Jak u Horadni maładyja baćki namahajucca stvaryć biełaruskamoŭnuju hrupu ŭ dziciačym sadku
Maładaja siamja vystupiła ź inicyjatyvaj stvaryć druhuju ŭ Horadni biełaruskamoŭnuju dziciačuju hrupu ŭ adnym ź dziciačych sadkoŭ u rajonie vulic Repina, Volhi Sałomavaj i Foluš. Maci paŭtarahadovaha Janki, Aksana Stankievič razam z mužam užo ciapier kłapociacca pra toje, u jaki sadok adpravić svajo dzicia ŭ nastupnym hodzie.
«My — biełaruskamoŭnaja siamja. Naš mały ź pieršych dzion žyćcia čuje mienavita biełaruskuju movu. Jaho pieršyja słovy taksama byli «mama» i «tata». I kali niechta skaža jamu, što heta «papa», Janka nie zrazumieje, što adbyvajecca. Tamu my vyrašyli, kab prynamsi daškolnuju adukacyju naš synok atrymaŭ na biełaruskaj movie. Jamu našmat lahčej budzie stasavacca ź dzietkami, jakija buduć jaho razumieć i jakich zmoža razumieć jon sam. Na žal sadok №45 ź biełaruskamoŭnaj hrupaj znachodzicca ad nas vielmi daloka i tamu my sprabujem zrabić niešta anałahičnaje ŭ našym rajonie», — kaža maci Janki.
Aksana Stankievič razam z mužam źviarnulisia ŭ adździeł adukacyi, dzie baćkam paraili sabrać 7—8 asobaŭ. Ciapier baćki čakajuć, pakul naźbirajecca patrebnaja kolkaść ludziej, kab razam vyznačycca, jaki dziciačy sadok budzie najbolš zručnym dla ŭsich. U adździele adukacyi paviedamili, što abrać sadok možna budzie samastojna, hałoŭnaje — sabrać achvotnych.
Raspaŭsiudžvać infarmacyju baćki pačali ŭ sacyjalnych sietak, dzie raźmiaścili svaju abjavu. Na dadzieny momant adhuknulisia dźvie asoby. «Prablema mienavita ŭ tym, kab niechta dałučyŭsia. Heta budzie adna hrupka ŭ miežach adnaho dziciačaha sadka, i, kali zvyčajna ŭ hrupie 25-30 čałaviek, to chutčej za ŭsio my stolki nie naźbirajem. Heta amal niemahčyma, kali realna aceńvać abstanoŭku. Chutčej za ŭsio, tam budzie da 10-ci dzietak i vychavaciel zmoža bolš času pryśviacić kožnamu dziciaci. Dzietki buduć bolš dahledžanyja. Heta adna ź vialikich pieravahaŭ, dziela jakoj varta da nas dałučycca», — zaachvočvaje maci Janki.
Akramia taho mocnym arhumientam na karyść takoj hrupy źjaŭlajecca statystyčna mienšaja kolkaść zachvorvańniaŭ u dzietak. «Kali mienš dziaciej, to adpaviedna mienš nośbitaŭ virusaŭ. Dzietki stasujucca vuzkim kołam, razmaŭlajuć, hulajuć pamiž saboju. Minułaja praktyka biełaruskamoŭnaj dziciačaj hrupy akazałasia paśpiachovaj».
«Z vychavalnicaj taksama nie pavinna ŭźniknuć składanaściaŭ, — ličyć Aksana Stankievič. — U adździele adukacyi nam patłumačyli, što jany mohuć zabiaśpiečyć pracaŭnika abo my možam znajści jaho samastojna. Našyja papiaredniki šukali šlacham rasklejvańnia abjaŭ na fiłfaku i pieduniviery. I ŭ vyniku znajšli dziaŭčynu, jakaja pačała pracavać ź biełaruskamoŭnaj hrupaj. Usio ž taki zaraz ekanamičny kryzis, ludzi šukajuć pracu i časta biez pośpiechu, tamu, dumaju, heta nie prablema».
«Što da vychavańnia, mnie b chaciełasia, kab dzietkam čytali biełaruskija kazki. Ja liču, što ŭ Biełarusi ŭvohule ciapier vialikaja prablema ź dziciačymi knižkami na biełaruskaj movie. Janka naprykład bolš za ŭsio lubić cacki i knižki z hukami. U adnoj knižcy, naprykład, hučać vieršyki, ale pa-rasiejsku. My ŭsio ž taki imkniemsia nabyvać niešta biełaruskaje, niejkija płastykavyja cacki biełaruskaj vytvorčaści, ale niedachop adčuvajecca. Usio roŭna, hałoŭnaje dla nas — heta dačynieńni na biełaruskaj movie pamiž dzietkami i vychavacielem».
Jak u siońniašnich umovach vychavać dzicia pa-biełarusku?
«Samaje hałoŭnaje — heta razmova ŭ siamji, — Raić maładaja mama. — Pieršuju stupień adukacyi dzietkam dajuć mienavita baćki. I jakuju movu jany pačnuć čuć, na jakoj movie skažuć pieršaje słova, taja mova stanie dla ich rodnaj. I ŭžo potym dzicia zmoža abrać rasiejskuju movu dla razmovy ź inšymi, ale ŭsio ž taki rodnaj dla jaho zastaniecca biełaruskaja».
Aksana z mužam pryjšli da biełaruskaj movy ŭ bolš stałym uzroście. Biełaruskaściu jana «zaraziłasia» ad vykładčyka biełaruskaj litaratury na jurydyčnym fakultecie. «Ja vučyłasia na jurysta i vykładčyk u nas byŭ vielmi fajny, spadar Zaprudski. Jon vielmi šmat prapanoŭvaŭ biełaruskich knih, histaryčnych daviedak. Potym pačali źjaŭlacca biełaruskamoŭnyja kantakty, siabry. I potym užo taksama praz kachańnie, — paśmichajecca Aksana. — Z mužam my vyrašyli razmaŭlać doma pa-biełarusku».
Našaja surazmoŭca pachodzić ź Lubani, jejny muž — ź Vilejki. Paznajomilisia ŭ Miensku, dzie i zastałasia bolšaść supolnych biełaruskamoŭnych siabroŭ. U Horadniu trapili pa raźmierkavańni i ŭ suviazi z pracaj.
«My nie imkniemsia vystupać suprać płyni. Ja — sudovy vykanaŭca, i kali da mianie prychodzić čałaviek i nie choča razmaŭlać pa-biełarusku, ja pierachodžu na rasiejskuju movu. Jak juryst, mahu skazać, što pavodle zakanadaŭstva čałaviek volny vybirać adnu ź dźviuch movaŭ, ale ŭ našaj krainie nie zaŭsiody jość takaja mahčymaść. Bolšaść adukacyi ŭsio ž taki adbyvajecca na rasiejskaj movie. Bolšaść taho, što ludzi čytajuć, ci hladziać pa telebačańni, ci słuchajuć pa radyjo, ci bačać u vuličnych nadpisach i abjavach, heta ŭsio na rasiejskaj movie. Hramadstva dyktuje rasiejskuju movu. I ŭ čałavieka nie zastajecca šancaŭ na vybar. Ale treba razumieć, što ŭ rešcie rešt my biełarusy i ŭ nas jość ułasnyja kaštoŭnaści, ułasnaja mova, ułasnyja asablivaści. Nie treba hnacca za bolšaściu».
Zacikaŭlenyja inicyjatyvaj Aksany Stankievič mohuć skantaktavacca ź joj pa telefonach: +375 (44) 768-05-14 (Vel), +375 (33) 381-72-78 (MTS).
