pohladami.
«Vy b nie znajšli čałavieka, jaki b moh skazać, što jon z «Chaŭrusu», — paviedamiŭ adzin z anarchistaŭ.
Ale ž u «Volnaha chaŭrusa» jość svoj kanretny manifiest. Jany «sprabujuć budavać ruch na takich samych arhanizacyjnych pryncypach jak i «Revalucyjnaje dziejańnie», kažuć surazmoŭcy ź liku anarchistaŭ.
Idei «Chaŭrusu» trochi padobnyja na «Pošuh». «Chaŭrus» karystajecca biełaruskaj movaj, śviatkuje dni naradžeńnia vybitnych biełarusaŭ (Kalinoŭskaha, Bahuševiča), uhodki Słuckaha zbrojnaha čynu. Siarod pryjarytetaŭ «Chaŭrus» nazyvaje nacyjanalnaje vyzvaleńnie i kulturnickaje adradžeńnie.
Anarchisckaja hrupa «Pramień»
Heta, napeŭna, najbolš libiertarnaja supołka. «Pramienieŭcy» vystupajuć kateharyčna suprać lubych prajavaŭ nacyjanalizmu, suprać luboha dziaržaŭnaha ładu. Dla ich adnolkava nieprymalnaja lubaja dziaržaŭnaja simvolika, jak sierp i mołat, tak i «Pahonia».
«Pramień» — heta kalektyŭ i infarmacyjny resurs sacyjał-revalucyjnaha anarchisckaha kirunku. Na situacyju, što składvajecca ŭ śviecie, my hladzim praz pryzmu kłasavaj baraćby», — charaktaryzujuć siabie sami anarchisty.
Sajt supołki zaniesieny ŭ śpis ekstremisckich materyjałaŭ u Biełarusi.
«Ježa zamiest bombaŭ»
Heta mižnarodnaja inicyjatyva, nakiravanaja suprać militaryzmu i hoładu. Anarchisty kormiać biazdomnych i lubych inšych ludziej, jakim patrebnaja ježa. Prajekt dabračynny, ale ž niehledziačy na heta, čas ad času aktyvistaŭ zatrymlivaje milicyja. Čaściej za ŭsio adpuskajuć biez pratakołaŭ, ale zdarajecca, što i štrafujuć, i karajuć administratyŭnymi aryštami.
«Anarchičny čorny kryž»
«AČK» — heta arhanizacyja, jakaja zajmajecca dapamohaj anarchistam, jakija sutyknulisia z prablemami. «Čorny kryž» — heta faktyčna mižnarodnaja anarchičnaja supołka, jakaja maje svaje «filii» pa ŭsim śviecie. U Biełarusi «AČK» maje svoj zakryty kalektyŭ, jaki i prymaje rašeńni ab dapamozie. Dapamoha ŭ pieršuju čarhu finansavaja.
«Apošnija paru hadoŭ kalektyŭ «AČK» staŭ zvužać katehoryju ludziej, jakim moža dapamahać. U pieršuju čarhu jany admovilisia padtrymlivać aktyvistaŭ «Pošuhu» — za ich nacyjanalizm. U dalejšym źjaŭlalisia ŭsio novyja i novyja dadatkovyja prykmiety, pa jakich padtrymka moža być nie akazana. Naprykład, pradstaŭniki «AČK» admovilisia padtrymlivać anarchistaŭ, jakija prymianiali hvałt da tavaryšaŭ, niezaležna ad kantekstu hvałtu i pryčyny», — raspavioŭ «Našaj Nivie» adzin z pradstaŭnikoŭ anarchičnaha ruchu.
«AČK» źviazanaja z tavaryšami pa ŭsim śviecie, jakija aktyŭna dapamahajuć u momanty asablivych represij (naprykład, jak ciapier) i z hetych finansaŭ potym dapamahajuć tym, chto byŭ represavany».
«Čornaja ruža»
Na słychu hetaja supołka źjaviłasia zusim niadaŭna. Zajaŭlałasia, što adzin ź jaje siabroŭ — Viačasłaŭ Kasinieraŭ, były fihurant «spravy hraficistaŭ». Sam Kasinieraŭ byŭ zatrymany 12 sakavika, paśla taho, jak nakinuŭ piatlu na šyju pomniku palicejskamu haradavomu. Adrazu paśla hetaha ŭ sudzie Centralnaha rajona Kasinieraŭ atrymaŭ 15 sutak. Ale nie za akcyju z haradavym, a za ŭdzieł u minskim Maršy niedarmajedaŭ — samym pieršym, jaki prachodziŭ jašče 17 lutaha. Paźniej stała viadoma, što suprać Kasinierava za piatlu na pomniku raspačali kryminalnuju spravu….
Ale ž, pa słovach anarchistaŭ, «Čornaja ruža» — heta nie stolki ruch ci arhanizacyja, a niešta nakštałt miedyjnaj placoŭki.
«Naša sprava»
Pablik «Naša sprava» byŭ stvorany ŭ 2014 hodzie jak reakcyja na razłom u fanackim ruchu futbolnaha kłuba «Partyzan» i pieršapačatkova staŭ ruparam «chulihanskaha» aktyva «Partyzana» (heta značyć, bajavych antyfašystaŭ, jakija prymali na siabie ŭvieś ciažar fizičnaj baraćby na vulicach).
«Naša sprava» — heta pieradusim infarmacyjny resurs, vyraznaha ruchu pad takoj nazvaj nie isnuje, kažuć anarchisty (chacia jość i banier, i cišotki, i inšyja vizualnyja elemienty ruchu).
«Infaresurs vizualizuje tak zvanuju «zhodu» pamiž biełaruskimi dy ŭkrainskimi antyfašysckimi hrupoŭkami, u pryvatnaści, šmathadovuju supracu i braterstva pamiž fanatami «Partyzana» i kijeŭskaha «Arsienała» dy inšymi», — kažuć anarchisty.
Pa słovach surazmoŭcy «Našaj Nivy», razłom siarod fanataŭ «Partyzana» adbyŭsia paśla situacyi va Ukrainie i nieadnaznačnaj reakcyi na jaje rasiejskich antyfašystaŭ. Fanaty «Arsienała» pajechali vajavać za niezaležnaść i cełasnaść Ukrainy na Danbas, i na hetaj chvali pačaŭsia razryŭ ich adnosin sa značnaj častkaj byłych rasijskich partnioraŭ.
«Chulihany «Partyzana», majučy pieravažna prabiełaruskija patryjatyčna-nacyjanalistyčnyja pazicyi, vyrazna padtrymali «Arsienał», zamiest taho kab žavać sopli i sprabavać siadzieć na dvuch kresłach, jak toje zrabiła častka fanataŭ, — kaža adzin z anarchistaŭ. — U hety momant i źjaviłasia «Naša sprava». Na siońnia «Naša sprava» — samy papularny antyfašyscki resurs ŭ Biełarusi i Ukrainie, jaki staić pa-nad padziełami i adlustroŭvaje infarmacyju z usich palityčnych hrupovak. Za vyklučeńniem, moža, «Pramienia».
Čyj anarchizm anarchičniejšy
Siarod anarchisckich supołak chapaje i ŭzajemnych pretenzij, i prosta niehatyvu. Niekatoryja naŭprost nie pryznajuć adno adnaho, ci faktyčna ličać, što ich anarchizm «bolš anarchičny za inšy».
Naprykład, ruch «Ježa zamiest bombaŭ» ciapier padtrymlivajecca roznymi anarchisckimi supołkami, pryčym paasobku. Pryčyny — ideałahičnyja razychodžańni pamiž supołkami.
A «Pramień» zimoj 2016 hoda abjaviŭ, što nie choča mieć ničoha supolnaha z «Pošuham».
«U apošni čas uvaha mnohich było nakiravana na tak zvanuju «spravu hraficistaŭ» i źviazany ź joj ruch «Pošuh». Ź niadaŭnich časoŭ niekatoryja z udzielnikaŭ «Pošuha» prychodziać na akcyi inicyjatyvy «Ježa zamiest bomb», sprabujuć prapanoŭvać svoj udzieł i dapamohu ŭ praviadzieńni razdačy. My nie chočam supracoŭničać z hetym rucham i nie chočam prysutnaści jaho ŭdzielnikaŭ na našych akcyjach, bo dla nas nieprymalna supracoŭnictva ź ludźmi, jakija prasoŭvajuć idei nacyjanalizmu», — paviedamlali «pramienieŭcy».
Hetaksama stavicca da «Pošuhu» i viadomy anarchist, były palitviazień Mikoła Dziadok.
«Asabista ja nie liču «Pošuh» anarchisckaj supołkaj, bo ŭ ich nacyjanalistyčnaja ideałohija i estetyka», — raspavioŭ jon «Našaj Nivie».
Ale i samoha Dziadka šmat chto nie lubić.
«Dziadok — čałaviek, apantany žadańniem pakazać sabie. Vychad Dziadka z turmy adčyniŭ skryniu pandory u sensie roznych razborak (i ŭsio čaściej publičnych) u ahulnym ruchu, — raspavioŭ «Našaj Nivie» adzin z anarchistaŭ. — Dziadok źbiraje vakoł sabie ludziej pakryŭdžanych na «RD», «Pošuh» i hetak dalej, ludziej, jakija da jahonaha vychadu byli demaralizavanyja i dezarhanizavanyja, jak palityčnych subjektaŭ ich naohuł nie isnavała».
Adzin ź blizkich da «Pošuhu» anarchistaŭ kamientuje situacyju tak: «Z «Revalucyjnym dziejańniem» u «Pošuhu» niama prablemaŭ, chacia aficyjna adkrytaj supracy niama z roznych pryčynaŭ. «RD» bolš vyraznyja u płanie ideałohii, jany dekłarujuć kankretnyja pryncypy i ideałohiju, takija jak płatfarmizm (jak arhanizacyjny mietad) i anarcha-kamunizm (bieździaržaŭny sacyjalizm) jak metu. Chacia, naprykład, byli akcyi, na jakich anarchisty z «RD» išli razam z aktyvistami «Pošuhu».
A voś «Pramień» i vakolnyja inicyjatyvy nakštałt «Anarchičnaha čornaha kryža» pazicyjanujuć sabie jak asobny apazicyjny łahier u dačynieńni da ŭsich inšych. Najhoršaje — heta ich pierakanańnie, što sapraŭdnyja anarchisty — heta tolki jany».
«Staŭleńnie da «Pramienia» absalutna va ŭsich hrupach rezka admoŭnaje, uklučna z pazaarhanizacyjnymi aktyvistami, jakija hurtujucca vakoł Kasinierava», — padkreślivaje surazmoŭca.
U svaju čarhu, aktyvisty «Revalucyjnaha dziejańnia» abmiarkoŭvać razychodžańni ź inšymi anarchistami admovilisia.
«My ciapier nie vielmi chacieli b abmiarkoŭvać inšyja kalektyvy. Kali analizavać razychodžańni, heta pryviadzie da taho, što nam daviadziecca apisvać razychodžańni ŭ ideałohii i praktycy pamiž roznymi anarchičnyja hrupami. Ciapier i tak davoli šmat struktur, jakija chočuć padzialić pratestujučych. My ličym, što sprečki ciapier — heta lišniaje. Usio možna budzie ŭbačyć na praktycy», — kažuć pradstaŭniki «Revalucyjnaha dziejańnia».
«Hrupa «RD» skancentravanaja pieravažna na akcyjaniźmie i pretenduje na toje, kab być siłavoj hrupoŭkaj», — kamientuje Dziadok.
Što ž da masavaści ruchaŭ, to adzin z surazmoŭcaŭ acaniŭ situacyju nastupnym čynam:
«Najbolš moh by mabilizavać «RD». Da 2017 hoda druhoje miesca mieŭ «Pošuh». Ale jość svaje niuansy — naprykład, u 2014—2015 hadach u siłavym, a nie kolkasnym, vymiareńni najbolšy patencyjał mieŭ mienavita «Pošuh», dziakujučy ščylnym suviaziam z fanackim asiarodździem «Partyzana». Ale padčas «spravy hraficistaŭ» hetuju hlebu vybili z-pad našych noh, a ciapier voś «spravaj antyfašystaŭ» i ŭvohule rastaptali».
