Archieołah: Kryž Jeŭfrasińni Połackaj znachodzicca ŭ Rasiei
75 hadoŭ tamu tajamniča źnikła hałoŭnaja sakralnaja kaštoŭnaść Biełarusi – Kryž Śviatoj Jeŭfrasińni Połackaj. Śviatynia zhubiłasia padčas evakuacyi ŭ Rasieju ŭ 1941 hodzie.
Vykazvalisia roznyja viersii, kudy moh trapić Kryž: ad kalekcyjnych zboraŭ Rakfieleraŭ i Morhanaŭ da kramloŭskich schoviščaŭ kaštoŭnaściaŭ.
Historyk i archieołah Siarhiej Tarasaŭ ličyć, što Kryž Jeŭfrasińni Połackaj ceły i znachodzicca ŭ Rasiei ŭ Troica-Sierhijevaj łaŭry.
Pa jaho słovach, heta vynikaje z raspoviedu mitrapalita Fiłareta pra pošuki Kryvi Chrystovaj dla Kryža, jaki stvaraŭsia pavodle Kryža Śviatoj Jeŭfrasińni. Hety raspovied prahučaŭ u filmie Viktara Šavialeviča.
Mitrapalit Fiłaret: U Troica-Sierhijevu łaŭru ź dziaržaŭnaha muzieja pastupiła doščačka, u jakuju ŭmantavanyja čaścinki roznych moščaŭ. U vierchniaj častcy hetaj doščački, hladžu i vačam nie vieru, napisana: Kroŭ Hospada.
Siarhiej Tarasaŭ: Što heta za daščačka, u jakuju ŭkładzieny moščy jak u Kryžy Jeŭfrasińni Połackaj i Kroŭ Chrystova na tym samym miescy, kudy jon jaje potym pieramiaściŭ. Adkaz, mnie zdajecca, navidavoku: hetaja adzinaja mažlivaja doščačka – asnova sapraŭdnaha Kryža Jeŭfrasińni Połackaj 1161 hoda. Inšaj padobnaj doščački nikoli nie isnavała.
Kryž Jeŭfrasińni Połackaj byŭ zrobleny na zamovu połackaj kniazioŭny majstram Łazaram Bohšam u 1161 hodzie. Na Kryžy jość nadpis, što śviatynia nie pavinna pakidać miežy Połacka, a chto heta zrobić, na tym budzie praklon.
