Pavieł Biełavus: Apošnija zamoŭcy symbal.by — «Bielinviestbank», «Koka-Koła» i Ministerstva pa nadzvyčajnych situacyjach
Jak arhanizavać biełarusaaryjentavany biźnies i pryvučać hramadstva da nacyjanalnych kaštoŭnaściaŭ.
Zasnavalnik i kiraŭnik kramy symbal.by Pavieł Biełavus raskazaŭ, čamu masavaja vytvorčaść nacyjanalnym simvałam tolki na karyść, kali pierastanuć zatrymlivać aŭtamabili ź bieł-čyrvona-biełymi ściahami i što rabić, kali dziaržava płahijacić idei.
Pavieł Biełavus. Fota sa staronki ŭ facebook.
— Pavieł, jak vy zrazumieli, što nacyjanalna-aryjentavanyja rečy — toje, čaho nie chapaje biełarusam?
— My nie adrazu vyrašyli raźvivać kamiercyjny kirunak, a pryjšli da hetaha pastupova. Internet-sajt kramy symbal.by pačaŭ pracavać roŭna dva hady tamu, a da hetaha my šmat hadoŭ zajmalisia roznymi hramadskimi akcyjami i kampanijami, nakiravanymi na papularyzacyju biełaruskaj movy i kultury. Pierad startam sajtu źbirali podpisy za ŭniasieńnie bieł-čyrvona-biełaha ściaha ŭ Śpis historyka-kulturnych kaštoŭnaściaŭ. U im užo jość «Pahonia», a ściaha niama.
My zrabili vializnaje abhruntavańnie, napisali 50 faktaŭ pra bieł-čyrvona-bieły ściah, nakiravali ŭ Ministerstva kultury, ale paśla razhladu tam skazali, što pakul nie mohuć nadać jamu taki status. Paśla hetaj kampanii my ŭbačyli, što nacyjanalnaja simvolika chvaluje ludziej, jany stali zapytvacca, dzie jaje možna nabyć. Była i druhaja kampanija, padčas jakoj my sprabavali vyznačyć, jakija simvały krainy ludzi ličać nacyjanalnymi. U nas užo była aŭdytoryja, jakoj heta cikava, u jakoj jość popyt, ale niama prapanovy. Paŭpłyvali i ŭkrainskija padziei, paśla jakich biełarusy stali zadumvacca, chto jany takija. U nas była ideja sabrać razam roznyja vyraby — arnamienty, ściahi, «Pahoni» ŭ roznych varyjantach suvieniraŭ i adzieńnia. Spačatku heta było 20 — 30 pazicyj, ciapier ich u nas bolš za 200, i nam užo davodzicca filtravać zvaroty ramieśnikaŭ, bo pakul my nie možam zrabić taki hihancki asartymient.
Jašče adzin precedent, jaki mnie asabista chaciełasia zrabić pry dapamozie sajta — pakazać, što ni bieł-čyrvona-bieły ściah, ni ściah z «Pahoniaj» nie strašna pradavać lehalna. Heta simvały, pad jakimi naša kraina atrymała niezaležnaść, Łukašenka prymaŭ prysiahu, i imi varta hanarycca ŭsim.
— Vy kazali, što ŭ vas užo była peŭnaja aŭdytoryja zacikaŭlenych ludziej. Ale ci pašyryłasia jana za čas pracy sajta?
— Niadaŭna čuŭ krytyku, što my pracujem na koła ludziej, jakija i tak pavažajuć hetyja simvały i ličać ich nacyjanalnymi. Ja nie pahadžusia, bo liču, što my značna pašyryli hetaje koła. Zajdzicie ŭ Instahram i nabiarycie chešteh #symbalby, i vy ŭbačycie tysiačy fotak z roznych kutkoŭ śvietu — školnikaŭ, pryhožych dziaŭčat, palitykaŭ, publičnych ludziej. Voś, niekalki dzion nazad źjaviłasia fota viadučaha ANT Dźmitryja Vranhiela ŭ cišotcy z «Pahoniaj». A kolki spartoŭcaŭ, ludziej kultury ich stała apranać, navat hłamurnych asob, jakija pra heta nikoli nie dumali. Navat pa kolkaści pradadzienaj pradukcyi my možam mierkavać, što heta novaja aŭdytoryja. Toj ža prykład z kadetami. Chłopcam 15 — 16 hadoŭ, jany naradzilisia pad čyrvona-zialonym ściaham, u škole im pra raniejšyja simvały nie raspaviadali, jany pryjšli da hetaha, chutčej za ŭsio, praz sacyjalnyja sietki, znajomych. U tym liku, ja dumaju, tut jość i našaja zasłuha.
Mnohija krytykujuć nas za toje, što my robim mas-markiet, ale my ličam, što «Pahonia» moža być na čym zaŭhodna, choć na majtkach, choć na preziervatyvach, kali hruba kazać. Heta nie strašna, bo pop-pradukt jakraz i vyžyvaje, bo karystajecca popytam. Dla nas prykład — Amieryka i Vialikabrytanija, pahladzicie, jak jany vykarystoŭvajuć svaju aficyjnuju dziaržaŭnuju simvoliku i na čym jaje tolki nielha sustreć. Z-za hetaha jany nie stali słabiejšymi.
— Vašyja inicyjatyvy aktyŭna padchoplivaje BRSM. Jak vy heta patłumačycie, i ci moža dziaržava papularyzavać nacyjanalnyja kaštoŭnaści biez pachu naftalinu?
— U nas skłałasia dvaistaje staŭleńnie da hetaha. Z adnaho boku, kruta: ziernie, kinutaje ŭ ziamlu, daje svaje parastki, i navat dziaržava pierajmaje i sprabuje niešta rabić. Takich prykładaŭ užo jak minimum try. Pieršy — z arnamientarnaj stužkaj, kali my zrabili akcyju, a paśla BRSM pad vybary zładziŭ kampaniju «Vybiraj.by», pryviazaŭšy heta pad kankretnuju palityčnuju asobu. Druhi vypadak — «vyšyvanki» ź jabłykami, źviazanyja ź pieramohaj u Vialikaj Ajčynnaj vajnie. Treciaja inicyjatyva — vyšyvanki da Dnia niezaležnaści 3 lipienia, a heta znoŭ vyzvaleńnie Minska ad fašystaŭ. Pryviazki nie tyja, my havorym pra narodnuju kulturu, tradycyi, movu, a vy pryviazvajecie heta albo da niejkich vybaraŭ, albo da Vialikaj Ajčynnaj vajny.
My źviarnulisia da ich z prapanovaj dałučycca (da Dnia vyšyvanki 2 lipienia. — JeŭraBiełaruś.), na što nam skazali: prahrama zaćvierdžanaja, źmienaŭ u joj być nie moža, miesca dla vas na kirmašy ramieśnikaŭ taksama niama. My nie pakryŭdzilisia, ale takija momanty pakazvajuć, što ludzi robiać krychu niapravilna i niaščyra. A jašče jany zrabili płakaty da konkursa sełfi z chešteham #vyšivanka na ruskaj movie, dzie z šaści fota ŭziali dva našych, nie spytaŭšy. Ja im napisaŭ, što z takim chešteham budzie miljon fota, dzie vy budziecie svaje šukać, jakija na konkurs dašluć?
Zmahacca my z hetym nie budziem, stvarać, jak u nas pryniata, aficyjny Dzień vyšyvanki i nieaficyjny taksama. My lepiej pad Novy hod praviadziem Dzień pad znakam «Pahoni» ci što-niebudź jašče. Pryvučyli dziaržavu i toj ža BRSM da vyšyvanki, budziem pryvučać da taho, što «Pahonia» i bieł-čyrvona-bieły ściah — heta nie strašna, heta naša historyja.
— Ci sapraŭdy nie strašna, miarkujučy pa troch vypadkach zatrymańnia aŭto paśla akcyi «BČBmabil»?
— Ja prajechaŭ pa praśpiekcie sa ściahami na svaim aŭto, navat DAI stajała na Płoščy Pieramohi, nas nie čapali. Pabačyŭšy, što heta pryhoža, emacyjna vyhladaje, i što heta nie zabaroniena, vyrašyli pasprabavać: a chto jašče pahodzicca jeździć z takimi ściahami? My skazali, što 20 kamplektaŭ razdadzim biaspłatna. Za sutki atrymali 100 zajavak z roznych kutkoŭ Biełarusi ad uładalnikaŭ transpartu ad traktaraŭ i «maskvičoŭ» da mašyn kłasu «luks». I vyrašyli zamiest 20 razdać 100 kamplektaŭ.
Było ŭžo try vypadki zatrymańniaŭ. Pieršy byŭ taksist Leanid Kułakoŭ, jaki raźmiaściŭ ściahi i natrapiŭ na DAI. Ale tut treba viedać jaho charaktar: jon pryncypovy, i kali jamu skažuć źniać, jon nie zdymie. Ja b, naprykład, na kanflikt, chutčej za ŭsio, nie pajšoŭ by, lepiej by źniaŭ, prajechaŭ 20 mietraŭ i načapiŭ znoŭ, bo mnie času niama jechać ź imi ŭ aporku, i ja ničoha nie dakažu. Ale ŭ Kułakova ŭsio skončyłasia dobra, jon prychodziŭ da nas, ściahi ŭ jaho skrali, i my dali jamu novyja. Druhi vypadak (biespadstaŭny aryšt aŭtamabila Jaŭhiena Batury. — JeŭraBiełaruś.) — była akcyja padpisańnia paštovak Palčysu, i da jaje była ŭvaha. I čałaviek razumieŭ, što jaho mašyna pryciahnie ŭvahu. A ŭ trecim vypadku da čałavieka (Cimafieja Drančuka. — JeŭraBiełaruś.) padyšli siabry, jon skazaŭ, što nikudy nie pajedzie, jamu dali štraf za taniroŭku i adpuścili. Zrazumieła, što takija vypadki pakul što buduć, my adrazu pisali: «Chto śmieły?». Heta taki narodny ekśpierymient — pahladzieć na reakcyju. Ale hetyja ludzi i dla nas, i dla hramadskaści hieroi ŭ tym, što nie pabajalisia, adstajali svaju pazicyju da kanca i stvaryli precedent. Ja spadziajusia, što rozhałas pryviadzie da źniknieńnia takich vypadkaŭ, ich treba davodzić da absurdu.
— Kali ŭžo zakranuli temu akcyj, čaho čakać ad vas u najbližejšy čas?
— Zaraz dumajem nad kancepcyjaj vialikaha fiestyvalu. Raspracoŭvajem novyja prynty, źbirajemsia papularyzavać vycinanki. Zapuścili praciah akcyi «Pahoniapobač»: vypuścim kamplekty z šaści nalepak z «Pahoniaj» na aŭto, rovar, płanšet, telefon, dziońnik… I kolki pasty ŭ sacsietkach pra pačatak hetaj akcyi źbiaruć «łajkaŭ» i repostaŭ, stolki naboraŭ my vypuścim i razdamo biaspłatna. Na siońniašni dzień sabrali ŭžo bolš za piać tysiač — daviadziecca stolki i vypuskać. Nu i robim šmat kulturnych imprezaŭ.
— A nakolki papularnyja, tak by mović, «spadarožnyja pasłuhi» — biełaruskamoŭnyja viadučyja, hurty?
— Heta našaja novaja «fiška», my jaje tolki zapuścili. Raźmiaścili vykanaŭcaŭ, ź jakimi ŭžo raniej pracavali — NAVI, HURMA, Martin.S, «Amplituda śmiełaści», Piotr Klujoŭ, u tym liku i piersanalnyja pasłuhi našych ludziej, naprykład, Alaksiej Saprykin viadzie roznyja śviaty — ad dziciačych da viasiellaŭ — na biełaruskaj movie. Taksama źviarnuŭsia Źmicier Vajciuškievič, možna zamović jaho asobna, ci ŭ składzie WZ-Orkiestra. Plus u tym, što na sajcie adrazu bačny realny košt.
— A ŭvohule ci doraha być biełarusam — nasić rečy ź biełaruskaj simvolikaj, zamaŭlać biełaruskija hurty, — asabliva ciapier, u kryzis?
— U nas zaraz vielmi šmat źnižak, jość rečy, jakija my addajem amal pa sabiekošcie. Košt na adzieńnie ŭ nas siarednierynkavy pa Minsku. Zrazumieła, što heta daražej, čym u Mark Formelle, ale ŭ ich svaja vytvorčaść, 100 kramaŭ pa Biełarusi i my nie možam ź imi kankuravać, bo pamiery nie tyja — nas piaciora, a ich sotni čałaviek.
— Nie źbirajeciesia pašyracca?
— My pracujem ź Biełaruśsiu i ŭsim śvietam. Miesiac tamu my pierazapuścili sajt, kab jon adpaviadaŭ usim patrabavańniam internet-kramy. U nas jość dastaŭka poštaj z nakładzienym płaciažom, jość mahčymaść apłaty kartkaj, i my dastaŭlajem tavary pa ŭsim śviecie. Nie tak daŭno źjaviłasia dastaŭka pa horadzie. Tamu adkryvać stacyjanarnyja kramy ŭ kožnym abłasnym centry pakul nie płanujem. Ale my supracoŭničajem z małym biźniesam i niešta pastaŭlajem u niekalki kropak u Minsku, Pinsku, budziem pracavać z Asipovičami.
— Ci jość u vas kankurenty?
— Kankurencyja jość ščyraja i nie vielmi ščyraja. Mark Formellie, «Kupalinka» ci «Śvitanak» choć i daŭno pracujuć, ale bačačy, što arnamient staŭ cikavić ludziej, jany pačali «dubasić» svaje «vyšymajki». Ale ŭ hetym niama ščyraści. Pa-pieršaje, jany heta nie robiać pa-biełarusku, nie žyvuć hetym, nie adčuvajuć. Taki ž prykład — Fainy.by — firma, stvoranaja ŭ BNTU, niejki startap BRSM. Zrabili biełaruskamoŭny brend, ale ŭsio viaduć pa-rusku. Apošniaje, što my znajšli ŭ ich Instahramie — zroblenyja na zamovu bajki z hierbam BSSR. Voś heta dla mianie niaščyraja kankurencyja.
Adpaviedna, jość i ščyraja, ale my ich navat nie ličam kankurentami, a supracoŭničajem. Heta i Honar, i LSTR, i Prastora.by, i Imbryk.by, Belarusam.by. Ź imi my robim ahulnuju spravu.
— Biełaruskaja tematyka cikavić tolki indyvidualnych pakupnikoŭ, ci jość i karparatyŭnyja zamovy?
— Kali stvarali sajt, my pra heta nie dumali, ale ad samaha pačatku da nas stali źviartacca roznyja pradpryjemstvy z prapanovami niešta vyrabić. Apošniuju zamovu rabili niekalki dzion tamu dla «Bielinviestbanka»: maječki z arnamientam i ich łahatypam. Rabili dla Wargaming'a, biełaruskaha pradstaŭnictva «Koka-koły» — ahułam kala 50 kampanij. Najbolš cikavaja zamova była ad Ministerstva pa nadzvyčajnych situacyjach. Letaś u Hrodna byŭ čempijanat śvietu pa pažarnym sporcie, im treba było zrabić poła z vyšyŭkaj, jany paprasili čyrvona-zialony ściažok. Ale ja padumaŭ, što heta nie adpaviadaje našym pryncypam, i prapanavaŭ zamiest ściažka zrabić čyrvony nadpis «Biełaruś», što pa košcie atrymlivałasia tańniej. Takim čynam my ich pierakanali.
